รถอะไรเอ่ยต้องเติมแก๊สตลอดเวลาเหมือนแก๊สรั่ว
รถอะไรเอ่ยที่ต้องกลับอู่ตลอดเวลาเหมือนวิ่งรอบละแค่ 15 นาที
รถอะไรเอ่ย ไปไกลไม่ไป คนไทยไม่ไป ฝนตกไม่ไป
แน่นอนว่าคำตอบก็คือ แท็กซี่ไทย นั่นเอง นับเป็นรถบริการที่แลดูมีอำนาจล้นฟ้าจนบางทีก็อยากรู้ว่ามีที่มาที่ไปอย่างไร
สัปดาห์นี้เราจะไปดูกันว่า ก่อนจะมาเป็นคู่ปรับไม้เบื่อไม้เมากับคนเมืองแบบทุกวันนี้ รถแท็กซี่มาจากไหนและเกี่ยวอะไรกับแพะและภาษี
แท็กซี่เกี่ยวอะไรกับแพะ
รถแท็กซี่ หรือ taxi ย่อมาจากคำว่า taximeter cab ว่ากันว่าเริ่มใช้ในลอนดอนตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 20 ก่อนที่จะไปดูคำว่า taximeter เราไปเริ่มที่คำว่า cab กันก่อนดีกว่า
ในปัจจุบัน คนในอเมริกาจำนวนมากใช้คำนี่เรียกรถแท็กซี่ เช่น ถ้าจะพูดว่า เดี๋ยวผมเรียกรถแท็กซี่ให้ ก็อาจได้ยินคนพูดว่า I’ll get you a cab. คำว่า cab นี้จะใช้เป็นกริยา แปลว่า นั่งแท็กซี่ ได้อีกด้วย เช่น I’ll cab it. ก็จะหมายถึง เดี๋ยวนั่งแท็กซี่ไปเอง ส่วนคนขับแท็กซี่ก็อาจจะเรียกว่า cab driver หรือ cabbie ก็ได้
คำนี้มีที่มาตั้งแต่ยังไม่มีรถที่ใช้น้ำมัน ไม่มีรถไฟความเร็วสูง สมัยนั้นคนเดินทางไกลด้วยรถเทียมม้า แต่หนทางไม่เรียบ รถเทียมเองเวลาโยงกับม้าก็ไม่แข็งแรง เดินทางไปไหนต่อไหนก็กระโดกกระเดก โยกเยกเหมือนแพะกระโดดไปมา คนเลยเรียกรถเทียมม้าว่า cabriolet มาจาก capreolus แปลว่าแพะ (รากเดียวกับ Capricorn ราศีมกร กริยา caper ที่แปลว่ากระโดดโลดเต้น และคำว่า capricious ที่แปลว่าแปรปรวน เปลี่ยนไปเปลี่ยนมา เอาแน่เอานอนไม่ได้ อันล้วนได้แรงบันดาลใจมาจากแพะทั้งสิ้น) ต่อมาคำว่า cabriolet ย่อเหลือ cab และเป็นที่มาของ cab ใน taximeter cab นั่นเอง
แท็กซี่เกี่ยวอะไรกับภาษี
กลับมาดูคำว่า taximeter ในคำว่า taximeter cab กันต่อ
ช่วงก่อนเข้าศตวรรษที่ 20 เริ่มมีรถเครื่องให้บริการ ภายในรถยังไม่มีเครื่องเสียงไว้เปิดเพลงลูกทุ่ง แต่มีมาตรวัดคำนวณค่าโดยสารอัตโนมัติแล้ว
การวัดหรือมาตรวัดมาจากคำว่า meter (รากเดียวกับ มาตร ที่ยืมมาจากบาลีสันสกฤต) ส่วนค่าโดยสารก็คือ taxi รากเดียวกับ tax ที่แปลว่าภาษีที่ใช้อยู่ในปัจจุบัน เพียงแต่ในที่นี้หมายถึง ค่าโดยสาร (มาจากกริยา taxare ที่แปลว่า ประเมินหรือคิดภาษี ซึงมาจากกริยา tangere ที่แปลว่า จับ ต้อง อีกที ทำนองว่า จะประเมินอะไรสักอย่างเพื่อคิดว่าต้องเก็บภาษีเท่าไร ก็ต้องจับๆ คลำๆ เพื่อให้ประเมินได้ถูกนั่นเอง) พอรวมกันแล้วจึงได้เป็นคำว่า taximeter
ทั้งนี้ คำว่า taximeter นี้ หมายถึง เครื่องคำนวณค่าโดยสาร (ที่เดินเร็วบ้างหรือคนขับเลือกไม่กดกับลูกค้าบางกลุ่มบ้าง) ไม่ใช่ตัวรถ ถ้าจะเรียกรถแท็กซี่ ก็จะใช้คำว่า taxi หรือ cab กัน หรืออยากจะให้ยาวหน่อยก็อาจเรียกว่า taxicab หรือ metered taxi
คำว่า taxi นี้ยังมาเป็นกริยาด้วย ส่วนมากใช้กับเครื่องบินเวลาที่กำลังเร่งความเร็วเวลาจะบินขึ้นหรือลดความเร็วเวลาจะลงจอด (The plane is taxiing down the runway. ก็จะหมายถึง เครื่องบินกำลังวิ่งไปตามรันเวย์) ว่ากันว่าที่เป็นอย่างนี้เพราะได้แรงบันดาลใจมาจากเวลาที่รถแท็กซี่ขับเอื่อยๆ รอรับลูกค้า
แท็กซี่ แพะ และภาษี จึงมาเกี่ยวกันได้ด้วยเหตุนี้นี่เอง
บรรณานุกรม
- http://www.etymonline.com/
- American Heritage Dictionary of the English Language
- Ayto, John. Word Origin: The Hidden Histories of English Words from A to Z. 2nd ed. A&C Black: London, 2008.
- Hoad. T. F. (Ed.). Oxford Concise Dictionary of English Etymology. OUP: Oxford, 2003.
- Longman Dictionary of Contemporary English
- Oxford Advanced Learners’ Dictionary
- Shorter Oxford English Dictionary
