Citizen 2.0

การทำ IO ในลักษณะสงครามจิตวิทยากับประชาชนอย่างต่อเนื่องของรัฐไทยนั้นนอกจากจะสะท้อนและตอกตรึงภาวะ ‘ฉ้อฉลเชิงอำนาจ’ ให้ดำเนินต่อไปแล้ว ยังซ้ำเติมความเกลียดชังให้ฝังรากลึก เสี้ยมประชาชนให้แตกเป็นสองฝ่าย ทำให้การท่องคำว่า ‘รัฐบาลเป็นกลาง’ และ ‘กองทัพเป็นกลาง’ ไร้ความหมาย และสุ่มเสี่ยงว่าเป็นการละเมิดกติกาสากลระหว่างประเทศ

หลังจากที่บังคับใช้มาสามปี รัฐธรรมนูญ 2560 ได้พิสูจน์ให้เราเห็นแล้วว่า สรรพคุณ ‘ปราบโกง’ นั้นเป็นการ ‘โฆษณาเกินจริง’ ไปมาก ความจริงก็คือ สถานการณ์คอร์รัปชันในไทยไม่เคยดีขึ้นหลังจากที่ประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับนี้ มิหนำซ้ำ ทั้งตัวบทรัฐธรรมนูญ และการแก้กฎหมายตามรัฐธรรมนูญ ยัง ‘ถอยหลัง’ ในแง่ที่บั่นทอนกลไกสร้างความโปร่งใส และกลไกการมีส่วนร่วมของประชาชน

เราได้เห็นความพยายามที่จะรับผิดชอบต่อสังคมของบริษัทโซเชียลมีเดีย ในการระงับบัญชีผู้ใช้ที่มีลักษณะของขบวนการปฏิบัติการข่าวสาร (IO) เช่นที่ทวิตเตอร์ดำเนินการระงับ 926 บัญชีในไทยไปเมื่อต้นเดือนที่ผ่านมา แต่ในท่ามกลางภาวะการต่อสู้ทางการเมืองที่หนักหน่วงเช่นปัจจุบันนี้ โซเชียลมีเดียทั้งหลายโดยเฉพาะเฟซบุ๊กที่คนไทยนิยมใช้กันมากที่สุด จะมีนโยบายเข้มข้นมากน้อยเพียงใดในการขจัดปฏิบัติการ ข่าวปลอม ข่าวปั่น ข่าวเสี้ยม ทั้งหลายทั้งปวง?

การยื่นญัตติแก้ไขรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 เมื่อปลายเดือนที่ผ่านมา ลงเอยด้วยการที่สภามีมติตั้งคณะกรรมาธิการ (กมธ.) เพื่อพิจารณาญัตติแก้รัฐธรรมนูญก่อนรับหลักการ ที่ทั้ง ส.ส.ฝ่ายค้านและประชาชนจำนวนไม่น้อยมองว่าเป็นการ ‘ถ่วงเวลา’ ขณะที่ฝ่ายที่ยืนหยัดกับรัฐธรรมนูญฉบับ ‘ปราบโกง’ นี้ อาจกล่าวว่าเป็นฉบับที่ผ่านประชามติที่โหวตเห็นชอบมาแล้ว ไม่จำเป็นต้องแก้ไขแต่อย่างใด

ท่ามกลางสถานการณ์การประท้วงต่อต้านรัฐบาลของ #ประชาชนปลดแอก และกลุ่มอื่นๆ ทั่วประเทศ นอกจากการจับแกนนำผู้ชุมนุมแล้ว ยังมีการทำสงครามจิตวิทยายุคใหม่ หรือ “ปฏิบัติการข่าวสาร” (Information Operations ย่อว่า IO) โดยรัฐ ซึ่งมีแต่จะทำให้เกิดความเกลียดชังและแตกแยกในสังคม เราจำเป็นต้องมีทักษะการรู้ทัน IO ที่จะทำให้เรามีสติและไม่หลงเชื่อข่าวปลอมโดยง่าย

ข่าวสารบ้านเมืองที่ร้อนแรงบนพื้นที่โซเชียลมีเดีย เปิดให้ผู้คนพากัน ‘แสดงความคิดเห็น’ ได้อย่างเปิดเผย (แม้อาจจะไม่เปิดหน้าจริง) คำว่า จาบจ้วง-เฮทสปีช-บุลลี่-บังคับ คือชุดคำที่อยู่ในบริบทของการแสดงความเห็นโต้ตอบกันไปมาแทบจะตลอดเวลา ลองมาดูว่า ความหมายที่แท้ของคำเหล่านี้คืออะไร และสิทธิเสรีภาพการแสดงออกซึ่งความคิดเห็นตามกฎหมายของพลเมืองอย่างเราๆ นั้น มี ‘อาณาเขต’ กว้างหรือแคบเพียงใด

จากการชุมนุม#ธรรมศาสตร์จะไม่ทน ข้อเสนอบางประการบนเวทีที่กลายเป็นประเด็นสาธารณะ ได้ทำให้เกิดข้อวิพากษ์วิจารณ์ในสังคม แต่ที่ถูกวิพากษ์วิจารณ์และตั้งคำถามจากสังคมอย่างหนักหน่วงไม่แพ้กันจากกรณีดังกล่าว คือ ‘สื่อมวลชน’ ทั้งสื่อกระแสหลัก กระแสรอง ว่าได้ทำหน้าที่อย่าง ‘กล้าหาญ’ และยึดมั่นในจรรยาบรรณ สมบทบาทของสื่อหรือไม่?

เงินกู้ฟื้นฟูโควิด-19 ที่กำหนดวงเงินไว้ที่สี่แสนล้านบาท ปัจจุบันมีโครงการที่นำเสนอเข้ามาถึง 46,411 โครงการ รวมวงเงินมากกว่า 1.44 ล้านบาท ซึ่งมากกว่างบประมาณที่ตั้งไว้กว่าสามเท่า แม้การพิจารณาอนุมัติโครงการจะเป็นไปอย่างรัดกุม แต่ทุกอย่างยังล่าช้า อะไรคือเหตุผล? วิสัยทัศน์ในการนี้และวิธีการที่ควรช่วยให้การดำเนินการคล่องตัวขึ้นเกิดประโยชน์อย่างแท้จริง ควรเป็นเช่นไร?

แม้แต่ ‘ลิงขึ้นมะพร้าว’ ก็เป็นข่าวเกรียวกราวได้ไม่แพ้ข่าวของคน จากกรณีที่ ‘พีต้า’ องค์กรพิทักษ์สิทธิสัตว์ระดับนานาชาติ แถลงว่าการใช้แรงงานลิงเพื่อเก็บมะพร้าวในประเทศไทยว่า มีลักษณะเป็นการทารุณกรรมสัตว์ ส่งผลให้ซูเปอร์มาร์เก็ตหลายแห่งในอังกฤษ อเมริกา เยอรมนี รวมกว่า 17,000 สาขา ประกาศหยุดขายผลิตภัณฑ์แปรรูปและที่ทำจากมะพร้าวทุกยี่ห้อของไทยเป็นการชั่วคราว

แม้ภาวะโรคระบาดโควิด-19 จะดูคลี่คลาย แต่ภาวะวิกฤติของ ‘หนี้สิน’ กำลังเริ่มกระหน่ำและแผ่ขยายเป็นวงกว้าง โดยเฉพาะวิกฤติของหนี้รายย่อยและ SMEs การจัด ‘ระบบนิเวศ’ ในการแก้ปัญหา จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องชัดเจน ทั้งเป้าหมาย หลักการ และเครื่องมือที่ควรใช้ รวมทั้งการดำเนินการเป็นขั้นตอนอย่างต่อเนื่อง และยั่งยืน

งบ 4 แสนล้าน ที่รัฐบาลจะนำมาฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมจากวิกฤติโควิด-19 กำลังเป็นที่จับตาจากประชาชนว่าจะใช้เงินอย่างตรงจุดหรือไม่ มีประสิทธิภาพมากน้อยเพียงใด และเปิดช่องให้มีการทุจริตขนาดไหน สฤณี อาชวานันทกุล ชวนดูรายละเอียดโครงการต่างๆ ที่ส่งมาขอแบ่งเค้กก้อนใหญ่นี้ พร้อมข้อเสนอแนะในการพิจารณาโครงการ

เพื่อหลีกเลี่ยงมหกรรมล้มละลายของลูกหนี้รายย่อยขนานใหญ่เป็นประวัติการณ์ ผู้มีอำนาจควรผลักดันการออกกฎหมายล้มละลายโดยสมัครใจสำหรับบุคคลธรรมดา เพื่อให้ประชาชนได้มีโอกาสสร้าง ‘ชีวิตใหม่’ เหมือนกับที่การบินไทยได้โอกาส