Author: ภาสกร ญี่นาง

คอลัมน์ Rule of Law สัปดาห์นี้ พาย้อนสำรวจบทบาทของรัฐไทยในการดำเนินกระบวนการยุติธรรมเพื่อเอาผิดกับผู้เกี่ยวข้องกับความรุนแรงเดือนเมษายน-พฤษภาคม 2553 พร้อมทั้งหาคำตอบว่า หากต้องการดำเนินคดีกับผู้มีส่วนก่อความรุนแรงต่อประชาชน ยังเหลือช่องทางใดอีกบ้าง

ความขัดแย้งกันของกฎหมายในตัวบทกับในทางปฏิบัติ และความขัดแย้งของการดำเนินกระบวนการยุติธรรมทางอาญาในทางปฏิบัติของไทยที่เป็นไปคนละทิศทางกับกฎหมายในบทบัญญัติตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา และบทบัญญัติว่าด้วยสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ

เมื่อรัฐล้มเหลวไม่ต่างจากโจรปล้นธนาคาร ในมโนธรรมสำนึกของประชาชนทั่วไป ไม่มีความยึดโยงกันระหว่างรัฐกับประชาชน ขณะเดียวกัน กลไกระบบตรวจสอบ การสร้างความโปร่งใสและการถ่วงดุลอำนาจรัฐไร้ประสิทธิภาพโดยสิ้นเชิง จนเป็นเหตุให้ผู้มีอำนาจรัฐ กระทำความผิดหรือทุจริตในหน้าที่ให้เห็นแบบล่อนจ้อน

คุณลักษณะสำคัญของระบบกฎหมายในโลกดิสโทเปีย ซึ่งอย่างน้อยอาจช่วยในการเปรียบเทียบระบบกฎหมายของรัฐไทย และชวนให้พินิจว่า ณ ห้วงเวลาปัจจุบัน รัฐและสังคมไทยใกล้เคียงกับความเป็นดิสโทเปียหรือไม่ มากน้อยเพียงใด

หลักการวัฒนธรรมแบบปิดของสังคมไทย ที่ยึดเพียงแต่หลักการทางกฎหมาย บทบัญญัติกฎหมาย แนวคำพิพากษาศาลฎีกา ให้เป็นองค์ความรู้อันจริงแท้เพียงหนึ่งเดียว ซึ่งส่งผลต่อความยุติธรรมในสังคมไทย

วิบากกรรมและการเดินทางอันทุลักทุเลของรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน กับอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ร่างรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนจำต้องตกอยู่ในชะตากรรมที่เต็มไปด้วยขวากหนาม

มองกฎหมายมาตรา 112 ผ่านทฤษฎีว่าด้วยความรุนแรงทางกฎหมาย โดยกำหนดว่า ปรากฏการณ์ที่เกี่ยวเนื่องกฎหมายดังกล่าว เป็นความรุนแรงรูปแบบหนึ่ง

Rule of Law สัปดาห์นี้ จะพาไปสำรวจนโยบายการบริหารจัดการยาเสพติดของรัฐไทยที่ดำเนินมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ก่อให้เกิดการละเมิดสิทธิมนุษยชนและเปิดช่องให้เจ้าหน้าที่รัฐสามารถฉกฉวยโอกาสแสวงหาผลประโยชน์โดยไม่ชอบด้วยกฎหมายจากคดียาเสพติดอย่างกว้างขวาง

สำรวจนิยามความหมายของคำว่า ‘อารยะขัดขืน’ ผ่านคำถามที่ว่า หากต้องเผชิญหน้ากับความอยุติธรรมจากการใช้อำนาจของรัฐ ประชาชนต้องปฏิบัติตามคำสั่งที่ไม่ถูกต้องหรือไม่

ย้อนอ่านคำอภิปรายของ อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ เพื่อเป็นการชำระประวัติศาสตร์การเมืองไทย ในโอกาสครบรอบเหตุการณ์ความรุนแรงทางการเมืองครั้งใหญ่ในเดือนพฤษภาคมสองเหตุการณ์

ทบทวนความหมายของการแทรกแซงกิจการภายในประเทศว่าเป็นเรื่องทำได้หรือไม่ หลังจากนานาประเทศแสดงท่าทีต่อต้าน ไม่ยอมรับรัฐประหารที่เกิดขึ้นในพม่า

‘กฎหมายต้องเป็นกฎหมาย’ คำพูดที่ได้ยินกันมานานจนแทบไร้คำถาม ลืมถาม หรือบางครั้งถึงขั้นถามไม่ได้ จนการยอมรับเช่นนั้นไม่เพียงแต่ลดทอนคุณค่าของกฎหมายลงไป หากยังทำให้สังคมต้องเผชิญหน้ากับความสับสน หรือแม้กระทั่งกระทบต่อสิทธิมนุษยชน ศักดิ์ศรี เสรีภาพของความเป็นมนุษย์ สัปดาห์ที่ผ่านมา สังคมไทยเผชิญหน้ากับรัฐบาลที่นำประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 มาใช้ดำเนินคดีกับผู้เห็นต่างทางการเมืองอย่างเข้มข้นอีกครั้ง ท่ามกลางความคัดค้าน วิจารณ์ และเกิดคำถามต่อวาทกรรม ‘กฎหมายต้องเป็นกฎหมาย’ ว่าต้องเป็นเช่นนั้นจริงหรือ