ย้อนกลับไปยังวันนี้เมื่อ 174 ปีที่แล้ว ประเทศเนเธอร์แลนด์เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและการเมืองครั้งใหญ่ จนถูกเรียกว่าเป็นจุดเริ่มต้นของเสรีภาพ และการทำความรู้จักกับระบอบประชาธิปไตยแบบมีผู้แทนมากขึ้นในเนเธอร์แลนด์ เมื่อรัฐสภาผ่านร่างปฏิรูปรัฐธรรมนูญ เพื่อลดอำนาจสถาบันกษัตริย์
การปฏิรูปรัฐธรรมนูญของเนเธอร์แลนด์เกิดขึ้นจากแรงกระเพื่อมทางชนชั้นครั้งใหญ่ในทวีปยุโรป เริ่มต้นจากการปฏิวัติฝรั่งเศสในเดือนกุมภาพันธ์ปี 1848 ตามด้วยประเทศอื่นๆ ทั้งอิตาลี เยอรมนี ออสเตรีย ฮังการี โปแลนด์ ฯลฯ เมื่อชนชั้นกระฎุมพีมองว่าสถาบันกษัตริย์มีอำนาจและลิดรอนสิทธิของประชาชนมากเกินไป ประกอบกับความต้องการที่จะเข้าเป็นส่วนหนึ่งในระบอบการปกครองที่แต่เดิมสงวนไว้สำหรับราชวงศ์ ชนชั้นสูง และขุนนาง ประชาชนในยุคสมัยนั้นจึงมองว่าสถาบันกษัตริย์จะต้องปฏิรูปหรือไม่ก็ถูกปฏิวัติ ซึ่งคลื่นแห่งการปฏิวัติในยุโรปปี 1848 ได้ถูกส่งไปยังเนเธอร์แลนด์ด้วยเช่นกัน
สมาชิกพรรคเสรีนิยมในเนเธอร์แลนด์ซึ่งเป็นฝ่ายค้าน ตัดสินใจยื่นข้อเรียกร้องต่อพระเจ้าวิลเลียมที่ 2 (King William II) ผู้เป็นประมุขแห่งรัฐ โดยข้อเรียกร้องของพรรคฝ่ายค้านได้สรุปประเด็นสำคัญที่จะเปลี่ยนแปลงประเทศไว้หลายเรื่องด้วยกัน อาทิ มอบอำนาจบริหารให้กับรัฐมนตรีกับรัฐสภามากขึ้น จากเดิมที่อำนาจการตัดสินใจทั้งหมดจะอยู่กับพระมหากษัตริย์ สมาชิกวุฒิสภาในแต่ละมณฑลจะต้องได้มาจากการลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง พร้อมกับขยายคุณสมบัติของผู้มีสิทธิลงคะแนนเสียงให้ครอบคลุมมากกว่าแต่ก่อน
นอกจากประเด็นใหญ่ๆ ข้อเรียกร้องยังรวมถึงการอนุญาตให้รัฐบาลสามารถมีสิทธิแก้ไขตั๋วเงินแทนสำนักพระราชวัง และการเรียกร้องเรื่องเสรีภาพทางการศึกษา การรวมตัวชุมนุมปราศรัย การจัดตั้งองค์กรต่างๆ ที่ดีขึ้นกว่าเดิม
แม้ข้อเรียกร้องหลายอย่างของพรรคฝ่ายค้านจะยังมีช่องโหว่หลายประเด็น แต่สิ่งที่เห็นได้ชัดจากคำร้องหลายข้อคือการพยายามผลักดันให้ประชาชนได้เข้ามามีส่วนร่วมทางการเมืองและการปกครองมากขึ้น ชนชั้นแรงงานเข้าใกล้การเลือกตั้ง พวกเขาจะมีสิทธิเลือกขุนนางไปบริหารประเทศ ซึ่งพระเจ้าวิลเลียมที่ 2 ทรงยินยอมการลงพระปรมาภิไธยในข้อเรียกร้องที่ลดบททางการเมืองของพระองค์เอง จนทำให้เกิดการปฏิรูปพระราชบัญญัติเนเธอร์แลนด์ ปี 1848 ที่จะลดอำนาจกษัตริย์และเปิดทางให้ประชาชนได้เข้าถึงการเมืองไปอีกขั้น
วันที่ 17 มีนาคม 1848 พระเจ้าวิลเลียมที่ 2 ทรงแต่งตั้งคณะกรรมาธิการเพื่อตรวจสอบและเตรียมปฏิรูปรัฐธรรมนูญ แม้ร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ที่จะเปลี่ยนแปลงเนเธอร์แลนด์อาจกินเวลานานหลายเดือน แต่รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ก็แล้วเสร็จ และประกาศใช้อย่างเป็นทางการในวันที่ 3 พฤศจิกายน 1848
แม้ภายหลังในเวลาไม่นานนัก กษัตริย์พระองค์ใหม่อย่างพระเจ้าวิลเลียมที่ 3 (King William III) จะมีส่วนทำให้เนเธอร์แลนด์เกิดวิกฤตรัฐธรรมนูญ เนื่องจากพระองค์ละเมิดรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ด้วยการเข้าไปแทรกแซงกิจการของรัฐก็ตามที ทว่าสุดท้ายบทบาทอำนาจของพระเจ้าวิลเลียมที่ 3 ค่อย ๆ ลดลงจนหมดไป และการปฏิรูปรัฐธรรมนูญของเนเธอร์แลนด์ในปี 1848 ก็เป็นรากฐานแนวคิดประชาธิปไตยให้กับประเทศจนถึงปัจจุบัน
ภาพ: Royal house of the Netherlands
ที่มา
https://www.canonvannederland.nl/en/grondwet
https://www.rijksmuseum.nl/…/1848-thorbecke-and-the…
https://www.britannica.com/…/William-II-king-of-The…
Tags: รัฐธรรมนูญ, เนเธอร์แลนด์, วันนี้ในอดีต, ปฏิรูปสถา
