Author: วิทยากร โสวัตร

สัปดาห์นี้ วิทยากร โสวัตร พาชมนิทรรศการศิลปะ ‘UBON AGENDA 2020 วาระ วาริน’ ที่จัดขึ้น ณ โรงเรียนตั้งใจอนุกูลศึกษา จังหวัดอุบลราชธานี ระหว่างวันที่ 21 – 30 พฤศจิกายน ด้วยการพาตัวเองเข้าไปสัมผัสกับ ‘พื้นที่ปฏิบัติการทางศิลปะ’ (Space of Artisic Practices) ก่อนรายงานความรู้สึกนึกคิดที่มีออกมาให้ได้อ่านกัน

เมื่อ ‘วิทยากร โสวัตร’ เผอิญได้พบหนังสือเล่มแรกในชีวิตที่เขาได้อ่านครั้งยังเยาว์ ทำให้เขาหวนคิดและมีคำถามว่า ประเทศแบบไหนกันที่ไม่อยากให้คนได้อ่านหนังสือ? บทความนี้มีคำตอบ

พิจารณาลึกลงไปถึงปัญหาของ ‘โครงสร้างการปกครอง’ ที่มีส่วน ‘กดทับ’ บทบาทและสถาบันสงฆ์มาเนิ่นนาน และจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลง บางทีอาจเป็นคำตอบได้ถึงข้อกังขาที่ว่า ‘ใช่กิจของสงฆ์หรือไม่?’ ในการที่พระสงฆ์สามเณรได้ร่วมเคลื่อนไหวเพื่อเรียกร้องประชาธิปไตยในการชุมนุมครั้งนี้

‘ไม่ใช่กิจของสงฆ์’ วาทกรรมยอดนิยมที่ปรากฎขึ้นทุกครั้ง เมื่อมีพระสงฆ์สามเณร ให้ความเห็นหรือเข้าร่วมกับการเคลื่อนไหวทางการเมือง ว่าแต่คำกล่าวนั้นจริงแท้แน่หรือ? เพราะการข้องเกี่ยวทางการเมืองของสงฆ์นั้น ไม่ได้อยู่ที่แค่การแสดงความเห็นหรือการปรากฎตัวตามสถานการณ์เท่านั้น แต่แท้จริงแล้ว ‘การเมือง’ และ ‘สงฆ์’ นั้นเร้นอยู่ในรูปแบบของโครงสร้างการปกครองระหว่าง ‘ศาสนจักร’ และ ‘อาณาจักร’ มาช้านานแล้ว

44 ปีมาแล้ว เกิด ‘ผลไม้ประหลาด’ ขึ้นกลางกรุง ด้วยต้นมะขามรอบๆ สนามหลวงบริเวณหน้าวัดพระแก้วได้ออกผลเป็น ‘ศพ ที่มีประชาชนแห่แหนมุงดูด้วยความตื่นเต้น ประหนึ่งว่าได้เห็นผลไม้เงิน ผลไม้ทอง- -

ร้านหนังสือแห่งหนึ่งในกรุงปารีสที่เกิดขึ้นด้วยความรักของ ‘ผู้หญิง’ คนหนึ่ง ผ่านสงครามโลกครั้งที่ 2 ที่แทบจะทำลายร้านแห่งนี้หมดสิ้น แต่ด้วย ‘พลัง’ ของเธอที่กอบกู้มันกลับมาอีกครั้ง เป็นที่นิยมของคนรักการอ่านและบรรดานักเขียนชื่อดังในอดีต แม้เธอจะจากไปแล้วกว่าครึ่งศตวรรษ แต่ร้านหนังสือยังคงอยู่ ทั้งเปรียบได้ดั่งตำนานและแรงบันดาลใจให้คนทำร้านหนังสืออิสระทั่วโลกมาจนถึงทุกวันนี้ เธอชื่อ ‘ซิลเวีย บีช’ และร้านนั้นก็คือ ‘เช็กสเปียร์ แอนด์ คัมปานี’

อยากรู้ไหมว่า ‘เด็กสมัยนี้’ ที่สนใจการเมือง สนใจอ่านหนังสือแนวไหน เล่มใดบ้าง? และหนังสือประเภทที่แสดงถึง ‘ข้อผิดพลาดในอดีต’ คือหนังสือประเภทไหน? มีประโยชน์อย่างไร? แล้วเพราะเหตุใด ‘ผู้ใหญ่สมัยนี้’ จึงต้องประสบกับอาการ ‘ไปไม่เป็น’ เมื่อต้องดีเบตกับเด็กๆ เชิญหาคำตอบทั้งมวลได้จาก ‘คนขายหนังสือ’ ชื่อ วิทยากร โสวัตร

พระอุบาลีคุณูปมาจารย์ (สิริจนฺโทจันทร์) พระอีสานผู้ได้รับการยอมรับว่าปราดเปรื่อง แต่ก็เป็นความเห็นที่ขัดแย้งกับรัฐประศาสนโยบายของชาติ และไม่ต้องด้วย ‘พระราชนิยม’ จนถูกถอดจากสมณศักดิ์ และนำไปกักตัวไว้ชั่วระยะหนึ่ง — แม้จะผ่านเวลามากกว่า 100 ปี ข้อคิดเหล่านี้ดูจะสมสมัยยิ่ง กับยุคนี้ที่อุดมด้วยการจัดซื้ออาวุธยุทโธปกรณ์ เช่น ล่าสุด คือ เรือดำน้ำ

ในวิถีแห่งฟุตบอล เจอร์เก้น คล็อปป์ ได้แปรอุดมการณ์ของเขาเป็นระบบการเล่นแบบ ‘เจอร์เก้นเพลสซิ่ง’ ซึ่งเป็นการพัฒนาฟุตบอลของลิเวอร์พูลไปอีกระดับ และนำมาซึ่งความสำเร็จอย่างที่เห็น ยุติการรอคอยแชมป์ลีกสูงสุดในรอบ 30 ปี สิ่ และจากวิถีแห่งฟุตบอลสู่วิถีแห่ง ‘ประชาธิปไตย’ คุณเคยคิดบ้างไหมว่า—มันคือเรื่องเดียวกัน

คนหนุ่มสาว การเรียกร้องประชาธิปไตย และหัวใจของ ‘อิสรชน’ มาจากการรับรู้สภาพความเป็นจริงของสังคม และส่วนหนึ่งก็บ่มเพาะมาจากการอ่านหนังสือที่เปิดโลกทัศน์ของพวกเขาให้กว้างไกล และลึกซึ้งยิ่งขึ้น

ร้านหนังสือที่ไม่ได้มีแค่หนังสือ แต่ยังมีจิ้งจก จิ้งเหลน แมลง นก และ ‘ดินสอ’ แมวในร้านที่ชอบฟังนิทานพร้อมค่อยๆ ตาปรือหลับไป...

คำกล่าวที่ว่า คนไทยไม่(ค่อย)อ่านหนังสือ หรือมีสถิติว่าอ่านหนังสือน้อยนักเพียงปีละไม่กี่บรรทัดก็ตาม บางทีไม่น่าจะเป็นข้อสรุปเบ็ดเสร็จ เพราะมีไม่น้อยที่ ‘อยากอ่าน’ แต่ ‘ไม่มีให้อ่าน’ หรือ ‘มีให้อ่าน’ แต่ก็กลับ ‘ไม่ได้อ่าน’ เป็นเพราะหนังสือถูก ‘กีดกันและกักขัง’