อดีตที่ผ่านมา ใครๆ ต่างเชื่อว่า ปฏิทินปิเรลลีที่ค่ายผู้ผลิตยางรถยนต์ในอิตาลีสร้างสรรค์ขึ้นเพื่อลูกค้าวีไอพีทุกปีนั้น ไม่ได้มีไว้สำหรับดูวันดูเดือน เนื่องจากมันเป็นปฏิทินที่พรั่งพร้อมไปด้วยภาพสวยๆ และนางแบบงามๆ ถ่ายภาพโดยช่างภาพชื่อดังระดับโลก ที่แม้กระทั่งใครที่ขับรถไม่เป็นหรือไม่มีรถ ก็ยังรู้จักปฏิทินของปิเรลลี
แต่ภาพนางแบบสาวสวยเผยเนื้อเปลือยเปล่าในท่วงท่าที่งดงาม อันเป็นภาพคุ้นตาที่ปฏิทินปิเรลลีเคยนำเสนอมาตลอดหลายสิบปี ตอนนี้คอนเซ็ปต์เดิมเริ่มเปลี่ยนไปแล้วอย่างสิ้นเชิง
จูเลียน มัวร์ และช่างภาพปีเตอร์ ลินด์เบอร์ก
เมื่อต้นทศวรรษ 60 ผู้ผลิตยางรถยนต์ยี่ห้อ ‘ปิเรลลี’ ของอิตาลีต้องการทำปฏิทินออกมาเพื่อใช้ในการโฆษณาประชาสัมพันธ์สินค้า เทอเรนซ์ โดโนแวน เป็นช่างภาพคนแรกที่คิดคอนเซ็ปต์เป็นภาพถ่ายนางแบบจาก 12 ภูมิภาคทั่วโลกที่ปิเรลลีส่งออกยางรถยนต์ไปจำหน่าย โดยคัดเลือกจากประเทศที่สินค้ามียอดขายสูงที่สุด มีการวางแผนกันว่า ผลงานปฏิทินชิ้นนี้จะเริ่มออกแจกจ่ายกันในปี 1963 แต่ท้ายที่สุดมันกลับไม่ปรากฏออกมา
ตำนานปฏิทินปิเรลลีมาถือกำเนิดในปีถัดมา ช่างภาพ โรเบิร์ต ฟรีแมน ตัดทอนเรื่องราวทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับสินค้า แล้วพานางแบบ 12 คน ในจำนวนนั้นมีภรรยาของเขาด้วย เดินทางไปยังมาญอร์กา และเซ็ตถ่ายแบบ ‘สาวพิน-อัพ’ ที่คลาสสิก แม้จะดูค่อนข้างไร้รสนิยม คุณภาพต่ำ แต่อย่างน้อย ภาพสาวงามในชุดบิกินีวาบหวิวบนชายหาดก็สามารถเป็นภาพประดับตามอู่ซ่อมรถยนต์ได้
จากการใช้งบลงทุนทำโฆษณา มีผลให้ปฏิทินปิเรลลีเริ่มเป็นที่รู้จัก และเป็นที่ต้องการมากขึ้นเรื่อยๆ ช่างภาพระดับท็อป รวมทั้งนางแบบชื่อดังของโลกได้รับการติดต่อให้มาร่วมงานอย่างไม่ขาดสาย ช่างภาพแต่ละคนต่างมีคอนเซ็ปต์การทำงานที่แตกต่างกัน
ปี 1972 เป็นปีแรกที่มีผู้หญิงมาร่วมงานที่เบื้องหลังกล้อง ซาราห์ มูน ช่างภาพชาวฝรั่งเศส ออกแบบฉากและเครื่องแต่งกาย และให้นางแบบเป็นตัวละครในยุค Belle Epoque หรือยุคสวยงาม (จากช่วงสิ้นสุดของฟรังโก-ปรัสเซีย ปี 1871 ถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง 1914) สร้างสรรค์เป็นฉากชีวิตประจำวันภายในซ่องโสเภณี มีความเปลือยและอีโรติก ที่นับว่าเป็นก้าวที่กล้าของปิเรลลี
ปี 1998 ช่างภาพชายอย่าง บรูซ เวเบอร์ ก็เรียกเสียงฮือฮาบ้างเหมือนกัน เมื่อเขาสร้างความแปลกด้วยการนำเอาผู้แสดงแบบชายเข้ามาร่วมงานเป็นครั้งแรก อีกทั้งผู้ร่วมแสดงแบบเต็มไปด้วยศิลปินนักแสดง-นักร้อง รวมทั้งบุคคลที่มีชื่อเสียง …ภาพด้านหน้าจะมีนักแสดงอย่าง มิลา โจโววิช แพตริเซีย อาร์เคว็ตต์ และซูเปอร์โมเดล-เอวา แฮร์ซิโกวา ส่วนภาพด้านหลังมีโบโน-นักร้องวง U2 แดน โอ’เบรียน-แชมป์โอลิมปิกทศกรีฑา หรือจอห์น มัลโควิช-นักแสดง ปรากฏอยู่ ตามสโลแกน ‘ผู้หญิง ที่มีชีวิตเพื่อผู้ชาย – ผู้ชาย ที่มีชีวิตอยู่เพื่อผู้หญิง’
ช่างภาพข่าวสงคราม สตีฟ แม็คเคอร์รี เคยเข้าร่วมในประวัติศาสตร์ของปิเรลลีกับเขาด้วย ปฏิทินประจำปี 2013 ของเขาเป็นการมอบความรักให้กับเมืองริโอ เดอ จาเนโร มีฉากกราฟฟิตี เวทีมวย แสงจากป้ายไฟท่ามกลางสายฝน สะท้อนความเชื่อมโยงระหว่างเมืองและผู้หญิง ที่ดูคล้ายดึงดูดใจและอันตรายในเวลาเดียวกัน เพียงแต่ความโป๊เปลือย วาบหวิว ไม่มีให้เห็นในปีนี้
ผิดกับปฏิทินปี 1984 ที่แม้ใครจะเรียกหาความโป๊เปลือยหรืออีโรติก ทว่ามันกลับมีแบบไร้ที่มาที่ไป ด้วยภาพผู้หญิงเปลือยกาย และมีรอยล้อรถบนเนินก้น แต่ถึงกระนั้น สตีฟ แม็คเคอร์รี ก็ได้สร้างมาตรฐานความงดงามของปฏิทินปิเรลลีเสียใหม่ อีกทั้งยังตอบโจทย์ของฝ่ายการตลาด ที่ช่วยเพิ่มยอดขายในริโอ กับคุณสมบัติกันลื่นกันฝนนั่นเอง
โยโกะ โอโนะ ระหว่างการถ่ายปฏิทินปี 2016
ในปี 2014 สำนักพิมพ์ทาเชน (Taschen) รวมรวมเอาผลงานภาพจากปฏิทินปิเรลลีมาตีพิมพ์เป็นหนังสือภาพถ่าย Pirelli – Der Kalender. 50 Jahre und mehr เฉลิมฉลองวาระครบรอบ 50 ปีของปฏิทินที่เป็นตำนาน ความหนา 576 หน้า มีภาพเพิ่มเติมที่ยังไม่เคยเผยแพร่ อย่างเช่นภาพระหว่างการถ่ายทำปฏิทิน รวมทั้งภาพชุดปฏิทินปี 1963 ที่ปิเรลลีไม่กล้าตีพิมพ์ออกแจกจ่าย
แอนนี ไลโบวิตซ์ และนาตาเลีย วลาดิอาโนวา ขณะถ่ายทำปฏิทินปี 2016
แอนนี ไลโบวิตซ์ เป็นช่างภาพหญิงในจำนวนไม่กี่คน ที่พยายามสร้างสรรค์คอนเซ็ปต์ให้แตกต่าง ปฏิทินปิเรลลีปี 2016 ผลงานของเธอลบภาพเดิมๆ ที่มีผู้หญิงสวย นุ่งน้อยห่มน้อยไปเสียสิ้น ด้วยภาพพอร์เทร็ตซึ่งแสดงออกถึงพลังและความสวยงามของผู้หญิงแบบจับต้องได้ ไม่ว่าผู้แสดงแบบจะแก่ อ้วน ผอม มีกล้าม น่าเกลียด ฯลฯ แต่ทุกคนอยู่ในคำจำกัดความของ ‘ผู้หญิง’ และ ‘ความงามอยู่ที่สายตาของคนมอง’
ปฏิทินปิเรลลีปี 2017 มีกลิ่นอายความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น หลังจากค่ายยางรถยนต์ของอิตาลีต้องการลดทอนการใช้ท็อปโมเดล และภาพลักษณ์โป๊เปลือย ซึ่งเป็นโจทย์ที่ช่างภาพ ปีเตอร์ ลินด์เบอร์ก ให้คำตอบเป็นภาพพอร์เทร็ตของนักแสดงหญิงในโลกบันเทิง ไม่ว่านิโคล คิดแมน อูมา เธอร์แมน เปเนโลเป ครูซ จูเลียนน์ มัวร์ เคท วินสเล็ต ชาร์ล็อตต์ แรมปลิง ฯลฯ จึงมาแสดงออกถึง ‘อารมณ์’ ที่หน้ากล้อง
ชาร์ล็อตต์ แรมปลิง และปีเตอร์ ลินด์เบอร์ก
จุดเปลี่ยนของปฏิทินปิเรลลีมาถึงอีกครั้ง กับคอนเซ็ปต์ของปี 2018 เมื่อช่างภาพ ทิม วอล์เกอร์ เนรมิตฉาก ‘อลิซในดินแดนมหัศจรรย์’ ขึ้นมา เขาเกณฑ์ผู้แสดงแบบจำนวน 17 คนจากแวดวงแฟชั่น ดนตรี หนัง และสังคมใต้ดิน ทั้งหมดเป็นคนผิวสี รวมทั้งเด็ก ผิวเนื้อที่เผยไม่มากไปกว่าใบหน้า ศีรษะ และมือ
สาส์นที่ต้องการจะสื่อก็คือ ปฏิทินปิเรลลีเป็นงานศิลปะ ไม่โป๊เปลือย ไม่อีโรติก-แม้สักนิดเดียวอีกต่อไป
แต่สิ่งหนึ่งที่ยังเหมือนเดิม ไม่เปลี่ยนไปจาก 50 กว่าปีที่ผ่านมา นั่นคือ ยังคงเป็นปฏิทินจัดทำพิเศษเพื่อลูกค้าคนสำคัญ บางทีคราวนี้ลูกค้าเหล่านั้นอาจจะนำปฏิทินไปประดับในที่ทำงาน
และใช้ดูวันดูเดือนจริงๆ เสียที
Photo: http://pirellicalendar.pirelli.com
อ้างอิง:
www.spiegel.de
‘Pirelli – Der Kalender. 50 Jahre und mehr’, Pirelli, Taschen Verlag
pirellicalendar.pirelli.com
www.vogue.de
www.vanityfair.com
