Killing Commendatore: บาดแผลในภาพวาด

เมื่อจิตรกรวาดภาพเหมือนไร้ชื่อตื่นขึ้นมาจากการงีบหลับ เขาพบว่าชายไร้หน้าผู้เคยพบกันแล้วครั้งหนึ่งมาขอให้วาดภาพเหมือนให้ ชายไร้หน้านำของชิ้นหนึ่งที่เขาเคยใช้แลกเปลี่ยนด้วยมาคืน ส่วนที่เป็นใบหน้าของชายไร้หน้ามีลักษณะเป็นกลุ่มหมอกขาว ศิลปินพยายามเริ่มต้นวาดรูป แต่ก็ไม่สำเร็จ ชายไร้หน้าจึงจากไปพร้อมกับของชิ้นนั้นโดยกล่าวว่าเขาจะกลับมาอีกครั้ง และบางที ถึงตอนนั้นศิลปินอาจจะสามารถวาดรูปของเขาได้

Killing Commendatore (พิฆาตขุนพล) นวนิยายเรื่องที่ 14 ของฮารูกิ มูราคามิ (Haruki Murakami) เริ่มต้นด้วยเหตุการณ์ปัจจุบันก่อนจะย้อนกลับไปเล่าถึงเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในระยะเวลาเก้าเดือนของจิตรกรวาดภาพเหมือนไร้ชื่ออายุ 36 ปีคนหนึ่ง เมื่อถูกภรรยาทิ้ง เขาก็ออกจากบ้านที่อาศัยอยู่ด้วยกัน หยุดวาดภาพเหมือน และขับรถร่อนเร่ไร้จุดหมายไปตามท้องถนน จนกระทั่งรถของเขาสิ้นอายุการใช้งาน เขาจึงย้ายไปอยู่ที่บ้านบนภูเขาของพ่อเพื่อนสมัยเรียนคนหนึ่งซึ่งเป็นจิตรกรมีชื่อเสียง จิตรกรชราไม่ได้อยู่ที่บ้านหลังนั้นแล้วเพราะย้ายออกไปอยู่ในสถานพยาบาลผู้สูงอายุ

ในระหว่างนั้น เขาได้สอนศิลปะให้กับเด็กในโรงเรียนใกล้บ้าน มีความสัมพันธ์กับหญิงที่มีสามีแล้ว และค้นพบภาพวาดที่สวยงามมีเอกลักษณ์โดดเด่นชื่อ Killing Commendatore ของเจ้าของบ้านคนเดิมซึ่งไม่เคยถูกนำออกมาเผยแพร่ต่อสาธารณะมาก่อนเพราะถูกซ่อนไว้ในห้องใต้หลังคา

ขณะเดียวกัน เขาก็ได้พบกับเพื่อนบ้านผู้ร่ำรวยและมีเบื้องหลังอันลึกลับที่ทุ่มเงินจำนวนมากเพื่อให้เขาวาดภาพเหมือนให้จนเขายอมตกลงและทั้งสองเริ่มคุ้นเคยกัน

หลังจากการค้นพบภาพวาดและกลับมาวาดภาพเหมือนอีกครั้ง ในยามค่ำคืน จิตรกรไร้ชื่อก็ได้ยินเสียงเคาะระฆังกังสดาลลึกลับล่องลอยมาจากใต้พื้นดินในป่าข้างบ้าน เขากับเพื่อนบ้านตัดสินใจตามเสียงไปจนพบระฆังกังสดาลฝังอยู่ในหลุมลึกคล้ายบ่อ เมื่อเขานำระฆังกังสดาลที่ขุดพบกลับไปที่บ้าน ก็ได้พบกับสิ่งเหนือจริงในรูปลักษณ์ขนาดเล็กของขุนพลในภาพวาด Killing Commendatore ที่นิยามว่าตัวเองคือสิ่งที่เรียกว่า “มโนคติ” (Idea)

ในช่วงที่ต้องเผชิญหน้ากับเรื่องราวเหนือจริง ความสัมพันธ์ฉันท์มิตรระหว่างเขากับเพื่อนบ้านก็เริ่มแน่นแฟ้นขึ้น เพื่อนบ้านผู้ลึกลับค่อยๆ เปิดเผยความจริงบางส่วนของชีวิตให้จิตรกรรับรู้ เขาย้ายมาอยู่ในละแวกนั้นเพื่อเฝ้าดูเด็กผู้หญิงคนหนึ่ง และต้องการให้จิตรกรวาดภาพเหมือนของเด็กหญิงคนนั้น คำขอนี้คือจุดเริ่มต้นของการผูกปมใหม่เพื่อคลายปมเดิมที่ซ่อนอยู่เบื้องหลังเรื่องราวของแต่ละคน

ก่อนหน้าที่ Killing Commendatore ฉบับภาษาอังกฤษจะวางจำหน่าย เนื้อหาบางส่วนของเรื่องที่เกี่ยวข้องกับเบื้องหลังและชีวิตในวัยเยาว์ของจิตรกรได้ถูกแยกออกมาตีพิมพ์เป็นเรื่องสั้นชื่อ The Wind Cave ในนิตยสาร The New Yorker มูราคามิได้พูดถึงสิ่งที่แฝงอยู่ในเนื้อเรื่องว่าบาดแผลทางอารมณ์นั้นมีสามแบบ คือแบบที่หายได้อย่างรวดเร็ว แบบที่ต้องใช้เวลานานในการรักษา และแบบที่จะติดตัวไปจนตาย เขาคิดว่าหนึ่งในหน้าที่หลักของนวนิยายคือการลงลึกไปที่รายละเอียดของบาดแผลที่ไม่เลือนหายให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ เพราะแผลเหล่านั้นคือแผลเป็น ซึ่งไม่ว่าผลออกมาจะดีหรือร้าย มันก็คือการก่อรูปชีวิตของแต่ละปัจเจกบุคคล เรื่องราวที่มีประสิทธิภาพจะชี้ให้เห็นว่าบาดแผลนั้นอยู่ตรงไหน มีขอบเขตอย่างไร (โดยมากแล้ว ผู้คนที่มีบาดแผลจะไม่ค่อยรู้ว่ามันมีอยู่) และเริ่มทำงานเพื่อเยียวยามัน

แล้วถ้าเป็นอย่างนั้น Killing Commendatore เยียวยาบาดแผลที่เกิดจากอะไร? และเยียวยาแบบไหน?

สิ่งที่เห็นได้ชัดเป็นอย่างแรกจากการเริ่มเรื่องที่เล่าย้อนไปข้างหลังคือการทบทวนย้อนคิดเพื่อประเมินชีวิตของตัวละครที่อยู่ในวัยกลางคน วัยที่ชีวิตผ่านการเลือกแล้วว่าจะเป็นอะไร วัยที่หวนกลับมาคิดพิจารณาอีกครั้งว่าสิ่งที่เลือกมาแล้วนั้นถูกหรือผิด มีคุณค่าหรือไม่ อย่างไรต่อชีวิตที่เหลืออยู่

มูราคามิเลือกใช้การยกย่อง The Great Gatsby ของเอฟ. สกอตต์ ฟิตซ์เจอรัล (F. Scott Fitzgerald) ซึ่งเป็นนวนิยายที่มีอิทธิพลต่อตัวเขาในวัยรุ่นเป็นจุดตั้งต้นในการสำรวจบาดแผลของวัยกลางคน เขาหยิบยืมภาพของนิค คาราเวย์ (Nick Carraway) และเจย์ แกตสบี้ (Jay Gatsby) มาวางสวมลงบนจิตรกรและเพื่อนบ้านลึกลับผู้มั่งคั่ง บาดแผลจากการสมรสและหย่าร้าง บาดแผลจากรักไม่สมหวังในอดีต บาดแผลของความหวั่นไหวในอัตลักษณ์ที่เกิดจากความเปลี่ยนแปลง บาดแผลที่เกิดขึ้นจากประวัติศาสตร์ สิ่งเหล่านี้ถูกนำเข้ามาร้อยเรียงเข้าด้วยกันเป็นประเด็นหลักของนวนิยายส่วนใหญ่ของมูราคามิ นั่นคือ “สูญหายและค้นหา” ความเจ็บปวดที่น้อยครั้งจะปริปากของชายสองคนถูกผูกเข้าหากันด้วยภาพวาด เพื่อนำไปสู่การเล่าเรื่องที่เป็นลักษณะเฉพาะของตัวเอง

การเกลี่ยน้ำหนักด้วยบรรยากาศของเรื่องเล่าแบบมูราคามิทำให้อิทธิพลของ The Great Gatsby ค่อยๆ เลือนหายไปจนกลายเป็นเพียงฉากหลัง สิ่งที่พบได้ทั่วไปในตัวละครเอกของมูราคามิถูกระบายลงไปอย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นรสนิยมทางดนตรี เสื้อผ้า การดื่มกิน บุคลิกที่แสวงหาความสันโดษของตัวละครได้เปิดประตูรับการเคาะเรียกของเรื่องราวเหนือจริงเพื่อค้นหาความหมายของชีวิตและจิตใจ

การพบกับสิ่งเหนือจริงอย่างมโนคติที่อยู่ในร่างของขุนพลในภาพวาดได้นำพาตัวจิตรกรเข้าสู่ขอบเขตของความคิดแบบใหม่ ขุนพลในภาพวาดทำหน้าที่เป็นทั้งที่ปรึกษาและเป็นปริศนาของเรื่องราวอื่นที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับตัวจิตรกร ไม่ว่าจะเป็นอดีตของเจ้าของบ้านคนเดิม อดีตของเพื่อนบ้านที่นำมาซึ่งเรื่องราวที่เกี่ยวพันกับเด็กหญิงอีกคน ทั้งหมดนี้ก็คือการเปิดแผลที่เกิดขึ้นในวัยกลางคนให้เห็นชัดๆ ก่อนจะเข้าสู่ขั้นตอนของการรักษา และยาดีที่มูราคามิเตรียมไว้และบอกใบ้กับเราล่วงหน้าก็คือ “บ่อ”  แต่บ่อที่มูราคามิเตรียมไว้ไม่ได้มีแค่บ่อที่เป็นรูปธรรมเพียงบ่อเดียวเหมือนใน บันทึกนกไขลาน หากยังมีบ่อในเชิงอุปลักษณ์ให้ขุดค้นอีกหลายบ่อในภาพวาดแต่ละภาพที่อยู่ในเรื่อง

สำหรับมูราคามิแล้ว การก้าวลงไปในบ่อคือการใช้จิตสำนึกดิ่งลงไปสู่จิตใต้สำนึกเพื่อหาความหมายที่ถูกละเลยอยู่ในความมืดมิด เพื่อที่จะเข้าใจความมืดมิดนั้น บางครั้งเราต้องละทิ้งตรรกะของแสงสว่าง เมื่อใดก็ตามที่ผัสสะของเราคุ้นชินกับความมืด เราจะพบว่ารอยแผลที่ Killing Commendatore พยายามจะเยียวยาคือรอยแผลเป็นอันไม่สามารถเลือนหายที่เรียกว่า “ความทรงจำ”