‘รู้แก่ใจว่าผิดแต่ก็อยากทำ’
หลายครั้งเรามักเกิดความรู้สึกทำนองนี้ คือรู้อยู่แก่ใจว่าสิ่งที่กำลังกระทำไม่อาจเรียกได้ว่าจะส่งผลดีต่อใครก็ตามในท้ายที่สุด ซ้ำร้ายอาจนำไปสู่ความเสี่ยงต่อความพังทลายในด้านต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นความผิดในเชิงความประพฤติ ไปจนถึงเรื่องของความผิดในแง่กฎหมาย
บางคนอาจเป็นเพราะความกดดันบางอย่างที่บังคับให้ทำ แต่กับบางคนสิ่งนั้นกลับดูเป็นเรื่อง ‘น่าสนุก’ มากกว่า
ยิ่งในยุคปัจจุบันที่โลกก้าวหน้าทางเทคโนโลยี และนำมาซึ่งความซับซ้อนทางอารมณ์ ความรู้สึกที่มากขึ้น ไหนจะเรื่องของการอวดอ้าง ‘สิ่งที่ไม่ควรทำ’ ลงบนโซเชียลฯ เพื่อหวังผลลัพธ์บางอย่าง เช่น ยอดไลก์ ยอดเอนเกจเมนต์ โดยขาดการไตร่ตรองต่อสิ่งที่จะตามมา ซึ่งอาจไม่ได้ส่งผลแค่กับตนเอง แต่หมายถึงภาพรวมในสังคม เพียงแค่สนองต่อความสนุกหรือความคึกคะนองอันฉาบฉวย
เช่นนั้นแล้ว สงสัยไหมว่า การทำไมสิ่งที่ไม่ควรทำ จึงน่าดึงดูดกว่าสิ่งที่ทำได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ทำไมบางคนยิ่งถูกห้าม ยิ่งอยากลอง หรือทำไมพฤติกรรมเสี่ยงๆ ถึงมีเสน่ห์อย่างยากจะอธิบาย
แท้จริงแล้ว ความรู้สึกเช่นนี้ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงเพราะเราอยากดื้อแหรือแหกกฎเท่านั้น แต่เชื่อมโยงถึงเรื่องจิตวิทยาและการทำงานของสมอง ซึ่งอธิบายถึง ‘แรงดึงดูด’ ของสิ่งต้องห้ามทั้งหลาย ที่ทำให้เรารู้สึกตื่นเต้นกับความเสี่ยงเหล่านั้น
ถ้าอย่างนั้น ทำไมสิ่งผิดกฎหมายถึงดึงดูดผู้คนได้มากกว่าที่คิด และอะไรในตัวมนุษย์ที่ทำให้ข้อห้ามกลายเป็นเหมือนกล่องแห่งความลับที่ทำให้ ‘ความอยากไขเปิด’ พุ่งสูงจนยากจะห้ามใจ
ยิ่งห้ามยิ่งอยาก
เราต่างรู้ว่าสิ่งผิดกฎหมายคือของต้องห้ามระดับสูงสุดในสังคม แต่ ‘การห้าม’ ทำให้สมองสร้างแรงต้านอัตโนมัติ คือยิ่งถูกจำกัด ยิ่งรู้สึกว่าต้องพิสูจน์ตนเอง สำหรับบางคน สิ่งผิดกฎหมายจึงถูกจินตนาการว่ามีพลัง มีเสน่ห์ มีความลับ และคำว่า ‘ห้าม’ ยิ่งไปกระตุ้นความอยากอย่างรุนแรง เหมือนเวลาที่วัยรุ่นอยากลองบุหรี่หรือเหล้า เพราะถูกห้ามสูบ ห้ามกิน หรือบางสถานที่ที่ถูกติดป้ายห้ามเข้า กลับยิ่งไปดึงดูดให้บางคนอยากเข้าไปดู
ยิ่งเสี่ยงยิ่งตื่นเต้น
นอกจากเป็นของต้องห้าม สิ่งผิดกฎหมายหรือสิ่งที่ไม่ควรทำนั้น มีความเสี่ยงสูงและมีความไม่แน่นอน หากแต่ความเสี่ยงนั้นเอง ทำให้ร่างกายหลั่งอะดรีนาลีนและโดพามีน ซึ่งส่วนผสมของสารเคมีเหล่านี้ สร้างความรู้สึก High ที่พฤติกรรมปกติให้ไม่ได้ ขณะที่บางคนก็มีนิสัยต้องการความรู้สึกแรงๆ ‘สิ่งผิด’ เหล่านี้จึงดึงดูดอย่างยิ่ง เพราะมันตอบสนองต่อความตื่นเต้นและความต้องการในสมองได้สูง เช่น บางคนชอบเข้า ‘บาร์ลับ’ เพราะรู้สึกว่าตื่นเต้นกว่าบาร์ปกติ หรือชอบซื้อของผิดกฎหมาย เพราะรู้สึกว่าเป็นกิจกรรมพิเศษ
หนีจากชีวิตจริงและความเครียด
โลกเต็มไปด้วยความเครียด บางคนจึงเลือกทำสิ่งที่ไม่ควรทำเพื่อหลีกหนีความเครียดเหล่านั้น หรือหนีความรับผิดชอบ หนีจากชีวิตที่ถูกควบคุม หนีความรู้สึกว่างเปล่า ซึ่งสิ่งที่ผิดกฎหมายสามารถให้ ‘คำตอบ’ หรือ ‘ทางออก’ ในการหลบหนีสิ่งเหล่านั้นได้รวดเร็ว ในแง่การทำงานของสมอง ความเครียดจะทำให้สมองหลั่งคอร์ติซอล ขณะที่การทำผิดกฎหมายกระตุ้นสารโดพามีน มันจึงไปตัดคอร์ติซอลชั่วคราว เมื่อบ่อยเข้า สมองจึงผูกความรู้สึกว่า ‘ทำผิดแล้วรู้สึกดีเร็ว’ หลายคนจึงเลือกการดื่มหรือการพนันเพื่อหนีปัญหา ใช้สารเสพติดเพื่อลืมความเจ็บปวด กระทั่งก่อความผิดเล็กๆ น้อยๆ เพื่อเบี่ยงเบนความสนใจจากชีวิตที่เต็มไปด้วยความกดดัน
ความต้องการอำนาจและการแหกกฎ
บางคนมีความต้องการทางอารมณ์ที่อยากรู้สึกว่าควบคุมชีวิตตนเองได้ อยากต่อต้านกฎหรือระบบ อยากแตกต่าง อยากโชว์ออฟ อยากมีตัวตน หรืออยากแสดงความ ‘เหนือกว่า’ และสิ่งผิดกฎหมายหรือสิ่งที่ไม่ควรทำสามารถตอบสนองความต้องการนี้ได้รวดเร็ว บางคนจึงเลือก ‘ทางลัด’ เพื่อตอบสนองความรู้สึกเหล่านั้น เช่น ถ่ายคลิปแหกกฎบางอย่างในสังคมและโพสต์ลงโซเชียลฯ เพราะอยากมีตัวตน (โดยเฉพาะในกลุ่มผู้ติดตาม) หรือทำธุรกิจผิดกฎหมายเพราะรู้สึกว่าผลตอบแทนสามารถทำให้ควบคุมชีวิตตนเองได้มากกว่าการทำงานในระบบปกติ
อิทธิพลจากสื่อหรืออินฟลูฯ
ปฏิเสธไม่ได้ว่ายุคนี้สื่อและอินฟลูเอนเซอร์มีอิทธิพลต่อสังคมอย่างมาก หลายครั้งสื่อเลือก Romanticize ต่อประเด็นละเอียดอ่อนหรือผิดกฎหมาย เช่น แก๊ง โจร ยาเสพติด วัฒนธรรมเสี่ยงๆ หรือ ‘เรื่องใต้ดิน’ จนทำให้สิ่งเหล่านี้ดู ‘โคตรเท่ โคตรอันตราย’ ขณะที่อินฟลูเอนเซอร์หรือยูทูเบอร์หลายคนที่มีผู้ติดตามจำนวนมากก็เลือกการทำคอนเทนต์แบบแหกกฎ ก่อกวนสังคมโดยขาดความรับผิดชอบหรือคิดถึงสิ่งที่จะตามมา เพื่อหวังเรียกยอดไลก์ ยอดฟอลโลเวอร์ และเอนเกจเมนต์ เมื่อบวกรวมกับบางสังคมที่ยังไม่อุดมปัญญา ก็อาจนำพาให้วัยรุ่นที่เสพสิ่งเหล่านี้เลือกทำตามเพราะมองว่ามันเท่
ไม่ว่าจะเลือกทำเพราะเหตุผลใด ทุกสิ่งล้วนมีผลลัพธ์รออยู่ที่ปลายทาง เมื่อไรก็ตามที่ความต้องการแหกกฎหรือทำผิดร้องเรียกขึ้นมาในใจ ลองมีสติสักนิด ฟังเสียงคนรอบข้าง และลองคิดว่าผลที่ตามมาจากความ ‘โคตรเท่ โคตรอันตราย’ นั้นคุ้มค่าที่จะจ่ายหรือไม่
ที่มา
– https://www.psychologytoday.com/us/blog/words-to-eat-by/201109/forbidden-fruit
Tags: สมอง, Wisdom, Illegal, ความผิด, อะดรีนาลีน, ทำผิด, ทำความผิด, จิตวิทยา
