ชั่วโมงนี้คงไม่มีซีรีส์เรื่องใดที่ร้อนแรงไปกว่า ‘เดอะลาสต์ออฟอัส’ (The Last of Us) บนแพลตฟอร์ม HBO ที่ปล่อยมาแล้ว 2 ตอน สร้างความสนุกและลุ้นระทึกให้แฟนๆ ผ่านหน้าจอทุกคืนวันจันทร์ ถึงขั้นที่บางคนต้องไปหาเกมต้นฉบับมาเล่น เพื่อหวังรู้เนื้อหาล่วงหน้า
ระหว่างที่กำลังนั่งดู หลายคนอาจเคยจินตนาการว่า เป็นไปได้หรือไม่ที่ในชีวิตจริงจะมีพาหะ ‘เชื้อราควบคุมสมอง’ (Cordyceps Brain Infection) เปลี่ยนคนเป็นซอมบี้กระหายเลือด ดั่งในจักรวาล The Last of Us ที่เชื้อราสามารถแพร่เชื้อผ่านการกระจายเซลล์สืบพันธุ์ (Spore) ทางอากาศและตัวโฮสต์ ลักษณะคล้ายกับไวรัสติดต่อในระบบทางเดินหายใจ และโลกจะวินาศสันตะโรขนาดไหนหากเกิดขึ้นจริง
คำตอบคือการแพร่เชื้อในลักษณะดังกล่าวมีอยู่จริง แต่ไม่ได้เกิดขึ้นในหมู่มนุษย์ ทว่าเกิดกับสัตว์จำพวกแมลง เช่น มด หนอน แมลงวัน ฯลฯ ฉะนั้นยังวางใจได้ว่ามนุษย์ยังไม่ต้องรีบหาแผนรับมือในเร็ววันนี้
จุดเริ่มต้นและแรงบันดาลใจของคอนเซปต์การแพร่เชื้อเกิดขึ้นเมื่อ นีล ดรักแมน (Neil Druckmann) โปรแกรมเมอร์และบิดาผู้ให้กำเนิดเกมเดอะลาสต์ออฟอัส ได้ดูรายการสารคดีเปิดโลกอัศจรรย์ (Planet Earth) และเห็นภาพของมดกระสุน (Bullet ant) ในลักษณะที่แปลกประหลาดออกไป มีหน่อปริศนารูปทรงคล้ายเห็ดงอกชูขึ้นอยู่บนหัว ร่างกายของมันเดินฉวัดเฉวียนงุนงง จากนั้นไม่ช้าก็สิ้นใจลงบนยอดกิ่งไม้
สาเหตุที่มดมีลักษณะผิดปกติไป เพราะถูก ‘คอร์ไดเซป’ (Cordyceps) หรือ ‘ราแมลง’ ซึ่งเป็นปรสิตประเภทเชื้อราในอาณาจักรฟังไจ (Fungi Kingdom) แฝงเกาะกินภายในตัว โดยเซลล์เชื้อราจะค่อยๆ เจริญเติบโตในร่างกายโฮสต์ ขั้นแรกโฮสต์จะเริ่มมีอาการเสียสติ ไม่สามารถสื่อสารกับมดในฝูงได้ กล้ามเนื้อถูกบังคับเหมือนหุ่นเชิด และเริ่มเดินออกจากรังไปยังยอดต้นไม้ หรือเถาวัลย์ในระดับความสูงห่างจากพื้นดิน 10 นิ้ว สุดท้ายมดดวงกุดจะฝังเขี้ยวลงบนนั้น ส่วนเชื้อราจะเข้ายึดร่างกายโดยสมบูรณ์พลันแตกหน่อทะลุออกมาจากร่างกาย เพื่อกระจายสปอร์ไปตามลมหาเหยื่อรายใหม่
คาริสซา เดอ เบกเกอร์ (Charissa de Bekker) ศาสตราจารย์ด้านชีววิทยาประจำมหาวิทยาลัยอูเทรกต์ (Utrecht Universit) ระบุว่ามดที่นีลเห็นในโทรทัศน์อาจเป็นคอร์ไดเซปชนิด ‘โอฟิโอ คอร์ไดเซป’ (Ophiocordyceps) ที่มีสกุลย่อยมากกว่า 30 สายพันธุ์ โดยคอร์ไดเซปมีสายพันธุ์มากมายบนโลกกว่า 400 สปีชีส์ ส่วนใหญ่พบเจอตามป่าเขตร้อนชื้น เป้าหมายของเชื้อราซอมบี้มักเป็นแมลงขาปล้อง อาทิ มด แมลงวัน ผีเสื้อ หนอนผีเสื้อ
เป็นเวลานานนับพันปีที่มนุษย์ใช้ประโยชน์จากแมลงที่ถูกคอร์ไดเซปกัดกิน สำหรับนำมาทำเป็นยารักษาโรคตามตำราแพทย์แผนจีนในชื่อสมุนไพร ‘ถั่งเช่า’ ที่หลายคนมักสับสนกับสมุนไพรเห็ดถั่งเช่า กระทั่ง 2-3 ปีที่ผ่านมา ทางสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ต้องออกประกาศเตือนแยกให้ชัด เพราะสมุนไพรทั้ง 2 ชนิดมีฤทธิ์แตกต่างกันสิ้นเชิง อีกทั้งถั่งเช่าไม่ใช่วัตถุดิบปรุงอาหารที่กินได้ในปริมาณมาก
คาริสซาระบุว่าสาเหตุที่เชื้อราแมลงสามารถควบคุมร่างกายและเปลี่ยนให้โฮสต์กลายเป็นซอมบี้ เกิดขึ้นจากการที่เชื้อราหลั่งบางอย่างที่เป็นโปรตีน จนกระทบต่อสารเคมี ‘เซเรโทนิน’ (Serotonin) ในร่างกายของโฮสต์ ส่งผลให้แสดงพฤติกรรมผิดปกติไปจากเดิม ฝั่งนักวิจัยเองก็กำลังศึกษาเจาะลึกถึงการแพร่เชื้อ และยึดร่างของเชื้อราแมลงให้ได้มากขึ้น เพราะการแพร่เชื้อของคอร์ไดเซปแต่ละสปีชีส์มีลักษณะจำเพาะของมัน
ส่วนที่หลายคนกังวลว่าเชื้อราแมลงมีสิทธิจะพัฒนาข้ามสายพันธุ์มาสู่มนุษย์ และเปลี่ยนเราเป็นซอมบี้เหมือนในจักรวาลเดอะ ลาสต์ออฟอัส ได้หรือไม่ ชาริสซาให้คำตอบชัดเจนว่าแทบจะเป็นไปไม่ได้
“ความรุนแรงจากอาการป่วยเพราะเชื้อราขึ้นอยู่กับทั้งอุณหภูมิร่างกาย เนื้อเยื่อประสาท สรีรวิทยา ซึ่งกลไกร่างกายของคนกับแมลงแตกต่างกันสิ้นเชิง ขณะเดียวกัน อากาศที่เราสูดหายใจล้วนมีสปอร์ล่องลอยอยู่ มันไม่เป็นอันตราย คุณจะไม่มีวันเห็นมันด้วยซ้ำ และเชื้อรายังมีส่วนควบคุมประชากรแมลงมานับหลายล้านปี”
อย่างไรก็ดี การศึกษาทำความเข้าใจถึงสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศอย่างลึกซึ้ง อาจช่วยไขกุญแจเปิดประตูบานใหม่ด้านวิทยาศาสตร์ และพร้อมรับมือการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ เช่นที่เรากำลังพยายามศึกษาและทำความเข้าใจโรคโควิด-19 หรือเชื้อโรคอีกหลายชนิดจากอดีตกาล
ที่มา:
–https://www.vox.com/culture/2023/1/21/23561106/last-of-us-fungus-cordyceps-zombie-infect-humans
–https://www.smithsonianmag.com/science-nature/the-scariest-zombies-in-nature-65517629/
–https://www.nbcnews.com/science/cosmic-log/zombie-ants-fight-fungus-fungus-flna752071
–https://uk.inaturalist.org/taxa/339550-Entomophthora-muscae
ภาพ: The Last of Us Game, newscientist.com
Tags: ซอมบี้, Entertainment, The Last of Us, Funguss, Biologist, Cordyceps, เดอะลาสต์ออฟอัส, เห็ดรา, เชื้อรา
