Ugly Delicious สารคดีที่เอานิตยสารอาหารมาใส่จานแล้วเสิร์ฟทาง Netflix

“เพราะสิ่งที่ดูเหมือนไม่สมบูรณ์แบบไม่ได้หมายว่ามันจะต้องไม่สมบูรณ์แบบ” คือแนวคิดที่มาของชื่อ Ugly Delicious สารคดีอาหารทาง Netflix ที่มี เดวิด ชาง (David Chang) ผู้เป็นทั้งเชฟมิชลินสตาร์ เชฟรางวัล James Beard และเจ้าของอาณาจักร Momofuku ควบตำแหน่งทั้งคนเดินเรื่องหลักและเอ็กเซ็กคูทีฟโปรดิวเซอร์

เดิมทีคำนี้เป็นแฮชแท็กที่ชางมักจะใช้บ่อยๆ ในอินสตาแกรมของเขา เวลาโพสต์รูปอาหารที่ห่างไกลจากตำแหน่งขวัญใจช่างภาพ แต่อร่อยจนทำให้อยากกินอีกบ่อยๆ

เมื่อมาเป็นรายการ ทั้งแปดตอนของ Ugly Delicious ก็ทำหน้าที่ประกาศถึงจุดยืนที่บอกว่า อาหารดีๆ ไม่จำเป็นต้องดูดีเสมอไป ผ่านเทคนิคการเล่าเรื่องที่มีทั้งสไตล์การถ่ายทำแบบ Cinéma Vérité, แอนิเมชัน, ฟุตเทจเก่า, ภาพประกอบแบบลายเส้น, สคริปต์แบบซิตคอม ไปจนถึงการเซ็ตฉากให้เป็นเหมือนการดีเบตระหว่างสองขั้วความคิดที่แตกต่าง เมื่อบวกกับมุมกล้องและสไตล์ภาพที่ไม่ได้เอาใจสาย Food Porn แล้ว องค์ประกอบทั้งหมดนี้ทำให้ Ugly Delicious เป็นรายการที่ฉีกไปจากสารคดีอาหารโดยทั่วไป และทั้งที่รู้ว่าธีมหลักของแต่ละตอนคือเรื่องอะไร ไม่ว่าจะเป็นธีมพิซซ่า ทาโก้ ไก่ทอด หรือข้าวผัด แต่คนดูจะไม่สามารถคาดเดาได้ว่า เทคนิคในการเล่าเรื่องของตอนนั้นจะเป็นแบบไหน

ที่มากไปกว่านั้นคือ คนดูอย่างเราไม่สามารถคาดเดาได้ว่าแง่มุมใดเกี่ยวกับอาหารชนิดนั้นๆ ที่จะถูกหยิบมานำเสนอ และในหลายตอน สารคดีเรื่องนี้ก็ยังพาเราไปไกลกว่าเรื่องอาหาร แต่เดินทางไปสำรวจประเด็นทางสังคมแบบลงลึกอีกด้วย อย่างเช่นเรื่องการแบ่งแยกทางเชื้อชาติและสถานะของการเป็นผู้อพยพ เหมือนกับที่ มอร์แกน เนวิลล์ (Morgan Neville) ผู้กำกับและโปรดิวเซอร์อีกคนเคยอธิบายถึงวิธีการเล่าเรื่องของรายการนี้ไว้ว่า “เพราะอาหารทุกอย่างมีเรื่องเล่า”

นอกจากชางและเนวิลล์แล้ว ทีมงานเบื้องหลังอีกคนที่ต้องพูดถึงก็คือ ปีเตอร์ มีฮาน (Peter Meehan) นักเขียนเรื่องอาหาร ที่เป็นทั้งเอ็กเซ็กคูทีฟโปรดิวเซอร์และคนที่ร่วมเล่าเรื่องผ่านหน้าจอในหลายตอน ชางและมีฮานรู้จักกันตั้งแต่ฝ่ายหลังยังเป็นนักวิจารณ์อาหารประจำ The New York Times ก่อนที่ในปี 2011 ทั้งคู่จะจับมือกันทำ Lucky Peach นิตยสารอาหารที่สื่อเมืองนอกหลายเจ้ายกให้เป็นนิตยสารที่ ‘โคตรเท่’ และเป็นที่จับตามองในแวดวงสื่ออเมริกาตั้งแต่ฉบับแรกที่วางจำหน่าย เพราะเตะตาตั้งแต่ปกที่ว่าด้วยธีมราเมน แต่แทนที่จะได้เห็นราเมนชามใหญ่หน้าตาน่ากิน กลับเป็นรูปไก่ดิบทั้งตัว โชว์บั้นท้ายสีซีด ก่อนที่จะโดนจับลงหม้อเพื่อทำน้ำซุป

เนื้อหาในฉบับนั้นก็เป็นการเล่าเรื่องราเมนที่ไม่ได้อยู่แค่ที่ญี่ปุ่นหรืออเมริกา แต่ยังพาไปไกลถึงสเปน ส่วนคอนทริบิวเตอร์ที่มาร่วมสร้างรสชาติในฉบับ ก็มีทั้งนักเขียน เชฟ ช่างภาพ และนักวิทยาศาสตร์อาหาร ที่เขียนหนังสือได้น่าสนใจไม่แพ้นักเขียน ประเด็นที่เล่นในเรื่องก็ยังขยายไปถึงเรื่องหนัง ผงชูรสและ Molecular Gastronomy ซึ่งเป็นเรื่องใหม่ในยุคนั้น โดยมีราเมนเป็นประเด็นใหญ่ที่ครอบเรื่องราวทั้งหมดไว้

ด้านวิธีการเล่าเรื่องเองก็หลากหลายกันตั้งแต่ฉบับแรก แต่ที่เป็นไฮไลท์อย่างหนึ่งคือ การเล่าเรื่องแบบบันทึกบทสนทนา ที่ให้อารมณ์ของการแลกเปลี่ยนมากกว่าการสัมภาษณ์ โดยในฉบับนั้นเป็นการแลกเปลี่ยนความเห็นกันระหว่างตัวชางเองและแอนโธนี บอร์เดน (Anthony Bourdain) เชฟดัง เจ้าของรายการ Parts Unknown ซึ่งกลายมาเป็นคอนทริบิวเตอร์ขาประจำอีกคนหนึ่งของ Lucky Peach ในฉบับต่อๆ มา

การเล่าเรื่องผ่านบทสนทนานี้เองที่เป็นจุดเด่นอีกอย่างหนึ่งของ Ugly Delicious เพราะมากกว่าครึ่งหนึ่งของแอร์ไทม์คือบทสนทนาซึ่งดูเหมือนมีความ Random แต่ก็เป็นความ Random ที่ยึดโยงไว้ด้วยเรื่องอาหาร ทำให้สารคดีเรื่องนี้เป็นรายการอาหารที่ต้องตั้งใจ ‘ฟัง’ พอๆ กับ หรืออาจจะมากกว่าตั้งใจ ‘ดู’ เช่นเดียวกับที่ Lucky Peach เองก็เป็นนิตยสารอาหารที่ต้องตั้งใจ ‘อ่าน’ มากกว่าจะพลิกดูแค่ภาพถ่ายชวนน้ำลายไหล

การเล่นกับธีมหลักในแต่ละตอน ทั้งในแง่ประเด็นและวิธีการเล่าเรื่องที่สร้างความแปลกใหม่ให้กับ Ugly Delicious ในทางหนึ่งก็คือวิธีคิดและสร้างงานแบบเดียวกับที่ชางและมีฮานเคยทำมาแล้วใน Lucky Peach แม้แต่การเลือกธีมที่สามารถเป็นได้ทั้งประเภทอาหารแบบเฉพาะเจาะจง อย่างเช่นธีมทาโก้ในตอนที่ 2 ของรายการและธีมเฝอในนิตยสารฉบับที่ 19 หรือธีมที่เล่นกับคอนเซปต์มากกว่าแบบธีมเรื่อง Homecooking ในตอนที่ 3 และธีมชานเมืองของฉบับที่ 23

แขกรับเชิญที่เห็นใน Ugly Delicious บางคนก็เป็นคอนทริบิวเตอร์ที่เห็นชื่อบ่อยๆ ใน Lucky Peach โดยเฉพาะ วอลเตอร์ กรีน (Walter Green) เจ้าของคอลัมน์ Taste Test ซึ่งมีความตรงไปตรงมาปนกวนตีนเป็นเอกลักษณ์ในการเทสต์อาหาร และฟูเชีย ดันล็อป (Fuchsia Dunlop) นักเขียนชาวอังกฤษที่เชี่ยวชาญในเรื่องอาหารจีน ซึ่งคนดูจะได้เห็นหน้าเธอในตอนข้าวผัดที่ชางเดินทางไปตามหาเรื่องเล่าถึงเมืองจีน

แม้แต่ตอนไก่ทอด ซึ่งเป็นตอนที่ 7 ก็เป็นเหมือนกับซับเซ็ตของ The Chicken Issue ฉบับที่ 22 ของ Lucky Peach ที่ว่ากันด้วยเรื่องของไก่ ตั้งแต่ปกหน้ายันปกหลัง และมีสกู๊ปความยาว 20 หน้าเป็นเรื่องไก่ทอดทั่วโลก แต่ใน Ugly Delicious ได้เพิ่มประเด็นที่เป็นเรื่องของความสัมพันธ์และความสำคัญของเมนูนี้ที่มีต่อเรื่องเชื้อชาติเข้ามาเป็นธีมหลักในการเล่าเรื่อง

เมื่อเบื้องหลังของรายการคือวิธีคิดแบบเดียวกับการทำนิตยสาร ผลลัพธ์ที่ออกมาจึงส่งผลมาถึงวิธีการเสพงานของคนดูด้วย เพราะในขณะที่หลายรายการทาง Netflix ผ่านการคิดมาแล้วว่าเหมาะสำหรับดูต่อกันได้อย่างเพลินๆ แต่ Ugly Delicious กลับเหมาะที่จะเสพแยกเป็นตอนๆ มากกว่า ด้วยหัวข้อและโทนในการเล่าเรื่องที่ไม่ต่อเนื่องกัน ซึ่งเป็นความรู้สึกที่ใกล้เคียงกับการละเลียดอ่านนิตยสารแต่ละฉบับ มากกว่าอ่านเรื่องรวมเล่ม

น่าเสียดายที่ Lucky Peach ปิดตัวไปเมื่อปีที่ผ่านมา ดังนั้น สำหรับแฟนประจำของหัวนี้แล้ว Ugly Delicious น่าจะเป็นรายการที่ช่วยแก้คิดถึงนิตยสารโปรดได้บ้าง

แต่สำหรับใครที่เพิ่งรู้จักกับชางและดูสารคดีเรื่องนี้แล้วติดใจ แนะนำให้ลองหาฉบับเก่าๆ ของ Lucky Peach มาอ่านดูแล้วจะรู้ว่า ถึงจะอร่อยก็จริง แต่ Ugly Delicious ก็ยังถือเป็นแค่ออเดิร์ฟเมื่อเทียบกับปริมาณอาหารและระดับความอร่อยที่จะได้จากการอ่าน