กล่องของขวัญที่ห่ออย่างประณีตวางอยู่บนโต๊ะทำงานทำให้เขาสงสัยว่าต้องมีการเข้าใจผิดอะไรกันเกิดขึ้นแน่ๆ วันนี้ไม่ใช่วันเกิดเขา พรุ่งนี้ก็ไม่ใช่ ไม่ใช่เร็วๆ นี้ เขาเหลียวมองไปรอบห้อง ไม่มีใครสนใจกับกล่องปริศนาและมีทีท่าว่ามีส่วนเกี่ยวข้อง บนกล่องมีการ์ดเล็กๆ เขียนชื่อเขาอยู่แต่ไม่มีข้อความอื่น ความสงสัยใคร่รู้เพิ่มขึ้นทวีคูณ แต่หน้าที่สำคัญกว่า คำตอบที่ยังปกปิดถูกเก็บใส่กระเป๋าสะพายเพื่อรอคอยเวลาอันเหมาะสม
“ดอกไม้ดอกนี้” เขาออกเสียงเบาๆ อยู่ในห้องส่วนตัว หนังสือเล่มเล็กปกเป็นรูปผู้หญิงและใบหน้าซ้อนทับกันไปมา พร้อมข้อความบอกว่าเป็นหนังสือรวมเรื่องสั้นของแคเธอรีน แมนสฟิลด์ ใครกันส่งของแบบนี้มาให้ เขาเปิดอ่านอย่างแปลกใจแกมสงสัย
เขาค่อยๆ อ่านไปช้าๆ ทั้งด้วยความไม่คุ้นเคยกับหนังสือวรรณกรรม และไม่เข้าใจว่าเรื่องเหล่านี้เขียนขึ้นเพื่อสื่ออะไร เรื่องเล่าแปลกๆ ที่เริ่มต้นและจบลงแบบไม่มีปี่มีขลุ่ย ทิ้งให้งุนงง บางเรื่องทำให้อยากกลับไปอ่านซ้ำใหม่ทั้งหมด แต่ก็พ่ายแพ้ความรู้สึกอยากมุ่งไปข้างหน้า เขาอ่านต่อจนง่วงหลับไปกับหนังสือ
วันรุ่งขึ้นเขาไปทำงานตามปรกติ แต่มีความรู้สึกแปลกๆ ก่อตัวขึ้นในใจ ด้วยงานการเร่งด่วนยุ่งเหยิง เขาไม่มีเวลาคิดว่าความรู้สึกนั้นคืออะไร
หลังเลิกงาน เขาอยากกลับไปอ่านหนังสือต่อให้จบ อยากรู้ว่าหนังสือเล่มนี้จะพาเขาไปไหน จะพาไปจนเจอคนให้ของขวัญหรือไม่ แต่ความต้องการก็ถูกขัดจังหวะ หัวหน้าสั่งให้ทุกคนไปปาร์ตี้ฉลองปิดงานกันต่อ เขาอยากขอตัวแต่ไม่มีข้ออ้างที่ดีพอ จึงต้องปล่อยตัวไปตามแรงลม
เขาเลือกนั่งกับกลุ่มเพื่อนร่วมงานชายตามปรกติ หลังจากมึนเมากันตามสมควร เขาเริ่มนั่งฟังบทสนทนารอบโต๊ะเงียบๆ โดยไม่รู้ตัว เขาสังเกตและใส่ใจบทสนทนาและท่าทางของเพื่อนผู้หญิงมากขึ้น (เขามารู้ตัวเมื่อคิดย้อนตอนกลับมาอ่านหนังสือต่อ)
เมื่อกลับถึงห้อง หลังจากอาบน้ำเตรียมเข้านอน เขาเปิดอ่านเรื่องสั้นชื่อ สิ่งที่ไม่เป็นประสา ทว่าเป็นธรรมชาติยิ่งนัก ความเมามายที่หลงเหลือทำให้เขาล่องลอยไปกับเรื่องรักบุ่มบ่ามไร้เดียงสาของเฮนรีและเอดนา ก่อนที่จะหลับไป ความในใจของผู้หญิงได้ค่อยๆ คืบคลานเข้ามามีอิทธิพลผ่านสายตาอย่างนุ่มนวล
บ่ายวันศุกร์ อากาศภายนอกไม่ร้อนอบอ้าวจนเกินไปนัก หัวหน้าสั่งให้ไปส่งเอกสารสำคัญแก่ลูกค้าและไม่ต้องกลับเข้าออฟฟิศ รถไฟฟ้ากลางเมืองยังคงแออัดแม้ไม่ใช่เวลาเร่งด่วน เขาเหลียวมองรอบกาย สังเกตแววตาและท่าทางของผู้หญิงแปลกหน้าแต่ละคน อยากรู้ว่าหลังหน้าต่างแต่ละคู่นั้นมีอะไรแอบอยู่ในใจ
เอดนาช่างยุ่งยากใจจนต้องย้อนกลับมาอ่านอีกครั้ง ถ้าเขาเป็นเฮนรี เขาจะรับมืออย่างไร แล้วถ้าเป็นเอดนาล่ะ เรื่องนี้เป็นเรื่องแรกที่ทำให้ต้องอ่านซ้ำ ดูเหมือนว่าสองคนนี้จะมีอะไรที่ทำให้เขาคลี่คลาย หรืออย่างน้อยก็หวังว่าจะคลี่คลาย
ดอกไม้ดอกนี้ ทำให้ไม่อยากไปไหน เรื่องสั้นแต่ละเรื่องที่ผ่านเข้ามาทำให้ความอยากรู้อยากเห็นป่ายปีนสูงขึ้นไปเรื่อยๆ เขาเตรียมอาหารและเครื่องดื่มไว้พร้อมแล้ว คืนนี้ต้องอ่านให้จบ ตัวละครรอคอยอยู่พร้อมหน้า พวกเขาไม่ควรจะต้องรอนานเกินไป
ทีละหน้า ทีละหน้า บุคลิกของผู้หญิงในเรื่องทำให้เขาหลงใหล เวลารอบกายจางลงจนถูกลืมเลือน หญิงสาวใน สาวน้อยพี่เลี้ยง ช่างซื่อเสียจนเซ่อ อยากยื่นมือเข้าไปฟาดต้นแขนเบาๆ เสียเหลือเกิน ทำไมถึงได้เชื่อใจผู้ชายแปลกหน้าได้ง่ายเสียดายอย่างนั้น ฉากจบของ สายลมพัดพา ช่างน่าพิศวง การบรรยายไม่กี่บรรทัดเปลี่ยนภาพความคิดของมาทิลดาได้อย่างเหลือเชื่อเสียจนเขาอดรำพึงตามไม่ได้ “ลมหนอลม ลมหนอลม”
ไม่เพียงแต่ท่าทีของผู้หญิงที่ทำให้เขาซาบซึ้ง เรื่องของนายพีค็อกใน หนึ่งวันของนายเรจินัลด์ พีค็อก ก็ยอดเยี่ยม ความคิดของผู้ชายมีครอบครัวที่ขัดอกขัดใจภรรยาถูกเล่าเสียจนหมดเปลือก ก่อนจะให้เวราใน แตงกวาดอง มาชี้ให้คนรักเก่าเห็นอีกครั้งว่าผู้ชายที่คิดถึงแต่ตัวเองนั้นไร้เสน่ห์แค่ไหน
เขาอยากเจอกับมิสมอสส์นักร้องสาวยากไร้ผู้กำลังจนตรอกกับการหางานในการแสดงภาพยนตร์ ค่าเช่าห้องที่ค้างอยู่และการงานที่ไม่เป็นดังหวังทำให้เธออ่อนแอลง เขาอยากจ่ายค่าบรั่นดีที่คาเฟ่เดอมาดริดให้เธอโดยไม่ต้องถามว่า “ทีนี้เราจะไปทางของคุณหรือทางของผมดีล่ะ” มันเป็นความรู้สึกอยากปลอบโยนมากกว่าการหยิบยื่นเพื่อหาโอกาสจากฟางเส้นสุดท้าย
ความรู้สึกที่ซับซ้อนของเด็กหญิง สาวน้อย ผู้ใหญ่ ไปจนถึงวัยชราถูกสำรวจผ่านเหตุการณ์ต่างๆ เรื่องเล่าแต่ละเรื่องทำให้เขาเห็นความสอดคล้องและไม่สอดคล้องกันระหว่างอารมณ์และเหตุผล บางเรื่องดูเรียบง่ายแต่ลงท้ายอย่างซับซ้อน การตัดสินใจของตัวละครบางครั้งทำให้ประหลาดใจ ทั้งๆ ที่เห็นได้ว่าผลที่เกิดขึ้นอาจนำมาซึ่งความเดือดร้อน แต่ตัวละครก็แทบไม่ลังเล ชีวิตตามสมัยนิยม ทำให้เขาตะลึงกับการตัดสินใจเลือกความสนุกสนานให้มาก่อนปัญหาความสัมพันธ์ในครอบครัว การเปลี่ยนแปลงความรู้สึกอย่างฉับพลันของโรสแมรีต่อเด็กสาวผู้ขัดสนจนต้องขอเงินค่าน้ำชาหนึ่งถ้วยจากเธอ เพียงเพราะถ้อยคำชื่นชมเด็กสาวเพียงไม่กี่ประโยคของสามีใน น้ำชาถ้วยเดียว ทำให้ต้องหัวเราะออกมาอย่างขื่นๆ
หลังจากจบเรื่องสั้นทั้ง 25 เรื่อง เขาอ่านประวัติย่อของแคเธอรีน แมนสฟิลด์ตามข้อมูลที่ให้ไว้ท้ายเล่ม ข้อมูลซึ่งช่วยเตือนใจอีกครั้งว่าเรื่องราวทั้งหมดที่เขาอ่านจบลงนั้น บางเรื่องเขียนขึ้นมากว่าร้อยปี เรื่องที่ใหม่ที่สุดเขียนขึ้นเมื่อ 97 ปีก่อน แทบไม่น่าเชื่อว่าเรื่องราวเหล่านี้ยังดูทันสมัย ทันสมัยราวกับว่าเพิ่งเกิดขึ้นเมื่อวาน ไม่สิ เหมือนเรื่องราวพวกนี้เกิดขึ้นอยู่ทุกวันทุกเวลา หากเทียบกับปัจจุบันที่การแสดงความคิดและความรู้สึกเป็นเรื่องง่าย แทบทุกคนมีช่องทางในการสื่อสารออกมา เรื่องราวของตัวละครอาจดูเป็นเรื่องธรรมดาที่พบเห็นได้ทั่วไปเมื่อหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาเปิดอ่าน แต่ถ้าลองย้อนกลับไปคิดว่าในโลกที่ไม่มีช่องทางการสื่อสารความในใจ โลกที่เสียงของผู้หญิงเพิ่งจะถูกรับฟัง เสียงของตัวละครเหล่านี้คงพูดแทนใจของคนที่ไม่มีปากเสียงหลายต่อหลายคน
เขาประมวลข้อมูลในหัว ยุคนั้นเป็นยุคเริ่มต้นของการต่อสู้เพื่อให้พ้นจากครอบงำของผู้ชาย และกฎระเบียบของสังคมที่ไม่ได้คิดถึงผู้หญิงมากนัก ความไม่เท่าเทียมยังคงมีอยู่มากมาย ผู้หญิงสมัยใหม่ไม่เพียงแต่ต้องเรียกร้องสิทธิของตนจากผู้ชาย หากยังต้องต่อสู้กับทัศนคติแบบเก่าที่เน้นเรื่องความเป็นกุลสตรีไม่มีปากเสียงในหมู่ผู้หญิงเองอีกด้วย เขาเริ่มเข้าใจจุดประสงค์ร่วมของเรื่องสั้นแต่ละเรื่องมากขึ้น
เมื่อคิดถึงเรื่องเทียบเวลาอดีตกับปัจจุบัน ทำให้เขาคิดขึ้นมาได้อีกอย่างว่าเรื่องที่เพิ่งอ่านจบไปเป็นเรื่องจากโลกตะวันตก แล้วในประเทศของเราล่ะ เขาคำนวณตัวเลขออกมาเป็นพุทธศักราช เรื่องทั้งหมดเขียนขึ้นในช่วงปี พ.ศ. 2451-2465 ซึ่งเป็นช่วงที่สิทธิของสตรีในประเทศยังไม่เกิดขึ้น สิทธิสตรีแบบสากลเพิ่งเกิดขึ้นหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองนี่เอง หลังจากที่รัฐธรรมนูญฉบับแรกให้สิทธิการเลือกตั้งแก่สตรี หลังจากนั้นอีก 17 ปี ประเทศไทยจึงมี ส.ส. หญิงคนแรกที่จังหวัดอุบลราชธานี
“สิทธิสตรีแบบสากลก็เป็นมรดกของคณะราษฎรแฮะ” เขาคิดในใจก่อนมองปฏิทิน วันอาทิตย์นี้เขาต้องไปเลือกตั้ง
แม้ว่าจะอ่าน ดอกไม้ดอกนี้ จบไปแล้วหลายวัน แต่ดูเหมือนกับว่าเสียงของผู้หญิงในหนังสือยังรบกวนจิตใจเขาอยู่ เมื่อใดที่ว่าง ความคิดของเขาจะย้อนไปวนเวียนอยู่กับถ้อยคำความคิดของตัวละครไม่ห่าง เขายังคิดไม่ออกว่าจะสรุปเรื่องราวทั้งหมดอย่างไรดีให้ตรงกับใจและเนื้อหาในเล่ม
วันนี้ก็วันอังคารแล้ว ผลการนับคะแนนเลือกตั้งก็ดูเหมือนว่าจะเป็นมหากาพย์ คำว่าศักดิ์ศรีและสิทธิถูกนำมาพูดโต้เถียงกันอย่างดุเดือด เพื่อนร่วมงานของเขาก็ดูแบ่งแยกเป็นสองฝ่ายชัดเจน ต่างฝ่ายต่างไม่ยอมกัน แม้แต่ Popular Vote ที่เมืองไทยไม่เคยมี ก็ถูกนำมาใช้หาความชอบธรรม
“หรือจะเป็นวิธีที่คนดีคุ้นเคย?” เขารำพึงกับตัวเองในอกเงียบงัน
หลังจากเลิกงาน เขาหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาเช็คข้อความ เพื่อนสนิทคนหนึ่งส่งแถลงการณ์ของคุณหญิงสุดารัตน์ เกยุราพันธุ์มาให้ เขาเปิดอ่านแล้วถอนหายใจแรงๆ ก่อนคิดถึง ดอกไม้ดอกนี้ อีกครั้ง
“คนเห็นแก่ตัว คนเห็นแก่ตัว คนเห็นแก่ตัว คนเห็นแก่ตัว”
ท่อนจบของเพลงที่แม่บ้านเปิดระหว่างทำความสะอาดผ่านเข้ามาในความคิด เขาอมยิ้มและฮัมตาม ใจลอยคิดถึงบุคคลปริศนาผู้ส่งของขวัญที่จนป่านนี้ก็ยังไม่รู้ว่าคือใคร ชีวิตจิตใจของตัวละคร #แบบนี้ก็ได้เหรอคะ ก่อนจะสะดุ้งเบาๆ เขานึกออกแล้วว่าบทสรุปของหนังสือเล่มนี้คืออะไร
“ใจหญิงจริงเสมอ”
Fact Box
- แคเธอรีน แมนสฟิลด์ (Katherine Mansfield) ไม่เพียงได้รับการยกย่องจากเวอร์จิเนีย วูล์ฟ (Virginia Woolf) “งานเขียนเดียวที่ฉันเคยรู้สึกอิจฉา” เธอยังมีอิทธิพลอย่างมากต่อสวีจื้อหมัว โดยสวีจื้อหมัวมีโอกาสพบปะกับแคเธอรีน แมนสฟิลด์ในเดือนกรกฎาคม ปี 1922 ที่แฮมสเตด ลอนดอน สวีจื้อหมัวกล่าวถึงการพบกันครั้งนั้นว่าเป็น “twenty-minute eternal interview” ทั้งสองแลกเปลี่ยนความเห็นในเรื่องราวของวรรณกรรม และแผนการเมื่อกลับสู่เมืองจีนของสวีจื้อหมัว เธอเตือนเขาว่าให้หลีกเลี่ยงในการเกี่ยวข้องกับการเมือง การพบกับแมนสฟิลด์ไม่เพียงสร้างแรงบันดาลใจให้กับการเขียนของเขาเท่านั้น หากยังกระตุ้นให้เขาได้แปลเรื่องสั้นของเธอแปดเรื่องเป็นภาษาจีน
- แคเธอรีน แมนสฟิลด์ เป็นหนึ่งในผุ้บุกเบิกคนสำคัญของการเขียนเรื่องสั้นแบบสมัยใหม่ งานเขียนของเธอมีส่วนผสมของแรงบันดาลใจจากภาพยนตร์ ดนตรี และจิตรกรรม เธอกล่าวว่าภาพวาดของแวนโก๊ะนั้น “สอนบางอย่างเกี่ยวกับการเขียนที่แปลกประหลาด ความแปลกที่มีท่วงทีของอิสรภาพ หรือถ้าจะพูดให้ถูก มันคือการหลีกหนีออกจากพันธนาการ”
- ใจหญิงจริงเสมอ ขับร้องโดยพุ่มพวง ดวงจันทร์
- ดอกไม้ดอกนี้ แปลโดย ฐิติคมน์ ญาณสมบัติ, ฐิติมา แจ้งอริยวงศ์, ณัฐชยา หิรัญญสมบัติ, ปิติศักดิ์ บุญใส่, พิมพ์กาญจน์ วัฒนายากร, รดีทิพย์, วรรณนพปฎล สุทธิโอสถ, สุนทร เจริญทัศน์, สุพิชญา มั่นคง และ อันนา หล่อวัฒนตระกูล จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์กำมะหยี่