อยากฉลองแต่ก็เหนื่อย อยากอยู่บ้านแต่ก็เหงา ‘Christmas Blues’ ความรู้สึกหน่วงช่วงเทศกาล

เสียงพลุดังสนั่นบนท้องฟ้า เป็นสัญญาณแห่งการเฉลิมฉลองส่งท้ายปี แรงงานกรรมกรใช้วันลาที่สะสมมาตลอด เป็นตั๋วเบิกทางกลับไปหาอ้อมกอดคนอันเป็นที่รัก แม้กระทั่งเมืองที่วุ่นวายก็กลับกลายเป็นเปลี่ยวร้าง ทว่าอย่างน้อยเมืองก็ได้พักผ่อนไปพร้อมกับผู้คน บรรยากาศแห่งความรัก การฉลอง และความยินดีเต็มเปี่ยมไปจนล้นฟีดบนโซเชียลมีเดีย ทั้งที่ควรจะดีใจแต่ทำไมเรากลับรู้สึกเศร้าสร้อยอย่างบอกไม่ถูก อยากฉลองแต่ก็เหนื่อย อยากอยู่บ้านแต่ก็เหงา อยากมีรูปวันฉลองเทศกาลแบบใครเขา แต่ก็ตัวเบาเกินกว่าจะออกไปฝ่าฝูงชนที่แน่นขนัด 

มวลมหาความรู้สึกถาโถมจิตใจจนงุนงง สุดท้ายแล้วเราควรดีใจหรือเสียใจกันแน่เมื่อวันหยุดและเทศกาลคืบคลานมาถึง ทำไมสำหรับบางคนช่วงเวลาแห่งการเฉลิมฉลองถึงรู้สึก ‘หน่วง’ อย่างบอกไม่ถูก อาจเป็นเพราะ ‘ความคาดหวัง’ และ ‘ความเหนื่อยล้า’ ที่สะสมมาตลอดทั้งปี กำลังตีกันอลหม่านอยู่ภายในตัว หรือที่เรียกว่า Christmas Blues ภาวะซึมเศร้าช่วงเทศกาล 

Christmas Blues หรือภาวะซึมเศร้าช่วงเทศกาล คือความรู้สึกหดหู่ สิ้นหวัง กระอักกระอ่วน เครียด วิตกกังวล ประหม่า ฟุ้งซ่าน และขาดสมาธิ ในช่วงเทศกาลวันหยุดยาวที่มีการเฉลิมฉลอง ดร.ดอว์น พอตเตอร์ (Dawn Potter) นักจิตวิทยาคลินิก อธิบายไว้ได้น่าสนใจว่า ภาวะซึมเศร้าเศร้าช่วงเทศกาล จะทำให้คุณรู้สึกเหมือนเป็นคนนอกที่มองเข้าไปข้างใน เหมือนกับว่าคนอื่นๆ กำลังสนุกสนานกันอย่างเต็มที่ ในขณะที่คุณไม่รู้สึกสนุกหรือไม่สามารถสนุกได้ ซึ่งเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น ไม่ได้กลับไปเจอครอบครัว เคยมีประสบการณ์แย่ๆ ช่วงสิ้นปี ไม่มีเวลาได้ฉลองแบบคนอื่น หรือกังวลกับรายจ่ายที่สะสมมานาน

ถึงแม้ภาวะซึมเศร้าช่วงเทศกาลจะเป็นหนึ่งในภาวะซึมเศร้าชั่วคราวที่เกิดขึ้นจากการถูกกระตุ้นด้วยสถานการณ์ใดสถานการณ์หนึ่ง โดยปกติจะสามารถหายได้เองเมื่อเหตุการณ์นั้นยุติลง แต่ถึงอย่างนั้นมันก็เป็นหนึ่งในตัวแปรสำคัญ ที่อาจส่งผลกระทบเพิ่มขึ้นสำหรับผู้ที่มีภาวะเครียดหรือซึมเศร้าอยู่แล้ว

จากข้อมูลของสมาคมแห่งชาติเพื่อผู้ป่วยทางจิต (National Alliance on Mental Illness) พบว่า 64% ของผู้ที่มีปัญหาสุขภาพจิตอยู่แล้วระบุว่า วันหยุดในช่วงเทศกาลทำให้อาการของพวกเขาแย่ลง เพราะในวันปกติพวกเขาต้องแบกรับปัญหาทางจิตใจมากพออยู่แล้ว เมื่อมวลความเครียดช่วงหยุดยาวถาโถมลงไป จิตใจของพวกเขาก็ยิ่งเศร้าหมองมากขึ้นไปอีก ที่สำคัญคือภาวะซึมเศร้าช่วงเทศกาล ไม่ได้ทำงานเฉพาะในหัวใจของคนที่เป็นซึมเศร้าอยู่แล้ว ทว่าคนที่ไม่มีปัญหาด้านสุขภาพจิตก็มีสิทธิเป็นเหมือนกัน 

สมาคมจิตวิทยาอเมริกัน (American Psychological Association) ทำการสำรวจผู้ใหญ่ชาวอเมริกันจำนวน 2,061 คน ในช่วงวันที่ 14-16 พฤศจิกายน 2023 พบว่า ผู้คนกว่า 89% รู้สึกเครียดและวิตกกังวลในช่วงวันหยุดเทศกาล แบ่งเป็น 58% รู้สึกเครียดกับค่าใช้จ่ายที่มากเกินไปในช่วงสิ้นปี รองลงมาคือ 40% รู้สึกเครียดกับการหาของขวัญจับสลาก ขณะที่อีก 38% รู้สึกเครียดจากการคิดถึงครอบครัวและคนรัก 

นอกจากนี้ยังพบอีกว่า ในครอบครัวที่มีรายได้ต่ำกว่า 5 หมื่นดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปี (ประมาณ 1.5 ล้านบาท) ยอมรับว่าตนเองรู้สึกเครียดและกดดันเป็นพิเศษเมื่อวันหยุดช่วงเทศกาลมาถึง และมีแนวโน้มจะให้คะแนนระดับความเครียดสูงกว่าครอบครัวที่มีรายได้มากกว่า 1 แสนดอลลาร์สหรัฐฯ ต่อปี (ประมาณ 3.1 ล้านบาท) สะท้อนให้เห็นว่า สำหรับหลายคนวันหยุดยาวและการเฉลิมฉลองไม่ใช่แค่การพักผ่อน แต่รวมถึงการต้อง ‘เสียเงิน’ ไปกับช่วงเทศกาล ซึ่งนำไปสู่ภาวะความเครียดและวิตกกังวล 

ไม่ใช่แค่เรื่องเงินเท่านั้นที่กัดกินหัวใจในช่วงเทศกาล ทว่าแรงกดดันทางสังคมและความคาดหวังส่วนบุคคลก็มีส่วนเช่นกัน โดย ลอรี คราเมอร์  (Laurie Kramer) ศาสตราจารย์และผู้อำนวยการหลักสูตรปริญญาเอกด้านจิตวิทยา จาก Northeastern University กล่าวว่า วันหยุดยาวช่วงเทศกาลเปรียบเสมือน ‘เหตุการณ์สำคัญ’ ที่สะท้อนสถานะปัจจุบันของเรา ด้วยเหตุนี้เองมันจึงมาพร้อมกับความคาดหวังที่สูง คาดหวังว่ามันจะพิเศษ คาดหวังว่ามันจะมีความสุข แต่เมื่อไม่สามารถบรรลุความคาดหวังเหล่านั้นได้ มันจะแปรเปลี่ยนเป็นความผิดหวัง ซึ่งปฏิเสธไม่ได้ว่า ความคาดหวังต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น ล้วนมาจาก ‘มายาคติทางสังคม’ ที่บอกว่าช่วงวันหยุดเทศกาล เราควรทำอะไรบ้างเพื่อให้มีความสุขกับช่วงเวลาอันแสนพิเศษ 

ถึงแม้หยุดยาวนี้คุณจะไม่ได้ไปฉลองที่ไหน รู้สึกแตกต่างจากคนในสังคม โดดเดี่ยวเปลี่ยวเหงา หรือไม่ได้พบเจอครอบครัว อย่าลืมว่าคุณไม่ได้รู้สึกแบบนั้นอยู่คนเดียว ทุกวันสามารถเป็นวันพิเศษและโอกาสพิเศษได้ถ้าเราต้องการ ไม่จำเป็นต้องยึดติดกับวันใดเพียงวันหนึ่ง หากิจกรรมง่ายๆ เช่น รับประทานอาการที่ชอบ ดูภาพยนตร์หรือซีรีส์ที่กำลังติดตาม อยู่ในพื้นที่ที่สบายใจและมีความสุขในแบบของคุณเอง 

ที่มา:

https://health.clevelandclinic.org/holiday-depression-and-stress

https://news.northeastern.edu/2025/12/19/holiday-blues/

https://www.verywellmind.com/holiday-blues-4771716