Dream Storeys’ จินตนา-อาคาร เรื่องสั้นเปิดมุมมองสถาปัตย์

รถเมล์แล่นไปบนถนนสายหลัก คอนโดฯ มากมายกำลังผุดขึ้นและก่อร่างกลางเมืองใหญ่​

สิ่งก่อสร้างที่เราเห็นว่าปรากฏขึ้นมาจากผืนหญ้ารกร้างในบ่ายแก่วันหนึ่งของวัยมัธยมฯ และถูกทุบเหลือเพียงพื้นที่โล่งเตียนในอีกทศวรรษ กลับก่อความรู้สึกว่างโหวงในใจ​

ทั้งที่เป็นเพียงแค่สิ่งก่อสร้าง ไม่ใช่หรือ?​

นึกไปถึงอาคารบ้านเรือนที่สร้างไปตามจังหวะการเติบโตของเมือง ไม่มีการวางผังล่วงหน้า ดูคล้ายสิ่งที่สร้างขึ้นตามอำเภอใจ เปลี่ยนแปลงปรับตัวไปตามสถานการณ์​

ความเคลื่อนไหวที่รวดเร็วเช่นนี้ ทำให้เราต่าง ‘รู้สึก’ ได้ว่าสิ่งก่อสร้างเป็นมากกว่าสิ่งก่อสร้าง น่าฉงนที่ว่า หลายครั้งเรากลับทำเหมือนไม่รับรู้ความจริงข้อนี้ เมื่อต้องพูดคุยเรื่องโครงการก่อสร้างใหม่ๆ และใหญ่ๆ รอบตัว

คลารา ฉ่าว (Clara Chow) นักเขียนชาวสิงคโปร์ เขียนหนังสือรวมเรื่องสั้น Dream Storeys ขึ้นมา เพื่อบอกเล่าเรื่องราวนี้ ภายใต้สถานการณ์สมมติกึ่งไซไฟ-แฟนตาซี ชื่อเรื่องชัดเจนว่ามีตัวละครเอกคืออาคารในจินตนาการ อาคารไม่ใช่แค่ฉาก แต่กลับเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้เกิดเรื่องราวรอบๆ มันขับเคลื่อนให้เกิดความเปลี่ยนแปลงของปัจเจกบุคคล สภาพแวดล้อม และชุมชนเมือง​

นอกจากเป็นนักเขียนเรื่องสั้นที่มีเรื่องลงตีพิมพ์ในวารสารวรรณกรรมหลายฉบับ อีกมุมหนึ่ง คลาราเป็นผู้สื่อข่าวของ The Straits Times และ South China Morning Post เธอมักนำเสนอเรื่องราวทางสังคม แหย่ประเด็นที่ท้าทายความคิดความเชื่อของผู้คน​

ในหนังสือเล่มนี้ คลาราไม่ได้สร้างเรื่องจากการปะติดปะต่อไอเดียที่เธอคิดขึ้นมาได้กลางอากาศ แล้วนำมารวมเล่ม แต่มีกระบวนการสร้างก่อโครงขึ้นไปทีละชั้น โดยมีบทสัมภาษณ์สถาปนิกคั่นอยู่ระหว่างแต่ละเรื่อง เสมือนพื้นคอนกรีตเสริมเหล็กที่รองรับเรื่องราวที่แตกต่างในห้องหับต่างกัน​

บทสัมภาษณ์พาไปสะกิดความคิดสถาปนิกชื่อดังในสิงคโปร์แต่ละคน ถามแนวความคิดที่ใช้เป็นโจทย์ใหญ่ในการทำงานทั้งชีวิต และปิดท้ายด้วยอาคารในฝันของพวกเขา​

ในฝัน ที่หมายถึง ไม่มีข้อจำกัดอะไรในโลกความจริง ไม่ว่าจะหลักฟิสิกส์หรืองบประมาณ​

ในฝัน ที่กินความไปไกลกว่าตัวอาคาร แต่รวมทั้งชุมชนและสังคมที่เขาหรือเธออยากเห็น จากการมีอาคารนี้อยู่ใจกลางเรื่องราว​

เรื่องสั้น ‘The Mall’ เล่าเรื่องนวัตกรรมห้างสรรพสินค้าย่อยสลายตัวเองภายใน 3 เดือน อาคารที่ท้าทายหลักคิดเกี่ยวกับความเป็นอมตะของสิ่งก่อสร้าง (มันดูเหมือนอมตะเมื่อเปรียบเทียบกับอายุขัยของมนุษย์) อาคารที่มีชีวิตและตายไปพร้อมกับคน

เรื่องสั้น ‘Bare Bone’ ราวกับจะประชดเสียดสีอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว เมื่อเปิดเรื่องด้วยข่าวหนังสือพิมพ์ (เป็นเรื่องแต่งที่ซ้อนอยู่ในเรื่อง) ว่ามีการขุดค้นพบกระดูกไดโนเสาร์บนเกาะสิงคโปร์ และรัฐบาลแปลงโฉมบริเวณนั้นให้กลายเป็นจูราสสิกแลนด์ ซึ่งกระทบต่อชีวิตคนที่อาศัยอยู่ที่นั่นมาเนิ่นนาน แม้จะไม่นานเท่ากับกระดูกไดโนเสาร์ก็ตาม​

Dream Storeys สำรวจความสัมพันธ์ของมนุษย์และสังคม โดยใช้อาคารประหลาดที่เปลี่ยนบรรยากาศรอบข้างให้เสมือนโลกไซไฟ เป็นหนังสือที่น่าตื่นเต้นในเชิงคอนเซปต์ แม้จะติดขัดตรงวิธีการเล่าเรื่องที่ผู้เขียนพยายามใส่ของมามาก จนบางครั้งพล็อตยังเดินไปไม่ถึงไหน​

แต่เมื่อชูคอนเซปต์ขึ้นมาเป็นจุดขาย คลาราก็ทำสำเร็จ เธอสามารถเปลี่ยนมุมมองที่มีต่ออาคารแข็งๆ ให้กลายเป็นสิ่งที่แสนเปราะบาง ซึ่งอาจกระทบกระทั่งความเป็นอยู่ของผู้คน ทำให้เราตระหนักว่า เมื่อคิดจะสร้างอะไรขึ้นมาก็ต้องใส่ใจมากขึ้น เราคิดถึงความล้ำสมัยมากไปไหม คิดถึงชีวิตคนน้อยไปหรือเปล่า​

วันดีคืนดี บ้านข้างๆ อาจสร้างกำแพงคอนกรีตขึ้นกั้นทางลมและแสงแดดที่ส่องเข้ามาทางหน้าต่าง เหตุเพราะคนเจเนเรชันต่อมาต้องการ ‘ความเป็นส่วนตัว’ ที่มากขึ้น จากเดิมที่พ่อแม่ของพวกเขาคุ้นเคยกับการตะโกนทักทายกันในยามเช้าและค่ำ​

เขาไม่ผิด แต่สิ่งก่อสร้างนั้นกลับส่งสัญญาณบางอย่างกระจายออกมารอบๆ กำแพงส่งสายตาเย็นชาและขีดเส้นความสัมพันธ์ของเราต่อจากนั้นอย่างชัดเจน​

นอกเหนือไปจากเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล เรื่องสั้นบางเรื่องของคลารา นำเสนอขึ้นมาจากแนวคิดที่หวังจะแก้ปัญหาสังคม​

‘Archive House’ บ้านที่หลานสร้างขึ้นมาเพื่อให้ปู่ผู้มีความเสี่ยงเป็นอัลไซเมอร์ได้อาศัย กำแพง กล้อง และพรม ในตัวบ้าน จะบันทึกทุกความเคลื่อนไหวและเรื่องราวในชีวิตประจำวันของคุณปู่ ให้เขากลับมาย้อนดูได้อีกครั้ง หากว่าวันหนึ่งไม่หลงเหลือความทรงจำว่าตัวเองเป็นใคร​

‘Tree House’ จินตนาการบ้านต้นไม้ยักษ์ ที่แบ่งหน่วยออกไปตามกิ่งก้านสาขา เป็นที่พักพิงของคนชราและเด็กที่ถูกทอดทิ้ง เพื่อให้มาดูแลประคับประคองกันเอง และเติมเต็มส่วนที่ขาด​

อาคารเป็นสิ่งไม่มีชีวิต ที่แยกไม่ออกจากการมีชีวิตอยู่ของเรา — การมีขึ้นมาของอาคาร สร้างความเปลี่ยนแปลงให้ต้องปรับตัว การจากไปก็สร้างช่องว่างในความทรงจำ​

ถ้าอย่างนั้นแล้ว ใครจะสร้างอะไร ตรงไหน เมื่อไร ไม่เกี่ยวอะไรกับชีวิตเราจริงหรือ?