การชนะเลือกตั้งของ คลอเดีย เชนบาม (Claudia Sheinbaum) เมื่อวันที่ 9 มิถุนายนที่ผ่านมา จะทำให้เธอกลายเป็นประธานาธิบดีหญิงคนแรกของเม็กซิโก แน่นอนว่าชัยชนะครั้งนี้ไม่ได้แสดงถึงความนิยมในทางการเมืองเพียงอย่างเดียว แต่ยังเปรียบเสมือนหมุดหมายสำคัญที่ทำให้เห็นการทำลายเพดานแก้ว (Glass Ceiling) สำหรับตำแหน่งการงานของผู้หญิงในเม็กซิโก ซึ่งถือว่าเป็นหนึ่งในประเทศปิตาธิปไตยที่มีสถิติความรุนแรงต่อสตรีสูงเป็นอันดับต้นๆ
แน่นอนว่าเส้นทางของความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ของเธอไม่ได้เป็นไปอย่างง่ายดาย โดยเฉพาะในเม็กซิโกที่ความรุนแรงทางเพศยังดำเนินต่อไป ผู้คนยังคงมีอคติต่อนักการเมืองหญิง รวมถึงทัศนคติและบรรทัดฐานทางเพศที่ผู้คนโดยทั่วไปยึดถือ แม้จะเป็นหมุดหมายที่ดี แต่การได้รับตำแหน่งก็ไม่ใช่คำตอบเดียวของปัญหาความไม่เท่าเทียมที่เกิดขึ้น
ไม่กี่ชั่วโมงหลังชัยชนะของประธานาธิบดีหญิงคนแรก ข่าวการลอบสังหาร โยลันดา ซานเชซ ฟิเกรัว (Yolanda Sánchez Figueroa) นายกเทศมนตรีหญิงของเมืองโกติฮา รัฐมิโชอากัง กลายเป็นประเด็นที่ผู้คนจับตามอง เพราะการฆาตกรรมนักการเมืองหญิง ในช่วงเวลาที่ผู้หญิงได้รับตำแหน่งใหญ่ทางการเมืองเช่นนี้ คงไม่อาจมองว่าเป็นเพียงเรื่องบังเอิญหรือความบาดหมางส่วนตัว หากแต่เข้าข่ายว่าเป็นอิตถีฆาต (Femicide) หรือการฆาตกรรมจากเหตุแห่งเพศที่เกิดขึ้นกับผู้หญิง ซึ่งเป็นความรุนแรงทางเพศในรูปแบบที่ร้ายแรงถึงแก่ชีวิต
อิตถีฆาตคือการฆ่าสตรีด้วยเหตุผลจากเพศสภาพ มีสาเหตุมาจากบรรทัดฐานทางเพศในสังคม การเลือกปฏิบัติทางเพศ และเหตุอื่นๆ ที่เกิดจากความสัมพันธ์ทางอำนาจที่ไม่เท่าเทียมกันระหว่างชายหญิง ที่น่าตกใจคือมีผู้หญิงและเด็กผู้หญิงจำนวนมากที่ถูกคนใกล้ตัวฆ่า โดยผู้ก่อเหตุมักเป็นผู้ชายที่เป็นคนรักหรืออดีตคนรัก นอกจากนี้ยังรวมถึงคนในครอบครัวที่ผู้ถูกกระทำสนิทสนมด้วย
ข้อมูลจาก UN Women เผยว่า ในปี 2022 มีผู้หญิงและเด็กผู้หญิงกว่า 4.88 แสนรายทั่วโลก หรือราว 55% ที่ถูกฆาตกรรมจากคนใกล้ตัว ขณะที่การฆาตกรรมลักษณะเดียวกันในผู้ชายมีเพียง 12% เท่านั้น ยังไม่รวมสถิติอื่นๆ ที่ผู้หญิงถูกฆ่าอย่างมีนัยสำคัญ ถึงอย่างนั้นอิตถีฆาตก็ยังคงเป็นความรุนแรงที่ผู้คนจำนวนมากมองข้าม หรือมองว่าเป็นประเด็นที่ไม่สัมพันธ์กับมิติทางเพศอยู่ดี
เม็กซิโกถือเป็นประเทศที่มีอัตราการเกิดอิตถีฆาตในระดับสูงมาก และเป็นสถานที่ที่อันตรายสำหรับผู้หญิง ซึ่งโดยเฉลี่ยแล้วจะมีผู้หญิงราว 10 รายถูกฆาตกรรมในแต่ละวัน ซึ่งในปี 2022 มีผู้หญิงจำนวนกว่า 3,427 รายที่ถูกฆาตกรรม นอกจากนี้ ในทุกวันยังมีผู้ที่สูญหายกว่า 1 แสนรายทั่วประเทศ ยังไม่นับรวมเหตุการณ์ที่ไม่ถูกนับรวมในตัวเลขสถิติ หรือต่อให้ได้เข้าสู่กระบวนการยุติธรรมไปแล้ว คดีที่เกี่ยวข้องกับการฆ่าสตรีในเม็กซิโกก็มักจะพบกับความล้มเหลวในการสืบสวน และครอบครัวของผู้ถูกกระทำที่ต้องการเรียกร้องความยุติธรรมก็มักจะโดนข่มขู่และคุกคามจากผู้ไม่ประสงค์ดี
“ระบบตุลาการถูกสร้างขึ้นโดยผู้ชายและดำเนินการโดยผู้ชาย แม้ว่าฉันจะต้องการความยุติธรรม แต่ฉันก็ยังไม่สามารถที่จะเข้าถึงสิ่งนั้นได้” เมฮิดา เปเรซ มาร์ติเนซ (Mehida Perez Martínez) สาวชาวเม็กซิกันวัย 45 ปี หนึ่งในผู้เข้าร่วมขบวนประท้วงในวันสตรีสากลปี 2024 กล่าว
การประท้วงเพื่อยุติความรุนแรงด้วยเหตุแห่งเพศเกิดขึ้นหลายต่อหลายครั้งในเม็กซิโก ในวันสตรีสากลปีที่ผ่านมา มีผู้หญิงกว่า 1.8 แสนคนที่ออกมาเดินขบวนเพื่อเรียกร้องสิทธิสตรีในหลากหลายประเด็น ซึ่งปัญหาอิตถีฆาตถือเป็นประเด็นสำคัญที่ผู้ประท้วงมุ่งเรียกร้อง
อิตถีฆาตเกิดขึ้นกับผู้หญิงได้โดยไม่จำเป็นต้องมีเหตุบาดหมางอย่างอื่นแต่อย่างใด เช่นกรณีของ คามิลา โกเมซ ออร์เทกา (Camila Gómez Ortega) เด็กหญิงวัย 8 ขวบที่หายตัวไป และพบในภายหลังว่าถูกฆาตกรรม ที่น่าเศร้าไปกว่านั้น มีคดีในรูปแบบนี้ที่เม็กซิโกกว่า 92% ที่กระบวนการยุติธรรมทำให้อาชญากรไม่ได้รับการลงโทษอย่างเหมาะสม
สำหรับกรณีของโยลันดา นายกเทศมนตรีหญิงที่ถูกฆาตกรรมภายในเวลาไม่กี่ชั่วโมงหลังเม็กซิโกมีประธานาธิบดีหญิงคนแรก ก่อนหน้านี้ในเดือนกันยายน 2023 โยลันดาเคยถูกลักพาตัวที่รัฐมิโชอากัง ซึ่งเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่มีความรุนแรงที่สุดแห่งหนึ่งของเม็กซิโก เพราะเต็มไปด้วยยาเสพติดและกลุ่มคนร้าย แน่นอนว่าสภาพแวดล้อมเช่นนี้ถือว่า มีความเสี่ยงต่อผู้หญิงและเด็กผู้หญิงเป็นอย่างมาก และการเสียชีวิตของเธอก็เป็นหนึ่งในเครื่องบ่งชี้ว่า ยังไม่มีพื้นที่ปลอดภัยสำหรับผู้หญิงในเม็กซิโก แม้แต่ในพื้นที่ของกระบวนการยุติธรรมก็ตาม เพราะแม้จะมีการสันนิษฐานว่า ผู้ที่อยู่เบื้องหลังเหตุฆาตกรรมคืออาชญากรกลุ่มเดียวกับที่ลักพาตัวเธอเมื่อปีที่ผ่านมา แต่จากเหตุการณ์นั้นก็ยังคงไม่มีการดำเนินการตามกฎหมายอย่างเป็นรูปธรรมจากทางการ
ตราบใดที่ความเท่าเทียมทางเพศยังไม่เกิดขึ้นจริง ปัญหาอิตถีฆาตรวมถึงความรุนแรงทางเพศในรูปแบบอื่นๆ ก็ยังคงดำเนินต่อไป ซึ่งแน่นอนว่าไม่ใช่เพียงแค่ในเม็กซิโก แต่คือทุกพื้นที่ที่ความปลอดภัยสำหรับผู้หญิงยังคงหาได้ยาก
ที่มา
https://www.cnn.com/2024/06/05/americas/mexico-elections-mayor-killed-intl-hnk/index.html
Tags: Gender, เม็กซิโก, Femicide, อิตถีฆาต
