Citizen 2.0

ส่วนหนึ่งของความรับผิดชอบต่อปัญหาสิ่งแวดล้อม คือต้องไม่ปฏิเสธกลไกการกำกับดูแล หรือเรียกร้องให้รัฐสร้างข้อยกเว้น

'สฤณี อาชวานันทกุล' ชวนซูมดูประเด็น ‘ขยะ’ จำนวนมหาศาลในพื้นที่อีอีซี ไม่ว่าจะเป็นขยะมูลฝอย กากอุตสาหกรรม หรือขยะพลาสติก เรามีขยะเท่าไร และมีศักยภาพในการจัดการขยะแต่ละประเภทแค่ไหน

หลังจากที่คดีมาบตาพุดผ่านมาสิบปี นอกจากเราจะยังไม่เคยมีกฎหมายประชาพิจารณ์ที่ตรงตามหลัก “การมีส่วนร่วมที่มีความหมาย” แล้ว กลไกที่เคยรับประกันการมีส่วนร่วมของประชาชน เช่น กฎหมายผังเมือง ก็ถูกยกเลิก เพื่อให้นักลงทุนรายใหญ่สามารถกว้านซื้อที่ดินที่ตัวเองเล็งไว้ได้ในราคาสบายๆ แบบที่ไม่ต้องประมูลแข่งกับใคร

มาบตาพุดก็มีสถานะเป็นเขตควบคุมมลพิษมานานถึง 8 ปีแล้ว ปัญหาคาราคาซังเรื่องมลพิษ น้ำ และขยะในมาบตาพุดและบริเวณใกล้เคียง ก่อให้เกิดคำถามถึง ‘อีอีซี’ ซึ่งมีขนาดใหญ่กว่านิคมมาบตาพุดหลายเท่า ว่า ประชาชนที่อาศัยในพื้นที่จะมั่นใจได้อย่างไรว่า รัฐจะสามารถควบคุมปัญหาเหล่านี้ได้จริง

‘ความกลัว’ เป็นสินทรัพย์ที่ค่อยๆ เสื่อมตามเวลา แต่คนก็จะหายกลัว ถ้าอันตรายที่ขู่ไว้ไม่เกิดขึ้นจริง ดังนั้น รัฐบาลจึงต้องลงทุนชดเชยค่าเสื่อมของความกลัว ด้วยการทุ่มเงินหล่อเลี้ยง พัฒนา และปรับปรุง ‘ทุนความกลัว’ ให้สูงอยู่เสมอ และนั่นเองก็ทำให้งบประมาณความมั่นคงของประเทศเราสูงขึ้นทุกที

จะทำอย่างไรดี ไม่ให้ "ศูนย์ต้านข่าวปลอม" กลายเป็นเครื่องมือเผยแพร่โฆษณาชวนเชื่ออีกช่องทางของรัฐ และเป็นข้ออ้างคุกคามผู้เห็นต่าง หรือเครื่องมือบั่นทอนเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นและการล้อเลียนของประชาชน

ปัญหา “วงจรหนี้สิน” ที่เกษตรกรเผชิญอยู่ ในความเป็นจริงมีปัญหามากมายนอกเหนือจากเรื่องหนี้นอกระบบ แต่รากฐานของปัญหามาจากความไม่เป็นธรรมของ “หนี้ในระบบ” ซึ่งปล่อยโดยธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธ.ก.ส.) เจ้าหนี้หลักของเกษตรกรไทย

สถานการณ์การกระจุกตัวและผูกขาดทางเศรษฐกิจในไทยไม่ได้ดีขึ้น ซ้ำมีแนวโน้มว่าจะแย่ลงไปอีก โดยเฉพาะในเมื่อรัฐบาลใจป้ำ อนุญาตให้เอกชนบางรายผูกขาดโครงการขนาดใหญ่ไปนานๆ โดยไม่ต้องประมูลแข่งขันกับใคร

ภาวะ “ขาดเขี้ยวเล็บ” ของภาษีที่ดินและภาษีมรดก ทำให้เห็นชัดแล้วว่า ความเชื่อที่ว่าต้องอาศัยระบอบเผด็จการจึงจะลงมือลดความเหลื่อมล้ำได้นั้น ไม่มีมูลความจริงแม้แต่น้อย ในทางตรงกันข้าม ขึ้นชื่อว่าระบอบเผด็จการยิ่งต้องเอาอกเอาใจ อาศัย “เจ้าสัว” เศรษฐีทั้งหลายเป็นฐานเสียง เพราะตัวเองได้อำนาจมาโดยมิชอบ

สโลแกน “โปร่งใส ตรวจสอบได้” ของรัฐบาล คสช. กลายเป็นเรื่องตลก กรณีโครงการอุทยานราชภักดิ์ และ “นาฬิกายืมเพื่อน” เป็นสองตัวอย่างที่ชัดเจน

ที่น่าตกใจที่สุดก็คือ ในปี 2562 มีกรรมการสรรหา ส.ว. 6 ใน 10 คน ที่ “แต่งตั้งกันเอง” เป็น ส.ว. ส่วนกรรมการสรรหาอีก 3 คนที่ไม่ได้เป็น ส.ว. ก็เพราะรอเป็นรัฐมนตรี!

3 วิธีสร้างความหวัง ที่ปรับมาให้เข้ากับบริบท ‘สังคมสิ้นหวัง’ ใครที่กำลังเครียดปนเศร้ากับสถานการณ์บ้านเมืองแนะนำให้อ่าน