ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา ข่าวหนึ่งที่คนทั่วโลกเพิ่งเริ่มหันมาสนใจทั้งที่เกิดขึ้นมาร่วมสองสัปดาห์แล้วก็คือข่าวไฟป่าในป่าแอมะซอน
ป่าแห่งนี้ตั้งอยู่ในทวีปอเมริกาใต้และเป็นป่าฝนที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในโลก อีกทั้งยังมีความหลากหลายทางชีวภาพสูงที่สุดในโลกด้วย
สิ่งที่น่าเป็นห่วงก็คือไฟป่าในครั้งนี้มีความรุนแรงเป็นประวัติการณ์ ควันไฟหนาทึบถึงขนาดที่เห็นได้จากภาพถ่ายดาวเทียม แต่กลับแทบไม่มีการรายงานข่าวจนกระทั่งเมื่อต้นสัปดาห์ที่ผ่านมา
ทั้งนี้ เมื่อเห็นชื่อของป่าฝนนี้แล้ว หลายก็อาจจะนึกถึงเว็บไซต์ amazon.com ที่เป็นเว็บไซต์ขายของชื่อดังที่ก่อตั้งโดยเจฟ เบโซส (Jeff Bezos) หรือไม่ก็อาจนึกถึงชื่อของชนเผ่านักรบหญิงในตำนานกรีก
ดังนั้น ในสัปดาห์นี้ เราจะไปดูกันว่า ป่าฝนที่ใหญ่ที่สุดในโลกเกี่ยวอะไรกับเผ่านักรบหญิงในเทพปกรณัมกรีกและเว็บไซต์ขายของยักษ์ใหญ่ชื่อดัง
ชนเผ่านักรบหญิง
ในเทพปกรณัมกรีก มีการกล่าวถึงชนเผ่าที่อาศัยอยู่ในดินแดนไกลโพ้นเผ่าหนึ่งนามว่าแอมะซอน (Amazon) สถานที่ตั้งของเผ่านี้มีการเล่าไว้ไม่ตรงกัน ส่วนใหญ่จะบอกว่าอยู่ทางทิศตะวันออกของกรีซ ว่ากันว่าอยู่แถวพื้นที่ที่ปัจจุบันเป็นยูเครน บ้างก็บอกว่าอยู่ห่างไปจนถึงดินแดนที่ปัจจุบันเป็นอิหร่าน แต่บ้างก็บอกว่าอยู่ถัดลงไปทางลิเบีย แต่ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน สิ่งที่เล่าตรงกันก็คือดินแดนนี้อยู่ห่างไกลออกไปและเป็นดินแดนลี้ลับสำหรับชาวกรีก
ความพิเศษของชนเผ่านี้ก็คือเป็นชนเผ่าหญิงล้วน แต่หากคิดว่าน่าจะเหมือนโรงเรียนหญิงล้วนหรือสาวชาววังนั่งร้อยดอกไม้ใบตองก็อาจต้องคิดใหม่ เพราะชาวแอมะซอนเป็นเผ่านักรบ มีความโหดเหี้ยมดุร้าย การสู้รบอยู่ในสายเลือด ฝึกรบตั้งแต่ยังเด็ก ว่ากันว่าให้ความสำคัญกับการสู้รบถึงขนาดที่ตัดนมข้างหนึ่งทิ้งเพื่อให้ยิงธนูได้สะดวก
นอกจากนั้น ยังเล่ากันว่าเผ่านี้จงเกลียดจงชังผู้ชายถึงขนาดมีกฎไม่ให้ผู้ชายย่างกรายเข้ามาในดินแดน หากมีชายคนใดล่วงเข้ามาก็จะจับฆ่าทิ้งจนหมด
อ่านมาถึงตรงนี้ หลายคนก็อาจจะสงสัยว่าแล้วชาวแอมะซอนจะดำรงเผ่าพันธุ์ไว้ได้อย่างไรหากไม่ข้องแวะกับผู้ชาย คำตอบก็คือ ในแต่ละปี จะมีช่วงเดือนหนึ่งที่ชาวแอมะซอนเดินทางไปเยี่ยมเยือนเผ่าเพื่อนบ้าน ซึ่งเป็นเผ่าชายล้วนชื่อว่า การ์แกเรียน (Gargarean) เพื่อมีเพศสัมพันธ์ให้มีลูกสืบเผ่าพันธุ์ต่อไป แต่เนื่องจากเผ่ามีกฎไม่ให้ผู้ชายเข้ามาในดินแดน ชาวแอมะซอนจึงจะเก็บไว้เฉพาะลูกสาว หากได้ลูกชาย ก็จะฆ่าทิ้ง ไม่ก็เอาไปทิ้งไว้ในป่าให้สัตว์มากินหรือให้คนมาเก็บไปเลี้ยง
เรื่องเล่าหนึ่งในเทพปกรณัมกรีกที่โด่งดังและมีส่วนเกี่ยวข้องกับชาวแอมะซอนก็คือเรื่องภารกิจ 12 ประการของเฮราคลีส (Heracles) หรือที่ชาวโรมันเรียกว่า เฮอร์คิวลีส (Hercules) ในภารกิจที่ 9 กษัตริย์ยูริสธีอุส (Eurystheus) สั่งให้เฮราคลีสไปนำเข็มขัดวิเศษของนางฮิปโปลิตา (Hippolyta) ผู้เป็นราชินีของชาวแอมะซอน มาให้เพื่อจะมอบเป็นของขวัญกับแอดมีที (Admete) ลูกสาวของตน พอเฮราคลีสได้ยินเช่นนั้นก็ประหวั่นพรั่นพรึงเล็กน้อยเพราะรู้กิตติศัพท์ความเป็นนารีนักรบของเผ่าแอมะซอนดี แต่ก็พาไพร่พลล่องเรือเดินทางไปจนถึงดินแดนของชาวแอมะซอน ตำนานเล่าไว้ว่าทันทีที่นางฮิปโปลิตาเห็นเฮราคลีส ก็รู้สึกว่าวีรบุรุษคนนี้น่าจะพึ่งพาได้ในยามศึกจึงต้อนรับขับสู้อย่างดี อีกทั้งยังพร้อมยกเข็มขัดให้อีกต่างหาก พอเทพีเฮรา (Hera) ผู้จงเกลียดจงชังเฮราคลีส เห็นเช่นนี้ จึงแปลงกายเป็นชาวแอมะซอนแล้วไปปล่อยข่าวว่าเฮราคลีสตั้งใจจะมาลักพาตัวราชินีฮิปโปลิตา ชาวแอมะซอนได้ยินดังนั้นจึงเปิดฉากโจมตีเฮราคลีส ระหว่างสู้กันชุลมุนนั้น เฮราคลีสก็ได้สังหารฮิปโปลิตาและชิงเข็มขัดวิเศษมาได้ นับเป็นการปิดฉากภารกิจที่ 9 ได้สำเร็จเสร็จสิ้น
ในปัจจุบัน คำว่า Amazon นอกจากจะใช้เรียกเผ่านักรบหญิงในตำนานกรีกแล้ว ยังนำมาใช้เรียกผู้หญิงร่างกายสูงใหญ่ที่มีความดุดันได้อีกด้วย
แล้วชนเผ่านารีนักรบในเทพปกรณัมกรีกนี้มากลายมาเป็นชื่อของป่าฝนในอีกทวีปหนึ่งได้อย่างไร
ป่าฝนแอมะซอน
ย้อนกลับไปสมัยศตวรรษที่ 15 นักสำรวจชาวสเปนคนหนึ่งชื่อฟรันซิสโก เด โอเรยานา (Francisco de Orellana) ได้เดินทางมายังทวีปอเมริกาใต้และเป็นคนแรกที่ล่องเรือในแม่น้ำแอมะซอนตั้งแต่ต้นสายไปจนถึงปลายสายได้สำเร็จเป็นคนแรก
แต่เดิม แม่น้ำสายนี้ชาวสเปนเรียกว่า Río Santa María de la Mar Dulce (ริโอ ซันตา มาเรีย เด ลา มาร์ ดุลเซ) แปลได้ความประมาณว่า แม่น้ำพระแม่มารีแห่งทะเลน้ำจืด (ส่วนที่เรียกว่าทะเลน้ำจืดว่ากันว่าเพราะแม่น้ำสายนี้ใหญ่มากจนกระทั่งน้ำในทะเลส่วนที่เลยออกจากปากแม่น้ำไปแล้วก็ยังคงเป็นน้ำจืดอยู่
ระหว่างที่ล่องเรือไปตามแม่น้ำสายนี้นั้น ว่ากันว่า โอเรยานา ได้แล่นเข้าไปในอาณาเขตของชนเผ่าหนึ่งที่มีชื่อว่า ตาปูยา (Tapuya) และเกิดเหตุขัดแย้งจนทำให้ต้องสู้รบกัน ที่น่าสนใจก็คือตามธรรมเนียมของชนเผ่านี้ ไม่ได้เฉพาะผู้ชายที่เป็นคนออกรบ แต่ผู้หญิงก็ต้องออกมาต่อสู้ด้วยเช่นกัน (แต่บางคนก็บอกว่า จริงๆ แล้วเผ่านี้ไม่ได้ให้ผู้หญิงออกมารบด้วยแต่อย่างใด แต่ด้วยผู้ชายชนเผ่านี้ไว้ผมยาว โกนเคราเกลี้ยงเกลา ทั้งยังเอาใบไม้มามัดเป็นกระโปรงนุ่งท่อนล่าง จึงอาจทำให้ดูคล้ายผู้หญิงจนโอเรยานาเข้าใจผิด) ดังนั้น โอเรยานา จึงนำชื่อชนเผ่านักรบสตรีแอมะซอนในเทพปกรณัมกรีกมาใช้ตั้งเป็นชื่อใหม่ของแม่น้ำสายนี้และบริเวณดังกล่าว และด้วยเหตุนี้ ป่าบริเวณนี้จึงเรียกกันว่าป่าแอมะซอนนั่นเอง
เว็บไซต์ขายของ
แต่สำหรับคนยุคศตวรรษที่ 21 หลายคน เมื่อได้ยินคำว่าแอมะซอนแล้ว อาจจะนึกถึง amazon.com ที่เป็นตลาดออนไลน์ขนาดยักษ์เป็นอย่างแรก
เว็บไซต์นี้ก่อตั้งโดยเจฟ เบโซส แรกเริ่มเดิมทีต้องการให้เป็นร้านขายหนังสือออนไลน์และจะตั้งชื่อว่า Cadabra ซึ่งตัดมาจากคำว่า abracadabra เป็นคำร่ายมนต์ทำนอง โอมมะลึกกึ๊กกึ๋ย ของไทย
แต่บังเอิญว่าระหว่างที่ปรึกษากับทนาย คุณทนายดันได้ยินชื่อ Cadabra เป็น cadaver ซึ่งออกเสียงใกล้เคียงกันแต่แปลว่า ศพ เบโซสจึงตัดสินใจหาชื่อใหม่
ระหว่างที่หาชื่อใหม่อยู่นี้ ดันไปเจอคำว่า Amazon เข้า เนื่องจากเบโซสต้องการให้เว็บไซต์นี้เป็นร้านขายหนังสือออนไลน์ที่ใหญ่ที่สุดในโลก จึงรู้สึกว่าเอาชื่อแม่น้ำที่ใหญ่ที่สุดในโลกมาตั้งเป็นชื่อก็ดูเข้าท่าไม่น้อย นอกจากนั้น สมัยก่อนรายชื่อเว็บไซต์มักเรียกตามตัวหนังสือ หากใช้ชื่อ Amazon ก็จะได้อยู่อันดับต้นๆ เพราะตัว a เป็นตัวหนังสือตัวแรก เบโซสจึงตกลงปลงใจเลือกชื่อ Amazon มาใช้เป็นชื่อเว็บไซต์ของตน ซึ่งในปัจจุบันได้ขยายตัวจากแค่เว็บไซต์ขายหนังสือมาเป็นตลาดออนไลน์ยักษ์ใหญ่อย่างที่เราเห็นกัน
บรรณานุกรม
https://edition.cnn.com/2019/08/21/americas/amazon-rainforest-fire-intl-hnk-trnd/index.html
https://time.com/5657387/brazil-amazon-forest-fires-surge/
https://www.cnet.com/news/amazon-rainforest-fires-rage-in-sobering-views-from-space/
https://www.smithsonianmag.com/history/amazon-women-there-any-truth-behind-myth-180950188/
Addis, Ferdie. Opening Pandora’s Box: Phrases We Borrowed from the Classics and the Stories behind Them. Michael O’ Mara Books: London, 2010.
American Heritage Dictionary of the English Language
Graves, Robert. The Greek Myths: The Complete and Definitive Edition. Penguin Books: London, 2011.
Hamilton, Edith. Mythology: Timeless Tales of Gods and Heroes. Grand Central Publishing: New York, 1999.
March, Jenny. The Penguin Book of Classical Myths. Penguin Books: London, 2009.
The Merriam-Webster New Book of Word Histories. Merriam-Webster, 1991.
Fact Box
- ชาวแอมะซอนคนหนึ่งที่โด่งดังมากในวัฒนธรรมป๊อปก็คือ Wonder Woman ตามเนื้อเรื่องในจักรวาลดีซีแล้ว Wonder Woman (ชื่อจริงว่า Diana) เป็นเจ้าหญิงแห่งเมือง Themiscira ที่เป็นอาณาจักรของชาวแอมะซอน ซึ่งชื่อเมืองนี้ล้อกับชื่อเมือง Themiscyra ที่ตำนานกรีกเล่าว่าเป็นเมืองหลวงของชาวแอมะซอนนั่นเอง
