ภารกิจเหนือมนุษย์ของเฮอร์คิวลีส และความสัมพันธ์กับวายร้ายมาร์เวล กลุ่มดาวบนฟ้า และขี้วัว (ภาค 2)

ความเดิมตอนที่แล้ว

เฮราคลีสเป็นลูกของมหาเทพซุส และเป็นวีรบุรุษที่มีพละกำลังมหาศาล แต่ถูกเทพีเฮรากลั่นแกล้ง บันดาลให้เป็นบ้า จึงฆ่าลูกเมียโดยไม่ได้ตั้งใจ นักบวชวิหารเดลฟีบอกว่าวิธีที่จะกำจัดมลทินได้คือต้องไปรับใช้ยูริสธีอุส กษัตริย์เมืองไมซีนีผู้มีศักดิ์เป็นลุงของตัวเองเป็นเวลา 12 ปี และปฏิบัติภารกิจต่างๆ ที่ได้รับมอบหมาย ซึ่งหากไม่ใช่การปราบสัตว์ประหลาดก็เป็นการให้ไปนำของพิสดารจากแดนไกลมาให้ตนเอง

ภารกิจของเฮราคลีส

ภารกิจแรกที่เฮราคลีสได้รับมอบหมายคือการปราบสิงโตในแคว้นนีเมีย (Nemea) ที่เที่ยวฆ่าคนและกินวัวควายของชาวบ้านแถวนั้น แต่ว่าสิงโตตัวนี้ไม่ใช่สิงโตธรรมดา เพราะมีหนังเหนียวฟันแทงด้วยอาวุธไม่เข้า

ถ้าเป็นคนธรรมดาทั่วไปอาจถอดใจ ยอมมีมลทินติดตัวไปตลอดชีวิต แต่เฮราคลีสไม่ยอมแพ้ ในเมื่อใช้อาวุธปลายแหลมปราบสิงโตไม่ได้ เฮราคลีสจึงเลือกใช้กำลัง คือเข้าปล้ำและรัดคอสิงโตจนขาดใจตาย

จากนั้นเฮราคลีสก็แบกศพสิงโตกลับมาให้ยูริสธีอุสดูเพื่อพิสูจน์ว่าทำภารกิจสำเร็จแล้ว แต่ด้วยความที่ยูริสธีอุสเป็นคนที่ขี้ขลาดตาขาวมาก พอได้เห็นร่างสิงโตตัวมหึมาก็ตกใจกลัวและออกคำสั่งว่าต่อไปนี้ไม่ให้เฮราคลีสเข้ามาในเมืองไมซีนีแล้ว ไปปฏิบัติภารกิจอะไรสำเร็จก็ให้เอาของมาโชว์ที่ประตูเมืองแทน ทั้งยังสั่งให้คนเอาไหทองเหลืองใบใหญ่ไปฝังดินเพื่อไว้ใช้เป็นที่ซ่อนตัวจากเฮราคลีสเผื่อเฮราคลีสเข้ามาในเมืองด้วย

หลังจากโชว์ผลงานเรียบร้อยแล้ว เฮราคลีสก็ยังถลกหนังสิงโตมาใช้เป็นผ้าคลุมไหล่ (เนื่องจากใช้ดาบกรีดหนังไม่ได้ จึงใช้กรงเล็บของสิงโตเองกรีดหนังให้เปิดและถลกหนังออกมา) ดังนั้น ในงานศิลปะต่างๆ เราจึงมักเห็นเฮราคลีสสวมหนังสิงโตต่างผ้าคลุมด้วย

ส่วนภารกิจที่สองของเฮราคลีสก็ยังเป็นการปราบสัตว์ประหลาดอยู่ดี นั่นก็คือให้ปราบไฮดรา (Hydra) สัตว์ประหลาดงูเก้าหัว (แต่บางแหล่งก็บอกว่ามีตั้งแต่หกไปจนถึงห้าสิบหัว) ที่อาศัยอยู่ในบึงเลอร์นา

พอไปถึงรังไฮดราปุ๊บ เฮราคลีสก็ยิงธนูเพื่อล่อไฮดราออกจากรังแล้วก็ใช้ดาบฟันหัวให้ขาด แต่ปรากฏว่าทุกครั้งที่หัวหนึ่งถูกตัดไป อีกสองหัวจะงอกขึ้นมาแทนที่ ทำให้เฮราคลีสจนปัญญาว่าจะฆ่าไฮดราได้อย่างไร

เท่านั้นยังไม่พอ ระหว่างที่สู้ๆ อยู่นั้น ยังมีปูยักษ์โผล่จากบึงมาช่วยไฮดราด้วยการหนีบข้อเท้าเฮราคลีส เฮราคลีสรำคาญมากก็เลยเหยียบปูตายคาที่ เฮราประทับใจปูตัวนี้มากที่มาช่วยรังควานเฮราคลีส จึงปูนบำเหน็จด้วยการนำขึ้นไปประดับไว้บนท้องฟ้าเป็นหมู่ดาวราศีกรกฎ (Cancer)

ตัดกลับไปที่ไฮดรา ในขณะที่เฮราคลีสกำลังหาวิธีปราบไฮดราอยู่นั้น ไอโอเลอัส (Iolaus) หลานของเฮราคลีสที่ไปทำหน้าที่เป็นสารถีและเด็กถืออาวุธ (อารมณ์คล้ายๆ แคดดี้เวลาตีกอล์ฟ) ก็เกิดไอเดียว่าพอตัดหัวไหนทิ้งแล้ว ก็เอาคบเพลิงนาบเข้าที่ตอสิ หัวใหม่จะได้ผุดขึ้นมาไม่ได้ ปรากฏว่าวิธีการนี้ใช้ได้ผล ทำให้เฮราคลีสฆ่าไฮดราได้สำเร็จ (บ้างก็บอกว่าไฮดรามีหัวหนึ่งที่เป็นอมตะ พอเฮราคลีสตัดหัวอื่นครบหมดแล้ว ก็เอาหินก้อนใหญ่ทับหัวไว้ ถือเป็นอันว่าปราบสำเร็จ)

ทั้งนี้ เมื่อไฮดราตายแล้ว เฮราก็ได้นำขึ้นไปประดับบนท้องฟ้าเป็นกลุ่มดาวไฮดรา นอกจากนั้น เนื่องจากไฮดรามีฤทธิ์เป็นพิษร้ายแรง เฮราคลีสจึงเก็บเลือดไฮดรามาไว้ใช้อาบหัวลูกศรธนูด้วย

เนื่องจากไฮดราเป็นสัตว์ที่ประหลาด พอตัดไปแล้วหนึ่งก็มีหัวงอกขึ้นมาแทนที่สองหัว คำว่า ‘hydra’ จึงถูกนำมาใช้ในภาษาอังกฤษ หมายถึง ปัญหาที่กำจัดให้สิ้นซากไม่ได้เสียที แก้ไขส่วนหนึ่งเสร็จก็มีส่วนใหม่งอกขึ้นมาเพิ่ม เช่น “Getting rid of corruption can be a hydra of a task” ก็คือ การกำจัดคอร์รัปชันเป็นเรื่องซับซ้อนและยากยิ่ง นอกจากนั้น คำว่า ‘hydra’ ยังถูกนำไปใช้ตั้งชื่อองค์กรชั่วร้ายในจักรวาลมาร์เวลด้วย เพราะเป็นองค์กรที่ปราบยังไงก็ไม่สิ้นซาก โผล่กลับมาใหม่อยู่ตลอดเวลา

หลังจากที่ปราบไฮดราสำเร็จ ยูริสธีอุสก็สั่งให้เฮราคลีสไปจับกวางเขาทองที่อาศัยอยู่ในภูเขาซีรีเนีย (Cerynea) และเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ของเทพีอาร์ทีมิส (Artemis) มาให้ยลโฉมแบบตัวเป็นๆ ปรากฏว่ากวางตัวนี้วิ่งเร็วมาก เฮราคลีสไล่อยู่หนึ่งปีถึงจะจับมาโชว์ให้ยูริสธีอุสดูได้สำเร็จ

ส่วนภารกิจที่สี่คือการให้ไปจับหมูป่ายักษ์แสนดุร้ายในภูเขาอีริแมนธัส (Erymanthus) มาโชว์ให้ดูตัวเป็นๆ ซึ่งเฮราคลีสทำได้สำเร็จด้วยการไล่ต้อนหมูป่าให้เดินฝ่าหิมะจนเหนื่อยแล้วใช้ตาข่ายจับ

ทั้งนี้ ระหว่างทางไปจับหมูป่า เฮราคลีสได้พบเข้ากับเซนทอร์ (Centaur) ที่ชื่อว่า โฟลัส (Pholus) เข้า (เซนทอร์เป็นสิ่งมีชีวิตครึ่งคนครึ่งม้า ท่อนบนเป็นคน ท่อนล่างเป็นม้า) โฟลัสจึงเชื้อชวนเฮราคลีสมากินข้าวที่บ้านตามประสาเจ้าบ้านที่ดี

ระหว่างที่กินข้าว เฮราคลีสก็เอ่ยปากขอเหล้าองุ่นด้วย จริงๆ แล้วโฟลัสไม่ค่อยอยากจะสนองเท่าไหร่เพราะว่าเหล้าองุ่นนั้นเป็นของส่วนรวมของบรรดาเซนทอร์ แต่เฮราคลีสก็ยืนยันว่าจะดื่ม พร้อมคว้าไหมาเปิดเองเลย ทันใดนั้นเอง บรรดาเซนทอร์ (ซึ่งก็ยังมีความดิบเถื่อนอยู่ในตัวเพราะครึ่งหนึ่งเป็นสัตว์) ก็ได้กลิ่นเหล้าองุ่นและรีบปรี่กันมายื้อแย่งจนเกิดการต่อสู้ขึ้น เฮราคลีสก็เลยปราบพวกเซนทอร์ด้วยการยิงลูกธนูอาบพิษไฮดราใส่

แต่บังเอิญว่าลูกศรลูกหนึ่งดันพลาดไปโดนเซนทอร์ที่ชื่อ ไครอน (Chiron) ซึ่งเป็นเซนทอร์ที่ฉลาดปราดเปรื่อง อีกทั้งยังเป็นครูที่สอนวิชาต่างๆ ตั้งแต่ยิงธนูไปจนถึงศาสตร์การรักษาให้แก่เหล่าวีรบุรุษมากมาย เช่น อคิลีส เป็นต้น และที่สำคัญคือไครอนดันเป็นอมตะด้วย แปลว่า แม้จะเจ็บปวดทรมานจากพิษไฮดราแทบตาย แต่ก็ตายไม่ได้ ไครอนทรมานมากจนถึงขนาดขอให้เทพซุสขจัดความเป็นอมตะให้ตนเองเพื่อจะได้พ้นจากความทรมานนี้เสียที ซึ่งเทพซุสก็สนอง ไครอนถึงตายได้ในท้ายที่สุด และหลังจากนั้น ซุสก็ได้นำไครอนไปประดับบนท้องฟ้าเป็นหมู่ดาวราศีธนู (Sagittarius)  

ภารกิจที่ห้าของเฮราคลีสก็ยังคงเกี่ยวสัตว์เช่นเคย แต่แทนที่จะให้ไปปราบสัตว์อย่างในสี่ภารกิจแรก ในภารกิจนี้เฮราคลีสโดนใช้ให้ไปล้างคอกวัวแทน แน่นอนว่าคอกวัวนี้ไม่ใช่คอกวัวธรรมดา แต่เป็นคอกวัวของกษัตริย์ออเจียส (Augeas) ในแคว้นอีลิส (Elis) (ไม่ได้อยู่ที่สี่แยกคอกวัวแต่อย่างใด) ที่มีวัวถึง 3,000 ตัว (คิดเฉลี่ยเป็นชาบูไม่รู้กี่มื้อ) และไม่ได้ล้างทำความสะอาดมากว่า 30 ปี จินตนาการได้ว่าคงมีแต่วัวเดินแหวกกองขี้ (โอเค อย่าเอามาทำเป็นชาบูเลย) และที่สำคัญที่สุดคือ เฮราคลีสจะต้องล้างให้สะอาดเอี่ยมอ่องภายในวันเดียวด้วย ทั้งนี้ กษัตริย์ออเจียสคงเห็นว่าไม่น่าจะทำได้ จึงออกปากสัญญาด้วยว่าถ้าทำได้สำเร็จ จะยกวัวให้ 1 ใน 10 ของที่มีอยู่

แม้เฮราคลีสจะดูเหมือนใช้เป็นแต่กำลัง แต่จริงๆ แล้วก็แอบฉลาดอยู่เหมือนกัน เพราะรู้ว่าถ้าให้ทำความสะอาดเองยังไงก็ไม่มีทางเสร็จในวันเดียว เฮราคลีสจึงใช้แรงมหาศาลของตัวเองขุดคูเปลี่ยนทางแม่น้ำสองสายให้มาไหลผ่านคอกวัวเพื่อทุ่นแรง ทำให้ชำระล้างขี้วัวที่หมักหมมมาตลอด 30 ปีได้จนหมดสิ้นภายในวันเดียว

อย่างไรก็ตาม แม้เฮราคลีสจะทำภารกิจสำเร็จแล้ว แต่กษัตริย์ออเจียสไม่ยอมยกวัวให้เฮราคลีสตามที่สัญญา เพราะอ้างว่าเฮราคลีสไม่ได้ลงมือทำความสะอาดคอกวัวเอง แต่เป็นฝีมือของแม่น้ำต่างหาก เฮราคลีสจึงแค้นมากและเดินทางกลับมาฆ่ากษัตริย์ออเจียสหลังจากปฏิบัติภารกิจทั้ง 12 ประการครบแล้ว

ทั้งนี้ ภารกิจที่ห้าของเฮราคลีสนี้ทำให้เกิดสำนวนในภาษาอังกฤษที่ว่า ‘clean the Augean stable(s)’ หมายถึง ชำระล้างสิ่งที่หมักหมมมานาน สะสางปัญหาที่พอกพูนทับถมมานาน หากใช้ในบริบทการเมืองอาจหมายถึง ปราบคอร์รัปชันที่ฟอนเฟะมานาน เช่น “Although the PM said he had seized power so that he could come in and clean the Augean stables, we can see now that it’s all bullshit.” คือถึงแม้นายกฯ จะบอกว่ายึดอำนาจเพื่อจะเข้ามาล้างบางคอร์รัปชัน แต่ก็เห็นแล้วว่าเป็นเรื่องแหกตาทั้งเพ

ส่วนในภารกิจที่หก ยูริสธีอัสใช้ให้เฮราคลีสไปปราบฝูงนกกินคนที่อาศัยในป่ารอบทะเลสาบสติมฟาลัส (Stymphalus) ในอาร์เคเดีย (Arcadia) นกพวกนี้มีจะงอยปากทองเหลืองที่เจาะทะลุเกราะและมีขนทองเหลืองแหลมคมที่สลัดใส่เหยื่อได้ ไม่ว่ามนุษย์หน้าไหนจะย่างกรายเข้าไปในบริเวณนี้ก็จะถูกนกรุมทึ้งหมด ในภารกิจนี้ เฮราคลีสได้รับความช่วยเหลือเป็นกรับทองเหลืองจากเทพีอะธีนา พอไปถึงที่ทะเลสาบปุ๊บ เฮราคลีสก็เคาะกรับให้นกตกใจแล้วก็ยิงธนูสอยจนราบคาบ (แต่บางตำนานก็บอกว่าแค่ตีกรับไล่ให้ไปที่อื่นเฉยๆ)

ส่วนอีก 6 ภารกิจที่เหลือและชีวิตหลังปฏิบัติภารกิจเสร็จสิ้นทั้ง 12 ประการแล้ว รวมถึงศัพท์ในภาษาอังกฤษที่มาจากเรื่องราวเหล่านี้ รอติดตามกันในสัปดาห์หน้า

บรรณานุกรม

Buxton, Richard. The Complete World of Greek Mythology. Thames & Hudson: New York, 2004.

Graves, Robert. The Greek Myths: The Complete and Definitive Edition. Penguin Books: London, 2011.

Grimal, Pierre. Dictionary of Classical Mythology. Penguin Books: London, 1991.

Hamilton, Edith. Mythology: Timeless Tales of Gods and Heroes. Grand Central Publishing: New York, 1999.

Hard, Robin. The Routledge Handbook of Greek Mythology. Routledge: New York, 2004

Jones, Daniel. Cambridge English Pronouncing Dictionary. Cambridge University Press: Cambridge, 2003.

March, Jenny. Dictionary of Classical Mythology. Oxbow Book: PA, 2014.

March, Jenny. The Penguin Book of Classical Myths. Penguin Books: London, 2009.

Morford, Mark, et al. Classical Mythology. 11ed. OUP: New York, 2019

Stuttard, David. Greek Mythology: A Traveller’s Guide from Mount Olympus to Troy. Thames & Hudson: London, 2016.

Wells, J. C. Longman Pronunciation Dictionary. Pearson Education: Essex, 2008.