ประท้วงครั้งใหญ่ในประเทศสเปน เหตุเพราะดีล (ไม่) ลับ ‘นิรโทษกรรม’ กลุ่มคาตาลัน เพื่อแลกเสียงในรัฐสภา ปูทางสู่เก้าอี้รัฐบาลอีกหนึ่งสมัย

วันนี้ (13 พฤศจิกายน 2023) ผู้คนจำนวนมากรวมตัวชุมนุมทั่วสเปน เพื่อต่อต้านแผนนิรโทษกรรมรัฐบาลรักษาการของ เปโดร ชานเชซ (Pedro Sanchez) นายกรัฐมนตรีจากพรรคแรงงานสังคมนิยมสเปน (Spanish Socialist Workers’ Party หรือ PSEO ในภาษาสเปน) หลังมีความพยายามลบล้างความผิดของกลุ่มเรียกร้องเอกราชคาตาลุญญา เมื่อปี 2017 เพื่อแลกกับคะแนนเสียงสนับสนุนในรัฐสภา หวังครองเก้าอี้รัฐบาลอีกหนึ่งสมัย

ตามรายงานของสื่อต่างชาติหลายสำนัก เมื่อวันที่ 10 พฤศจิกายน 2023 เปโดร ชานเชซทำข้อตกลงกับพรรคเล็ก 4 พรรค ได้แก่ กลุ่มฝ่ายซ้ายสุดโต่งซูอามาร์ (Suamar) พรรคชาตินิยมคาตาลุญญา กาลิเซียน (Galician) และบาสก์ (Basque) เพื่อบรรลุเสียงข้างมากในการจัดตั้งรัฐบาล 

สาเหตุที่เกิดเหตุเช่นนี้เพราะการเมืองสเปนตกอยู่ในสภาวะ ‘สภาแขวน’ (Hung Parliament) หลังไม่มีพรรคการเมืองใดจัดตั้งรัฐบาลได้ เพราะไม่บรรลุคะแนนเสียงเกินกึ่งหนึ่ง หรือ 176 ที่นั่งจาก 350 ที่นั่ง ในการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคมที่ผ่านมา แม้พรรคประชาชน (People’s Party) พรรคขวาจัดได้เก้าอี้ในรัฐสภามากที่สุดถึง 136 ที่นั่งก็ตาม

อย่างไรก็ตาม หนึ่งในเงื่อนไขสำคัญของการทำข้อตกลงแลกเปลี่ยนครั้งนี้ คือการนิรโทษกรรมกลุ่มผู้สนับสนุนเอกราชคาตาลุญญา หลังมีการทำประชามติเพื่อแบ่งแยกดินแดน เนื่องจากชาวคาตาลันต้องการประกาศเอกราชจากสเปนด้วยเหตุผลนานัปการ ไม่ว่าจะเป็นอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมที่ต่างจากสังคมกระแสหลัก การถูกเอาเปรียบจากรัฐบาลกลางมาตั้งแต่อดีตในยุค จอมพล ฟรานซิส ฟรังโก (Francisco Franco) จนถึงปัจจุบัน โดยเฉพาะในเรื่องการจ่ายภาษีที่ไม่เป็นธรรม และความเป็นอิสระในการปกครองตนเอง (อ่านเพิ่มเติมได้ทาง https://themomentum.co/catalan-referendum-3/)

ภาพ: AFP

ภายหลัง ศาลสูงสุดสเปนตัดสินในปี 2019 ว่า การกระทำดังกล่าวผิดกฎหมาย แกนนำทั้ง 9 คน มีความผิดในข้อหาแบ่งแยกดินแดน และระดมทุนจากสาธารณะเพื่อใช้ในทางที่ผิด โดยต้องจำคุกเป็นระยะเวลา 13 ปี รวมถึงดำเนินคดีผู้สนับสนุนบางส่วนราว 10 คน ที่เป็น ‘ท่อน้ำเลี้ยง’ ของการจัดทำประชามติ 

เบื้องต้นมีการคาดการณ์ว่า รัฐบาลอาจต้องนิรโทษกรรมผู้คนนับพัน ซึ่งประกอบด้วย การ์ลัส ปุดจ์ดาโมน (Carles Puigdemont) นักการเมืองชาวคาตาลันและแกนนำคนสำคัญที่กำลังลี้ภัยทางการเมืองในเบลเยี่ยม เจ้าหน้าที่รัฐระดับเล็ก รวมถึงประชาชนคนทั่วไปที่ได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ดังกล่าว

ขณะที่ เปโดร ซานเชซอ้างว่า การกระทำดังกล่าวเป็นการประนีประนอมระหว่างฝ่ายขวากับฝ่ายซ้ายในประเทศเพื่อความสงบสุข หลังการเมืองสเปนเผชิญความวุ่นวายนับตั้งแต่ปี 2017 ทว่าสาธารณชนบางส่วนและกลุ่มฝ่ายขวาเล็งเห็นว่า ข้อเสนอดังกล่าวเป็นการเหยียดหยามชาวสเปน และเป็นการรักษาอำนาจของพวกพ้องเท่านั้น

นั่นจึงทำให้คลื่นมหาชนหลั่งไหลจากทุกสารทิศมารวมตัวกันประท้วง ทั้งในกรุงมาดริด (Madrid) บาร์เซโลนา (Barcelona) เซบีญา (Seville) และบาเลนเซีย (Valencia) เพื่อแสดงความไม่พอใจต่อข้อตกลงของรัฐบาลรักษาการและพรรคเล็ก 

ภาพ: AFP

บางคนตะโกนโห่ร้องว่า ‘คุกเพื่อซานเชซ’ และชูป้ายเรียกร้องด้วยข้อความมากมาย เช่น ‘ประชาธิปไตยในสเปนตกอยู่ในความเสี่ยง’ ‘ชานเชซคนทรยศ’ ‘เคารพรัฐธรรมนูญของประเทศ’ และ ‘ไม่มีการนิรโทษกรรมต่อผู้ก่อการร้าย ยุโรปโปรดช่วยเรา’ 

อย่างไรก็ตาม ตัวเลขผู้ชุมนุมยังไม่แน่ชัด ด้านพรรคประชาชนอ้างว่า ประชาชนถึง 5 แสนคน มารวมตัวในกรุงมาดริดเพื่อแสดงพลังต่อต้านรัฐบาล ขณะที่ทางการเผยว่า การชุมนุมครั้งนี้มีผู้คนประมาณ 8 หมื่นคน