เพราะคำว่า ‘ไม่’ มันเจ็บปวด ทำไมคนเราจึงประสบความยากลำบากในการปฏิเสธคนอื่น

เชื่อว่าใครหลายคนคงเคยประสบปัญหากับการพูดคำว่า ‘ไม่’ เมื่อถูกคนใกล้ตัวเอ่ยปากร้องขอ ไม่ว่าจะเป็นการตอบรับยอมทำงานเพิ่มทั้งที่งานเดิมก็ล้นมือ หรือตอบตกลงไปเที่ยวกับเพื่อน แม้ความเป็นจริงไม่อยากไป 

เหตุการณ์อันน่ากระอักกระอ่วนใจลักษณะนี้มักเกิดขึ้นบ่อยครั้งเป็นปกติ แต่เพราะอะไรกัน ทำไมคนเราจึงต้องพบเจอกับความยากลำบากใจในการพูดคำง่ายๆ อย่างคำว่า ‘ไม่’ เพื่อปฏิเสธสิ่งที่เราไม่ต้องการ

คำที่สามารถอธิบายได้ อาจเป็นเพราะโดยธรรมชาติของมนุษย์เป็นสัตว์สังคมที่ต้องการมีปฏิสัมพันธ์ และต้องการมีความสัมพันธ์ระหว่างเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเองอยู่ตลอดเวลา ซึ่ง วาเนซซา บอห์นส์ (Vanessa Bohns) ศาสตราจารย์ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมองค์การ เคยกล่าวไว้ว่า มนุษย์นั้นยึดถือหลักการตอบแทนซึ่งกันและกัน (Reciprocity) เป็นแกนหลักในการปฏิสัมพันธ์ จึงเป็นเหตุให้คนเรารู้สึกว่า ถ้าเกิดว่าไม่มีน้ำใจ ก็เท่ากับว่ากำลังทำให้ความสัมพันธ์เกิดความร้าวฉานอยู่

“ความต้องการพื้นฐานที่สุดอย่างหนึ่งของมนุษย์คือการเชื่อมโยงกับทางสังคม และความรู้สึกว่าเราเป็นส่วนหนึ่งของสังคม เพราะฉะนั้น การพูดว่า ‘ไม่’ ก็กลายเป็นความรู้สึกที่ว่าเรากำลังคุกคามความสัมพันธ์ของเราและความรู้สึกเชื่อมโยงนั้น” บอห์นส์กล่าว

นอกจากนี้ ความกลัวที่จะพูดคำว่าไม่ ยังสืบสานมาจากความกลัวการเผชิญหน้า (Confrontation) หรือความขัดแย้ง (Conflicts) รวมถึงความรู้สึกไม่ต้องการจะทำให้คนอื่นผิดหวัง โดยเฉพาะหัวหน้า เพื่อนร่วมงาน ครอบครัว เพื่อนสนิท หรือคนรัก 

ในสังคมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการแข่งขันกันจนแทบจะไม่มีเวลาให้พักหายใจ ประกอบกับอิทธิพลที่เราได้รับจากการเห็นแต่ด้านดีๆ บนโซเชียลมีเดีย ยิ่งทำให้เรารู้สึกตอบปฎิเสธออกไปได้ยากลำบาก เพราะคำว่า ‘ไม่’ เพียงคำเดียวอาจขัดขวางความก้าวหน้าด้านการงานหรือความสัมพันธ์ได้

ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดที่สุดก็คงจะหนีไม่พ้นโลกของการทำงานที่สังคมปัจจุบันหล่อหลอมว่า ทุกคนต้องมีความขยัน มีแพชชัน หรือมีแรงผลักดันแห่งความต้องการที่จะพัฒนาตนให้ดีขึ้นไปเรื่อยๆ อยู่ตลอดเวลา ถึงจะประสบความสำเร็จ จนทำให้คำว่า ‘ไม่’ เปรียบเสมือนคำหยาบคายที่ไม่ควรพูดออกมาให้ใครได้ยิน

แต่การพยายามเหยียบคันเร่งแห่งชีวิตอย่างเต็มมิดอยู่ตลอดเวลานั้น อาจจะส่งผลตรงกันข้ามในระยะยาวได้ โดย ดารา เบลน (Dara Blaine) หัวหน้าที่ปรึกษาด้านอาชีพของบริษัท The Actors Fund เคยบอกไว้ว่า เมื่อคนเราพยายามจะขยันทำงานแบบไม่มีหยุดพักอยู่ตลอดเวลาจนเกินกำลังตัวเอง สุดท้ายก็จะสูญเสียศักยภาพที่จะทำงานใดๆ ก็ตามให้เสร็จสิ้น เพียงเพราะว่าเหนื่อยสั่งสมจนเกิดอาการหมดไฟ หรือ Burnout นั่นเอง

ดังนั้น สิ่งสำคัญอยู่ที่การชั่งน้ำหนักความสำคัญในแต่ละเรื่อง เลือกจะตอบรับคำขอในเรื่องที่เรามั่นใจ พร้อมเรียนรู้ศิลปะของการพูดคำว่า ‘ไม่’ ออกไปให้สวยงาม เพราะสองสิ่งนี้อาจจะเป็นส่วนประกอบสำคัญในการทำให้คุณได้พบกับสมดุลในชีวิต

ที่มา

– https://theswaddle.com/why-some-people-have-such-a-hard-time-saying-no/

– https://www.psychologytoday.com/us/blog/the-couch/201601/why-is-it-hard-say-no-and-how-can-you-get-better-it

– https://www.lorman.com/resources/is-it-okay-to-say-no-at-work-sometimes-17402

– https://www.harleytherapy.co.uk/counselling/saying-no.htm