ญี่ปุ่นประกาศยุติให้เงินทุนสนับสนุนคณะกรรมการว่าด้วยการขจัดการเลือกปฏิบัติต่อสตรี (CEDAW) ของสหประชาชาติ หลังเรียกร้องให้ราชวงศ์ยุติกฎมณเทียรบาลที่ ‘ผูกขาด’ ให้ผู้ชายเท่านั้นที่มีสิทธิสืบทอดราชบัลลังก์จักรพรรดิ พร้อมย้ำ ‘เป็นการเลือกปฏิบัติต่อสตรี’
เมื่อต้นสัปดาห์นี้ โทชิฮิโระ คิตะมูระ (Toshihiro Kitamura) โฆษกกระทรวงการต่างประเทศญี่ปุ่นออกมาชี้แจงว่า รัฐบาลยุติการให้เงินบริจาคสนับสนุน CEDAW ประจำปี พร้อมกับเรียกร้องไม่ให้สำนักข้าหลวงใหญ่สิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (Office of High Commissioner for Human Rights: OHCHR) ใช้เงินจากญี่ปุ่นดำเนินกิจการที่เกี่ยวข้อง CEDAW อีกทั้งยังระงับไม่ให้สมาชิกคณะกรรมาธิการเดินทางมาเยือนในเดือนมีนาคม 2025 ตามกำหนดการเดิม
ทั้งนี้โฆษกกระทรวงการต่างประเทศระบุว่า การระงับเงินความช่วยเหลือในครั้งนี้ ถือเป็นมาตรการตอบโต้รายงานในเดือนตุลาคม 2024 หลัง CEDAW เรียกร้องให้ราชวงศ์ญี่ปุ่นยุติกฎมณเทียรบาลที่ผูกขาดให้ผู้ชายสืบทอดราชบัลลังก์ และเปิดกว้างให้ผู้หญิงขึ้นเป็นจักรพรรดินีของประเทศ ซึ่งเป็นเรื่องที่ ‘ไม่เหมาะสม’ อย่างยิ่ง และทำลาย ‘รากฐาน’ ของญี่ปุ่น โดยขอให้ลบรายงานดังกล่าวทิ้ง พร้อมกับย้ำว่า คุณสมบัติการสืบทอดราชวงศ์ไม่ใช่ ‘สิทธิขั้นพื้นฐาน’ และไม่ถือว่า เป็นการเลือกปฏิบัติต่อผู้หญิง
“ญี่ปุ่นมีความเห็นว่า สิทธิในสืบทอดบัลลังก์ไม่ได้เป็นส่วนหนึ่งของสิทธิมนุษยชนทั่วไป ดังนั้น ต่อให้สิทธิในการขึ้นครองราชย์จำกัดแค่เพียงผู้ชาย แต่นั่นไม่ได้ละเมิดสิทธิมนุษยชนของผู้หญิง” ส่วนหนึ่งในแถลงการณ์ตอบโต้ของญี่ปุ่นต่อ CEDAW
ในช่วงที่ผ่านมา ญี่ปุ่นเป็นประเทศมหาอำนาจที่จ่ายเงินให้ความช่วยเหลือ OHCHR ถึง 20-30 ล้านเยน (ประมาณ 4-6 ล้านบาท) แต่เมื่อปมความขัดแย้งอย่างเงื่อนไขการสืบสันตติวงศ์ปะทุขึ้นมาตั้งแต่ปี 2016 หลังคณะกรรมาธิการเสนอแนะให้ญี่ปุ่นแก้ไขกฎมณเทียรบาล เป็นเหตุให้รัฐบาลตัดเงินความช่วยเหลือในปี 2017 ก่อนจะมากลับมาให้เงินสนับสนุนในปี 2024 หลังทุกอย่างหยุดชะงักลง เพราะปัญหาการเงินจากการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19
แม้ประเทศจะเข้าสู่ระบอบประชาธิปไตยอย่างเต็มตัว แต่ประเด็นการสืบทอดตำแหน่งประมุขของสถาบันกษัตริย์เก่าแก่ที่สุดในโลก ยังเต็มไปด้วยความท้าทายและอุปสรรคมากมาย นับตั้งแต่กฎมณเทียรบาลในปี 1947 ที่อนุญาตให้ผู้ชายขึ้นครองราชย์เท่านั้น และผู้หญิงแต่งงานกับสามัญชนจะต้องลาออกจากฐานันดรศักดิ์ จนถึงความเชื่อเก่าแก่คือ หากผู้หญิงขึ้นสู่บัลลังก์ดอกเบญจมาศ จะทำให้ตำแหน่งมัวหมอง ไร้ความชอบธรรม ซ้ำสามีของจักรพรรดินีอาจช่วงชิงอำนาจจากราชวงศ์ทั้งหมด
แนวคิดดังกล่าวสะท้อนอย่างชัดเจนจากเรื่องราวของ มาโกะ โคมูโระ (Mako Komuro) หรืออดีตเจ้าหญิงมาโกะแห่งอากิชิโนะ (Mako of Akishino) พระธิดาคนโตของเจ้าชายฟุมิฮิโตะ (Prince Fumihito) มกุฎราชกุมาร ว่าที่กษัตริย์ของญี่ปุ่นในอนาคต หากพิจารณาตามลำดับศักดิ์แล้ว เธอมีความชอบธรรมจะครองบัลลังก์ แต่ด้วยการเป็นสตรีเพศและการแต่งงานกับ เคอิ โคมุโร (Kei Komuro) สามีที่เป็นสามัญชน เป็นเหตุทำให้เธอถูกตัดสิทธิการเป็นประมุขแห่งประเทศและต้องสละฐานันดรศักดิ์
น่าสนใจว่า สังคมญี่ปุ่นยอมรับให้ประเทศมีจักรพรรดินีอย่างกว้างขวาง โดยผลสำรวจในปี 2022 เผยว่า 7 ใน 10 ของประชาชน ยินดีที่มีจะประมุขของประเทศเป็นผู้หญิง ขณะที่การต่อสู้ทางการเมืองยังเป็นไปได้ยาก แม้พรรคเสรีประชาธิปไตยญี่ปุ่น (Liberal Democratic Party: LDP) ค่อยๆ หันเหมายอมรับว่า เงื่อนไขบางอย่างมีโอกาสเป็นไปได้ เช่น การให้อดีตสมาชิกราชวงศ์ผู้หญิงที่แต่งงานกับสามัญชน กลับคืนสู่ฐานันดรเดิม รวมถึงการ ‘รื้อ’ และ ‘ขยาย’ สายราชวงศ์ที่ถูกตัดออกไปตั้งแต่สงครามโลกครั้งที่ 2 ขึ้นมาใหม่ เพื่อแก้ไขปัญหาไร้ผู้สืบทอดบัลลังก์
นอกจากระบอบชายเป็นใหญ่ที่ฝังรากลึกในประเทศ ปัญหาส่วนหนึ่งคือการยังคงอยู่ในอำนาจของนักการเมืองอนุรักษนิยมชายหลายคน โดยเฉพาะการปลุกปั่นภายในกลุ่มว่า ผู้ชายเท่านั้นที่จะสามารถสืบทอดราชสมบัติได้ โดย โยเฮอิ โมริ (Yohei Mori) ศาสตราจารย์จากมหาวิทยาลัยเซโจ (Seijo Univeristy) ให้ความเห็นว่า เรื่องนี้ต้องขึ้นกับการตัดสินใจของพรรค LDP เท่านั้น
อ้างอิง
https://www.dw.com/en/could-japan-allow-a-woman-to-be-emperor/a-68928047
https://www.mofa.go.jp/files/100773663.pdf
https://www.gender.go.jp/international/int_kaigi/int_teppai/pdf/report_241030_e.pdf
Tags: จักรพรรดินี, สถาบันกษัตริย์ญี่ปุ่น, Mako Komuro, UN, Mako of Akishino, ญี่ปุ่น, กษัตริย์, สถาบันกษัตริย์, ความเท่าเทียมทางเพศ, CEDAW, ราชวงศ์ญี่ปุ่น, จักรพรรดิญี่ปุ่น
