b-holder EP5: ธรรมยุต vs มหานิกาย ทำไมสงฆ์ไทยต้องแยกฝ่าย?

ปรากฏการณ์ที่วัดบวรนิเวศวิหารสั่นสะเทือนความรู้สึก ‘ชาวพุทธ’ หลังจากคนใกล้ชิด ‘สมเด็จพระวันรัต’ เจ้าอาวาส ยักยอกเงินของวัดไปในหลักหลายร้อยล้านบาท

วัดบวรนิเวศวิหารถือเป็นจุดศูนย์กลางของคณะสงฆ์ธรรมยุติกนิกาย นิกายหนึ่งของพุทธศาสนาไทยที่ตั้งขึ้นเมื่อ 197 ปีก่อน โดย พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวฯ ซึ่งยังทรงผนวชในนามของ พระวชิรญาณเถระ ทรงตั้งขึ้นด้วยจุดประสงค์ต้องการให้ธรรมยุติกนิกาย เป็นพุทธที่ ‘แท้’ มากกว่ามหานิกาย ก่อนจะทรงย้ายมาเป็นเจ้าอาวาสที่วัดบวรนิเวศวิหาร เมื่อปี 2379 จนทำให้วัดบวรนิเวศวิหารกลายเป็นศูนย์กลางของคณะสงฆ์ธรรมยุต

สำหรับสาเหตุสำคัญที่ทำให้ต้องแยกนิกายนั้น ในหลวงรัชกาลที่ 4 ขณะที่ยังทรงผนวช ทรงตรัสว่าพระมหานิกายนั้นมีความวิบัติในตนเองถึง 5 ประการ ได้แก่ สวดมนต์อุปสมบทไม่ถูกแบบแผน ในสีมาอันไม่ถูกต้อง ครองผ้าไม่ถูกแบบแผน มีวงศ์เสื่อมตั้งแต่เสียกรุง และมีความประพฤติไม่ถูกต้องตามวินัยสงฆ์ อาทิ เปล่งเสียงอักขระไม่ถูกวาจา ธรรมยุตเลยต้องไปเปล่งเสียงแบบลังกา มหานิกายครองผ้าไม่ถูกแบบแผน มหานิกายน่ารังเกียจ เช่น เสพสุรา สูบฝิ่น เล่นการพนัน และไม่บริสุทธิ์

b-holder EP นี้ จะพาไปวิเคราะห์ ‘ระหว่างทาง’ 197 ปี หลังจากการเกิดขึ้นของคณะสงฆ์ธรรมยุต ว่าได้สร้างความเปลี่ยนแปลงอะไรให้กับวงการสงฆ์ไทยบ้าง ตั้งแต่ความพยายาม ‘ปฏิรูปสงฆ์’ ที่สุดท้ายจบลงด้วยความล้มเหลว และความรู้สึก ‘ไม่เท่าเทียม’ ระหว่างสองนิกายที่ยังดำรงอยู่ถึงทุกวันนี้