รู้จัก ‘ฮิโนกิ’ ไม้หอมศักดิ์สิทธิ์จากแดนอาทิตย์อุทัย

ในสมัยที่ยังไม่มีใครรู้จักการก่ออิฐถือปูน สิ่งที่น่าสนใจสำหรับงานก่อสร้างแบบญี่ปุ่นก็คือวัสดุที่ใช้ หลายครั้งที่ไปเที่ยวญี่ปุ่น สิ่งหนึ่งที่มักสะดุดตาจนสามารถเรียกได้ว่าเป็นสัญลักษณ์ของประเทศนี้เลยก็คือ บรรดาสิ่งปลูกสร้างต่างๆ ที่สร้างขึ้นตามสถาปัตยกรรมดั้งเดิมแบบญี่ปุ่น ไม่ว่าจะเป็นปราสาท วัด ศาลเจ้า หรือแม้กระทั่งบ้านเรือนที่เรียงรายอยู่ตามเมืองเก่าก็ดี สิ่งปลูกสร้างเหล่านี้นอกจากจะมีอายุนับร้อยนับพันปีแล้ว วัสดุหลักที่ใช้ในการก่อสร้างยังล้วนเป็น “ไม้” ทั้งหมดอีกด้วย

แล้วทำไม ‘ไม้’ ที่ใช้นี้ถึงไม่มีการผุกร่อนหรือเสื่อมสภาพไปตามธรรมชาติอย่างที่มันควรจะเป็นเลย

เราจะพาไปทำความรู้จักกับไม้ชนิดหนึ่งของประเทศญี่ปุ่นที่รู้จักกันในชื่อว่า ‘ไม้ฮิโนกิ’

ไม้หอมศักดิ์สิทธิ์จากแดนอาทิตย์อุทัย

ไม้ฮิโนกิ (Hinoki) หรือที่มีชื่อเรียกสามัญว่า Japanese Cypress หรือ Hinoki Cypress และมีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Chamaecyparisobtusa(C.obtuse) ฮิโนกิเป็นไม้สนไซเปรสสายพันธุ์ญี่ปุ่น มีถิ่นกำเนิดในแถบตอนกลางของประเทศ เติบโตได้ดีในสภาพอากาศหนาวเย็น หรือบนพื้นที่สูงปานกลางถึงระดับน้ำทะเลประมาณ 800 เมตรขึ้นไป เป็นที่รู้จักกันดีในฐานะไม้ลักษณะพิเศษที่มีทั้งความสวยงามจากเนื้อไม้สีขาวครีมสบายตา และกลิ่นหอมละมุนในเนื้อไม้ ต้นเหตุที่ทำให้ใครๆ ต่างพากันเรียกขานไม้สนชนิดนี้ว่า “ไม้หอมฮิโนกิ”

คำว่า “ฮิโนกิ” เป็นคำในภาษาญี่ปุ่น มาจากคำว่า “ฮิโน” ที่แปลว่า ไฟ และคำว่า “กิ” ที่แปลว่า ไม้ ทั้งสองคำนี้เมื่อรวมกันแล้วก็จะได้ความหมายของ “ฮิโนกิ” นั่นก็คือ “ไม้แห่งไฟ” ชาวญี่ปุ่นเชื่อกันว่าเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์ ชั้นสูง สมัยก่อนนิยมนำมาทำเป็นไม้ศักดิ์สิทธิ์สำหรับจุดไฟบูชาในพิธีกรรมสำคัญต่างๆ

รวมถึงเป็นโครงสร้างหลักของสถานที่สำคัญมากมาย โดยเฉพาะปราสาท วัด และศาลเจ้าที่เรายังสามารถพบเห็นได้ในปัจจุบัน ยกตัวอย่างเช่น ปราสาทโอซาก้า หรือวัดโฮริวจิ ที่จังหวัดนารา ที่ว่ากันว่ามีอายุกว่า 1,300 ปีก็สร้างจากไม้ฮิโนกิเช่นกัน และถึงแม้ว่าเราจะสามารถพบไม้ฮิโนกิสายพันธุ์อื่นๆ ได้ในประเทศต่างๆ ที่มีอากาศหนาวเย็น แต่จากการสำรวจพบว่า ไม้ฮิโนกิ ที่มีคุณภาพดีที่สุด หายาก และเป็นที่ต้องการของตลาดมากที่สุดนั้นคือไม้ฮิโนกิที่ระดับความสูง 2,800-3,100 เมตร บริเวณเมืองคิโซะ จังหวัดนากาโนะ ประเทศญี่ปุ่นนั่นเอง

ที่มา: http://www.eto-web.com/en/hinoki/

คุณสมบัติและความแข็งแรงที่มากกว่าไม้สนทั่วไป

เมื่อพิจารณาจากการมีส่วนร่วมในงานก่อสร้างต่างๆ ของญี่ปุ่นตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบันแล้ว หากจะมีคำกล่าวว่า ไม้ฮิโนกิ เป็นไม้ที่อยู่คู่บ้านคู่เมืองญี่ปุ่นมาแต่นานนมก็คงจะไม่ผิดนัก ส่วนหนึ่งนั่นก็เป็นเพราะว่า ไม้ฮิโนกิ มีลักษณะพิเศษที่แตกต่างจากไม้สนทั่วไป ประการแรกคือเรื่องความแข็งแรง ถึงแม้ว่า ไม้ฮิโนกิ จะเป็นไม้ในตระกูลสนและถูกจัดอยู่ในประเภทไม้เนื้ออ่อน แต่ความแข็งแรงนั้นกลับไม่ธรรมดา

จากการตรวจสอบของกรมป่าไม้พบว่า ไม้ฮิโนกินั้นมีความแข็งแรงเทียบเท่ากับไม้สัก ไม้เนื้อแข็งที่ได้ชื่อว่าคุณภาพดีที่สุดในโลกเลยทีเดียว และเช่นเดียวกับที่ชาวไทยอย่างเราๆ นิยมนำไม้สักมาปลูกบ้านและทำเฟอร์นิเจอร์ต่างๆ ไม้ฮิโนกิก็เป็นที่นิยมในงานก่อสร้างสำหรับชาวญี่ปุ่นเช่นกัน โดยเฉพาะในปัจจุบันที่มีการนำไม้ฮิโนกิมาทำเป็นไม้ปาร์เก้หรือไม้รางลิ้นสำหรับปูพื้น รวมถึงเครื่องใช้ต่างๆ ภายในบ้านที่ต้องการความแข็งแรง เช่น โต๊ะ ตู้ เก้าอี้ ชั้นวางของ อ่างอาบน้ำ หรือแม้กระทั่งเขียงไม้สำหรับใช้ในงานครัวเรือน

ประการที่สองคือเรื่องคุณสมบัติ ไม้ฮิโนกิ เปรียบเสมือนของขวัญล้ำค่าจากธรรมชาติที่พร้อมพรั่งด้วยคุณสมบัติหลายๆด้าน ทั้งคุณสมบัติด้านเนื้อไม้ และคุณสมบัติด้านกลิ่น

สำหรับคุณสมบัติด้านเนื้อไม้ นอกจากความแข็งแรง ทนทานต่อการขูดขีดแล้ว เนื้อไม้ฮิโนกิยังมีคุณสมบัติพิเศษ สามารถต้านทานเชื้อรา ปลวก มด และแมลงต่างๆ ได้เป็นอย่างดี รวมถึงมีคุณสมบัติช่วยระบายความร้อนและดูดซับกลิ่นอับชื้น ไม่ว่าจะนำไม้ฮิโนกิมาเป็นส่วนประกอบของบ้าน เฟอร์นิเจอร์ หรือข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ ก็จะทำให้บรรยากาศภายในบ้านหรืออาคารนั้นๆ สดชื่น เย็นสบาย อบอวลไปด้วยกลิ่นหอมอ่อนๆ จากเนื้อไม้ตลอดเวลา  

ส่วนคุณสมบัติด้านกลิ่น กลิ่นหอมเฉพาะตัวของไม้ฮิโนกิถือว่าเป็นกลิ่นอโรมาเธอราพี (Aromatherapy) ชั้นดี จากงานวิจัยพบว่า สารที่มีอยู่ในไม้ฮิโนกิ อันประกอบไปด้วย Hinokitol, Rhodinic Acid และ Phytoncide มีคุณสมบัติช่วยกระตุ้นประสาทส่วนกลาง ทำให้เกิดความมั่นคงทางอารมณ์ และช่วยปรับสภาพร่างกายให้ดีขึ้น ทำให้ผู้ได้รับรู้สึกผ่อนคลาย ลดความกังวลใจและอาการปวดศีรษะจากไมเกรน ทั้งยังบำบัดอาการเมื่อยล้า กระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต รักษาปัญหาระบบทางเดินหายใจ เช่น หอบหืด ภูมิแพ้ อาหารคัดจมูก และไซนัส รวมถึงมีฤทธิ์ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อราและไรฝุ่น ทำให้อากาศบริสุทธิ์และสดชื่น

ไม้หอมญี่ปุ่นที่ให้ประโยชน์ใช้สอยไม่จำกัด

นอกจาก ไม้ฮิโนกิ จะสามารถนำมาใช้ในงานก่อสร้างบ้าน เป็นส่วนประกอบของเฟอร์นิเจอร์ และเครื่องใช้ต่างๆ แล้ว ไม้ฮิโนกิยังสามารถนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ใช้ประโยชน์ไ้ด้หลากหลาย โดยเฉพาะการนำเยื่อไม้มาสกัดเป็น น้ำมันหอมระเหย ที่มีสาร Essential Oil และสรรพคุณทางยา ช่วยยับยั้งแบคทีเรีย เชื้อรา และต่อต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งตัวน้ำมันหอมระเหยเองก็สามารถนำมาสานต่อเป็นส่วนผสมของผลิตภัณฑ์อื่นๆ ได้อีกมากมาย เช่น เครื่องสำอาง ครีมบำรุงผิว สบู่ แชมพู เป็นต้น

รวมทั้งยังสามารถนำมาแปรรูปทำเป็นที่นอน หมอนเพื่อสุขภาพ บรรเทาอาการปวดบริเวณคอ บ่าและหลังสำหรับผู้ที่มีปัญหาระหว่างการนอนหลับได้เป็นอย่างดี รวมถึงกลิ่นหอมอ่อนๆ จาก ไม้ฮิโนกิ ที่อยู่ในหมอนก็มีส่วนช่วยให้ร่างกายได้ผ่อนคลายและหลับสบายได้ดียิ่งขึ้น

จากเบื้องหลังโครงสร้างที่แข็งแรงและสถาปัตยกรรมอันเป็นเอกลักษณ์ของสิ่งปลูกสร้างแบบญี่ปุ่นดั้งเดิมก็เป็นเหมือนเครื่องยืนยันให้กับเราได้เป็นอย่างดีว่า ไม้ฮิโนกินั้นเปรียบเหมือนสัญลักษณ์ของความแข็งแรง ทนทาน และศักดิ์สิทธิ์ แต่มากกว่าประโยชน์ทางด้านงานก่อสร้าง ไม้ฮิโนกิ ยังเป็นไม้ที่ให้คุณประโยชน์ครบทุกด้าน เป็นเหมือนกับไม้ศักดิ์สิทธิ์ ของขวัญล้ำค่าจากธรรมชาติอย่างแท้จริง

ติดตามเรื่องราวและข้อมูลเกี่ยวกับไม้ฮิโนกิเพิ่มเติมได้ที่: https://hinokiwoodwork.com/