ไขเคล็ดลับอารยธรรมพันปี ผ่าน ‘เหมาไถ’ เหล้าขาวพรีเมียมจากแผ่นดินจีน ที่เจาะไปไกลสู่ตลาดโลก

นาทีนี้ชาติไหนจะมาแรงเท่าจีน ด้วยกำลังซื้อมหาศาลระดับที่สามารถฉุดอุตสาหกรรมใดๆ ให้รุ่งหรือร่วงได้แบบหน้ามือเป็นหลังมือ อีกทั้งความน่าสนใจของวัฒนธรรมอันเป็นเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครของชาติจีนยังเป็นเสน่ห์แห่งตะวันออกที่การตลาดทั่วโลกให้ความสำคัญ

หนึ่งในสินค้าเชิงวัฒนธรรมที่มาแรงสุดๆ ของจีนตอนนี้อยู่ในหมวดสุรานามว่า ‘เหมาไถ’ ถ้าคุณไม่ใช่ลูกจีนก็อาจไม่เคยได้ยิน แต่มันกำลังคืบคลานเข้าครองตลาดสุราโลกอยู่ในตอนนี้

หลังจากที่ก่อนหน้านี้ดื่มกันเฉพาะในหมู่ชาวจีน หรือเอาไว้เสิร์ฟในพิธีการสำคัญระดับชาติ อาทิ ในสมัยที่โจว เอิน ไหล ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของสาธารณรัฐประชาชนจีน เขาเลือกเสิร์ฟเหมาไถเพื่อต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองสำคัญ รวมถึง ริชาร์ด นิกสัน ประธานธิบดีสหรัฐฯ ในขณะนั้น ความหลงใหลเครื่องดื่มชนิดนี้เกิดขึ้นตั้งแต่ครั้งที่เขาร่วมรบกับกลุ่มกองทัพแดง เหล่าทหารดื่มเหมาไถเพื่อปลุกขวัญกำลังใจในการต่อสู้ ทั้งยังใช้ฆ่าเชื้อบาดแผลและล้างอาวุธ

ความผูกพันกับเครื่องดื่มรสเข้มนี้เอง ทำให้มีการตั้งสมญานามให้เหมาไถว่าเป็น ‘เครื่องดื่มประจำชาติของจีน’

อารยธรรมพันปี สมชื่อเครื่องดื่มแห่งชาติ

ย้อนกลับไปเมื่อ 2,000 ปีก่อน ในสมัยราชวงศ์ฮั่น (25 – 220 ปีก่อนคริสตกาล) ประเทศจีนเริ่มมีการกลั่นสุราโดยใช้เทคนิคเฉพาะ ทำให้เกิดเครื่องดื่มที่เรียกว่า ‘ไป๋จิ่ว’ (แปลว่า เหล้าสีขาว) ซึ่งจัดอยู่ในประเภทเดียวกับ วิสกี้ จิน และรัม หลังจากที่การผลิตไป๋จิ่วแพร่หลายออกไป แต่ละท้องถิ่นได้สร้างสรรค์เทคนิคการกลั่นเป็นของตัวเอง และในช่วงราชวงศ์ชิง (ค.ศ. 1644 -1911) นั่นเอง ที่เหมาไถได้รับการพัฒนาจนเป็นสูตรที่ยังคงสืบต่อกันมาจนถึงทุกวันนี้

ขั้นตอนการผลิตเหมาไถนั้นซับซ้อนและใช้เวลายาวนาน จนไม่แปลกใจว่า ทำไมจึงได้ชื่อว่าเป็นเครื่องดื่มแห่งชาติ ไม่เพียงแต่การเลือกวัตถุดิบออร์แกนิกที่สามารถเก็บเกี่ยวได้เพียงช่วงเวลาเดียวของปี แต่ยังผลิตโดยยึดปฏิทินจันทรคติ โดยเริ่มต้นกระบวนการผลิตในฤดูใบไม้ร่วง ซึ่งเป็นช่วงที่แม่น้ำชื่อสุ่ย (Chi Shui) ใสบริสุทธิ์ที่สุด

“เหตุผลคือ วัตถุดิบหลักในการผลิตเหมาไถมีข้าวฟ่าง วีต และน้ำ ซึ่งน้ำคือหนึ่งในปัจจัยที่สำคัญที่สุดที่ส่งผลต่อคุณภาพของเครื่องดื่ม” ปิยพงษ์ กาญจนธานนท์ แห่งบริษัท สยาม ดรากอน (เอเชีย-แปซิฟิก) จำกัด ผู้นำเข้าเหมาไถ อธิบายว่า “แม่น้ำแต่ละแหล่งมีคุณสมบัติในการผลิตเครื่องดื่มที่ต่างกันออกไป เหมาไถต้องใช้น้ำจากแม่น้ำชื่อสุ่ยเท่านั้น ถึงจะเบลนด์ออกมาแล้วได้รสชาตินี้” นอกจากน้ำแล้ว ภูมิประเทศและภูมิอากาศก็สำคัญไม่น้อยไปกว่ากัน

ด้วยเมืองเหมาไถมีภูมิประเทศที่อุดมสมบูรณ์ ว่ากันว่ามีจุลินทรีย์อาศัยอยู่กว่า 1,800 ชนิด ทำให้เมืองนี้เหมาะแก่การปลูกข้าวฟ่าง “เรื่องนี้เกี่ยวข้องกับ microclimate (ภูมิอากาศเฉพาะ) ด้วยครับ” ปิยพงษ์อธิบายถึงลักษณะภูมิอากาศเฉพาะของแหล่งต่างๆ ที่ทำให้พืชที่ปลูกต่างพื้นที่มีคาแร็กเตอร์แตกต่างกันออกไป “เช่นเดียวกับแตร์รัวร์ (terroir- ปัจจัยธรรมชาติ) ของการปลูกองุ่นสำหรับทำไวน์” นี่ก็เป็นอีกปัจจัยสำคัญที่ทำให้เหมาไถมีเอกลักษณ์เฉพาะตัว แม้จะผลิตด้วยกรรมวิธีที่เหมือนกันทุกขั้นตอนก็ไม่อาจเหมือนเหมาไถ หากไม่ได้ใช้น้ำจากแม่น้ำสายนี้และวัตถุดิบจากเมืองนี้ แต่ถึงอย่างนั้น กระบวนการผลิตเหมาไถก็เป็นความลับที่สืบทอดเฉพาะในเมืองนี้เท่านั้น

การผลิตเหมาไถต้องใช้เวลาอย่างต่ำ 5 ปีจึงจะได้เครื่องดื่มที่พร้อมเสิร์ฟ ผ่านการนึ่งและต้ม 9 ครั้ง หมัก 8 ครั้ง กรองและกลั่น 7 ครั้ง จากนั้นจึงนำของเหลวที่กลั่นได้มาบ่มไว้ในไหดินเผาอย่างน้อย 3 ปี จึงจะได้เหมาไถตัวท็อปที่เรียกว่า ‘เฟยเทียน’ หรือ Flying Fairy ที่มีแอลกอฮอล์ 53 ดีกรี หากนับตั้งแต่การเลือกวัตถุดิบจนเสร็จเป็นเหมาไถ เฟยเทียน 1 ขวดต้องผ่านกรรมวิธี 165 ขั้นตอน เหมาไถมีหลายสูตร เช่นเดียวกับวิสกี้ ขึ้นอยู่กับกระบวนการ แน่นอนว่าราคาตัวท็อปย่อมไม่ถูก ราคาขายส่งในเมืองไทยอยู่ที่ขวดละประมาณ 8,500 บาท แต่นอกจากตัวท็อปอย่างเฟยเทียน ยังมีเบลนด์อื่นๆ อย่างหยิงปินและหวังจื่อ ที่มีราคาเอื้อมถึงได้สบายกว่า  

ปัญหาเดียวของเหมาไถคือไม่พอขาย

อาจจะดูน่าหมั่นไส้ แต่เป็นเรื่องจริง เพราะความที่ปีหนึ่งผลิตได้ครั้งเดียว และกระบวนการผลิตก็ซับซ้อนยาวนาน ทั้งหมดนำมาสู่รสชาติและกลิ่นที่เป็นเอกลักษณ์ไม่มีใครเหมือน ว่ากันว่าหากมีคน 10 คนได้ลองเหมาไถ คุณจะได้คำตอบถึงรสชาติและกลิ่นถึง 155 คำตอบ ตั้งแต่ผลไม้เมืองร้อน เนื้อรมควัน บ๊วยหวาน ไปจนถึงเชื้อเพลิงจรวดเลยทีเดียว

เหมาไถได้รับรางวัลเหรียญทองตั้งแต่ปี 1915 จากงาน Panama-Pacific Exposition ในซานแฟรนซิสโก ว่าเป็นหนึ่งในสามเครื่องดื่มกลั่นระดับท็อปของโลกเคียงข้างคอนยัคจากฝรั่งเศส และวิสกี้จากแถบไฮแลนด์สในสกอตแลนด์ และตามด้วยอีกหลายรางวัลเรื่อยมา จนเป็นที่รู้จักระดับโลกในวงสังคมของผู้ที่คลุกคลีอยู่ในวงการเครื่องดื่ม เหมาไถได้รับการยอมรับอย่างรวดเร็วในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา จนปี 2017 บริษัทกุ้ยโจวเหมาไถ (Kweichow Moutai) มีมูลค่าทางการตลาดและยอดขายแซงหน้าบริษัทอังกฤษอย่างดิอาจิโอ ผู้เป็นอันดับหนึ่งในวงการมาตลอดหลายปีได้ในที่สุด

จากเครื่องดื่มที่มีเฉพาะผู้คนในสังคมชั้นสูงหรือนักธุรกิจเท่านั้นที่ดื่มเนื่องจากมีราคาสูง ปัจจุบันชนชั้นกลางนิยมเหมาไถมากขึ้น เนื่องจากเศรษฐกิจที่เติบโตอย่างรวดเร็วของจีน

ตอนนี้หากพูดถึงเครื่องดื่มจีนในวงการอาหารและเครื่องดื่มระดับโลก เหมาไถจะเป็นเครื่องดื่มที่คุณจะเห็นได้ในโรงแรมห้าดาวและร้านอาหารจีนสุดหรู “ในเมื่อคุณมีเครื่องดื่มทุกประเภท คุณจะไม่มีเบอร์หนึ่งได้อย่างไร ใช่ไหมครับ” ปิยพงษ์เล่าถึงความนิยมของผู้บริโภคในปัจจุบัน “ปัญหาเดียวตอนนี้คือเหมาไถไม่พอขาย”

เนื่องด้วยกรรมวิธีที่ทำให้สามารถผลิตได้เพียงปีละครั้ง และความต้องการในตลาดที่สูงขึ้นอย่างรวดเร็ว การที่เหมาไถขาดตลาดจึงเป็นข่าวครึกโครมอยู่พักใหญ่ ทำให้จากที่มีราคาสูงอยู่แล้วดีดตัวขึ้นไปอีก

คนไม่เพียงแต่ซื้อเหมาไถไว้ดื่มเองเท่านั้น แต่เหมาไถยังเป็นของขวัญที่นับว่ามีมูลค่า ถึงขั้นที่สถานทูตจีนมักมอบเป็นของขวัญในโอกาสต่างๆ ให้แก่บุคคลสำคัญจากต่างประเทศ

นิวยอร์กไทมส์ รายงานว่า เหมาไถเป็นแบรนด์จีนเพียงรายเดียวที่เป็นหนึ่งในห้าอันดับแบรนด์หรูระดับโลกที่เป็นที่นิยมในคนจีน รองจากหลุยส์ วิตตอง คาร์เทียร์ แอร์เมส และชาเนล ทำให้เหมาไถกลายเป็นของสะสมของคนรุ่นใหม่

แม้ว่าเหมาไถจะมีหลายสูตร แต่น่าสนใจว่า ตัวที่มีราคาสูงอย่างเฟยเทียนก็ยังได้รับความนิยมกว่า ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์ คุณภาพ หรือค่านิยมในการครอบครอง แต่ปัจจุบัน เหมาไถได้กลายเป็นแบรนด์เหล้ากลั่นที่มีมูลค่าสูงที่สุดในโลกไปแล้ว

DIY Moutai

Moutai Afternoon Delight

วัตถุดิบ

• เหมาไถ 25 มล.
• น้ำมะนาวเข้มข้น 40 มล.
• มินต์ไซรัป 20 มล.
• เกรนาดีนไซรัป 20 มล.
• แชมเปญ

วิธีทำ

แช่แก้วแชมเปญให้เย็นด้วยน้ำแข็งบด รินเหมาไถ น้ำมะนาว และมินต์ไซรัปให้ได้เศษหนึ่งส่วนสามของแก้ว เติมแชมเปญแล้วตามด้วยเกรนาดีน ตกแต่งด้วยเชอร์รี่เชื่อม

Moutai Red Desire

วัตถุดิบ

• เหมาไถ 20 มล.
• จิน Tanqueray 10 มล.
• เหล้าเชอร์รี่ 20 มล.
• Cointreau 10 มล.
• เกรนาดีนไซรัป 20 มล.
• น้ำบลัดออเรนจ์ 150 มล.

วิธีทำ

แช่แก้วทัมเบลอร์ให้เย็น รินเหล้าเชอร์รี่ Cointreau และเกรนาดีนลงในเชกเกอร์ เติมน้ำแข็งบด เขย่าเชกเกอร์ 15 วินาที  เทส่วนผสมที่เขย่าเสร็จแล้วผ่านที่กรอง เทจินและเหมาไถลงไป เติมน้ำบลัดออเรนจ์ที่เตรียมไว้ และตกแต่งด้วยส้มหั่นแว่น

Moutai Mint Magic

วัตถุดิบ

• เหมาไถ 20 มล.
• ไวต์รัม 20 มล.
• มะนาว ½ ลูก หั่นเป็นชิ้น
• มินต์ไซรัป 20 มล.
• ใบมินต์ 5 ใบ
• โซดา 50 มล.

วิธีทำ

เลือกใช้แก้วเดลโมนิโกหรือมาร์ตินี เริ่มจากผสมมะนาวและไซรัปเข้าด้วยกันในแก้ว ขยี้ใบมินต์เล็กน้อย ใส่เหมาไถ รัม มะนาวหั่น และใบมินต์ลงในเชกเกอร์ จากนั้นเติมน้ำแข็งแล้วเขย่า เทเครื่องดื่มที่ผสมแล้วลงในแก้ว คนให้เข้ากัน เติมโซดา และตกแต่งด้วยใบมินต์