เนื่องในโอกาสที่ชาวไทยจะมีโอกาสได้เห็นพระราชพิธีบรมราชาภิเษกในช่วงสุดสัปดาห์นี้ เราจะไปดูกันว่าคำว่า crown นอกจากจะใช้เรียกมงกุฎแล้ว ยังมีความหมายอะไรอย่างอื่นอีก และมีคำอะไรที่เป็นญาติกับ crown ในภาษาอังกฤษบ้าง
ว่าด้วยคำว่า crown
คำว่า crown โดยปกติแล้วใช้ในความหมายที่แปลว่า มงกุฎที่ใช้สวมบนศีรษะ ทั้งนี้ มงกุฎอาจทำจากโลหะมีค่า เช่น ทองคำ ก็ได้ หรือในสมัยโบราณก็อาจทำจากใบไม้ดอกไม้พันขดเป็นวง เช่น มงกุฎที่ทำจากช่อชัยพฤกษ์ (crown of laurels) อันเป็นสัญลักษณ์แห่งชัยชนะจากสมัยกรีกโรมัน หรือมงกุฎหนาม (crown of thorns) ซึ่งทหารสวมลงบนศีรษะของพระเยซูก่อนตรึงกางเขน (crown-of-thorns เป็นชื่อภาษาอังกฤษของต้นโป๊ยเซียนด้วย)
เนื่องจากปกติแล้วผู้สวมมักเป็นกษัตริย์หรือบุคคลที่เป็นผู้นำ ดังนั้นจึงมีการใช้ crown แบบนามนัย (metonymy) เพื่อใช้หมายถึง สถาบันพระมหากษัตริย์ เช่น swear allegiance to the crown คือ แสดงสัตย์สาบานว่าจะจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ หรือจะใช้หมายถึง ตำแหน่งกษัตริย์ ก็ได้ เช่น assume the crown คือ ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์
เนื่องจากมงกุฎเป็นสิ่งที่สวมลงบนศีรษะ จึงนำมาใช้หมายถึง กระหม่อมศีรษะ (the crown of your head) ก็ได้ (เวลาที่เด็กหัวโผล่ตอนคลอดจึงเรียกว่า crowning) หรืออาจใช้หมายถึงส่วนยอดของสิ่งต่างๆ เช่น the crown of a hill (ยอดเนินเขา) หรือหากใช้กับฟันก็จะหมายถึงครอบฟัน
ทั้งนี้ เราจะใช้ crown เป็นกริยาก็ได้ หากไม่ใช้หมายถึง สวมมงกุฎในพิธีราชาภิเษก ก็อาจจะใช้หมายถึงมอบตำแหน่งให้ผู้ชนะในการแข่งขัน เช่น We will crown the winner this Thursday. ก็คือ เราจะมอบตำแหน่งผู้ชนะให้แก่ผู้เข้าแข่งขันในวันพฤหัสที่จะมาถึง
นอกจากนั้น เนื่องจากมงกุฎเป็นสิ่งที่มอบสถานะให้ผู้สวมใส่สูงส่งขึ้น ดังนั้น crown ยังใช้เป็นกริยาแปลว่า เติมเต็มให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้นไปอีก ก็ได้ เช่น Her career was crowned by the Nobel Prize in Literature. คือ เธอได้รับรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรมตอกย้ำความสำเร็จในอาชีพของเธอ
ความหมายนี้ยังอาจใช้แบบคุณศัพท์ได้ด้วย เช่น a crowning achievement คือ ความสำเร็จสูงสุด
จากมงกุฎสู่หลอดเลือดหัวใจและเจ้าหน้าที่ชันสูตรศพ
คำว่า crown นี้ หากสืบสาวกลับไปจะพบว่ามาจากคำว่า corona ในภาษาละติน ซึ่งหมายถึง มงกุฎ เช่นกัน ทั้งนี้ ภาษาอังกฤษได้ยืมคำว่า corona มาใช้ด้วย แต่มักใช้ในทางวิทยาศาสตร์เสียเป็นส่วนใหญ่ เช่น ในวงการดาราศาสตร์ corona หมายถึง แสงที่แผ่จากดวงอาทิตย์หรือดาวฤกษ์ที่เรามักเห็นกันเมื่อเกิดสุริยุปราคา ซึ่งมีลักษณะแผ่ออกเหมือนกับยอดของมงกุฎเมื่อมองจากด้านบน
นอกจากนั้น คำว่า corona ยังปรากฏในคำว่า coronation หรือพิธีราชาภิเษก เนื่องจากในพิธีนี้มักมีการสวมมงกุฎให้กับกษัตริย์ เพื่อเป็นสัญลักษณ์ว่าได้รับมอบอำนาจและพร้อมขึ้นครองราชย์ในฐานะกษัตริย์
ทั้งนี้ คำว่า corona ยังมีการนำมาเติมส่วนเติมท้ายที่บอกความเล็ก (diminutive suffix) กลายเป็นคำว่า coronet อันหมายถึง มงกุฎขนาดเล็ก หรือ จุลมงกุฎ คำว่า coronet นี้ยังเป็นคำที่ใช้เรียก พระเกี้ยว ซึ่งเป็นเครื่องประดับพระเศียรของพระราชโอรสและพระราชธิดาของพระมหากษัตริย์ ได้อีกด้วย
เนื่องจากเหรียญส่วนใหญ่มักมีภาพพระเศียรของกษัตริย์หรือไม่ก็ภาพมงกุฎอยู่ ค่าเงินหลายๆ ประเภทในยุโรปจึงมาจากคำว่า corona เช่นกัน เช่น ค่าเงินโครน (krone) ของเดนมาร์ก และค่าเงินโครนา (krona) ของสวีเดน
ทั้งนี้ ในประเทศอังกฤษในช่วงศตวรรษที่ 12 มีการตั้งกรมกองขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่รับใช้ราชสำนัก เจ้าหน้าที่ในกรมกองเหล่านี้เรียกว่า corouner ซึ่งมาจากคำว่า corona ที่หมายถึง มงกุฎ แต่เดิมมีหน้าที่ปกป้องดูแลทรัพย์สินและผลประโยชน์ของหลวงโดยเฉพาะเมื่อมีคดีต่างๆ นอกจากนั้น เจ้าหน้าที่เหล่านี้ยังมีหน้าที่รับแจ้งเมื่อมีผู้เสียชีวิตด้วยเหตุผิดปกติ ดังนั้น ในเวลาต่อมา คำที่ใช้เรียกเจ้าหน้าที่เหล่านี้จึงมีความหมายแคบลง เหลือเพียงเจ้าหน้าที่ชันสูตรศพ และกลายมาเป็นคำว่า coroner อย่างในปัจจุบัน
คำว่า corona ไม่ได้ปรากฏเฉพาะในคำที่เกี่ยวกับมงกุฎจริงๆ หรือราชสำนักเท่านั้น แต่ยังไปโผล่ในคำที่ใช้อธิบายสิ่งของที่มีลักษณะคล้ายมงกุฎอีกด้วย หนึ่งในคำเหล่านั้นก็คือคำว่า coronary ที่หมายถึง หลอดเลือดหัวใจ นั่นก็เพราะแพทย์ในสมัยโบราณเห็นว่าหลอดเลือดที่นำเลือดจากปอดมายังหัวใจและห่อหุ้มหัวใจอยู่มีหน้าตาคล้ายกับมงกุฎที่ครอบอยู่บนหัวใจนั่นเอง
ทั้งนี้ เนื่องจากมงกุฎในสมัยโบราณก็อาจทำจากช่อใบไม้ที่นำมาขดเป็นวง คำว่า corona ในภาษาละติน จึงไม่ได้แปลว่า มงกุฎ เพียงอย่างเดียว แต่ยังหมายถึง พวงมาลัย ได้ด้วย บางครั้งนำมาเติมส่วนเติมท้ายบอกความเล็กเป็น corolla ด้วย เนื่องจากพวงมาลัยเป็นสิ่งที่คนมักมอบให้เป็นของขวัญแก่ผู้อื่นเพื่อแสดงความยินดี (คล้ายๆ พวงดอกดาวเรืองที่คนชอบมอบให้กับนักการเมืองที่ลงหาเสียงในพื้นที่ต่างๆ) จึงเกิดเป็นคำว่า corollarium หมายถึง ของขวัญ ของกำนัล สิ่งที่เพิ่มเติมขึ้น ในภายหลัง ภาษาอังกฤษจึงได้ยืมคำนี้เข้ามาเป็นคำว่า corollary หมายถึง ผลพวงที่ตามมา เช่น One of the corollaries of urbanization is traffic jams. คือ ผลพวงประการหนึ่งจากการขยายตัวของเมืองคือรถติด
บรรณานุกรม
American Heritage Dictionary of the English Language
Ayto, John. Word Origin: The Hidden Histories of English Words from A to Z. 2nd ed. A&C Black: London, 2008.
Funk, Wilfred. Word Origins: A Classical Exploration of Words and Language. Gramercy Books: New York, 2008.
Hoad. T. F. (Ed.). Oxford Concise Dictionary of English Etymology. OUP: Oxford, 2003.
Merriam-Webster Dictionary
Oxford Advanced Learners’ Dictionary
Shipley, Joseph T. The Origins of English Words: A Discursive Dictionary of Indo-European Roots. John Hopkins University Press: Maryland, 1984.
Shorter Oxford English Dictionary
Watkins, Calvert. The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots. 3ed., Houghton Mifflin Harcourt: New York, 2011.
Tags: ศัพท์ภาษาอังกฤษ, พระราชพิธีบรมราชาภิเษก
