บนเกาะอังกฤษไม่มีสำเภา แล้วเขาโล้อะไรกัน

แม้ละครเรื่องบุพเพสันนิวาสจะได้ลาจอกันไปแล้ว แต่สิ่งที่ละครที่ดังถล่มทลายได้ทิ้งไว้ก็คือ คำพูดคำจาจากอดีตต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น ออเจ้า เว็จ หรืออึดตะปือนึง

แต่ที่เห็นจะดังเปรี้ยงที่สุดในช่วงหลังนี้เห็นจะหนีไม่พ้น “โล้สำเภา” อันเป็นคำรื่นหู (euphemism) หรือวิธีการพูดถึงการมีอะไรกันแบบอ้อมๆ

แม้ที่ประเทศอังกฤษสมัยก่อนจะไม่มีสำเภาให้โล้กัน แต่ถ้าว่าด้วยความสร้างสรรค์ในการคิดคำเลี่ยงเพื่อไม่ต้องพูดถึงการมีเพศสัมพันธ์ตรงๆ แล้ว คงต้องยอมรับชาวอังกฤษก็ไม่น้อยหน้าคนไทยอย่างแน่นอน

สัปดาห์นี้ เราไปดูกันว่า คนโบราณเขามีวิธีพูดถึงเรื่องบนเตียง (เอ๊ะ หรือไม่ต้องบนเตียงก็ได้?) อย่างไร สร้างสรรค์กันขนาดไหน แต่ละอันมีความเป็นมาอย่างไร

Make the beast with two backs

เรามาสร้างอสูรที่มีสองแผ่นหลังกันเถิด

สำนวนนี้เริ่มมีใช้ตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 16 อีกทั้งยังปรากฏในเรื่อง โอเทลโล (Othello) ของวิลเลียม เชกสเปียร์ (William Shakespeare) ด้วย ตอนที่อิอาโก (Iago) มาบอกบราบานทิโอ (Brabantio) ว่า “I am one, sir, that comes to tell you your daughter and the Moor are now making the beast with two backs.”

สำนวนนี้หากแปลตรงๆ ก็จะได้ความประมาณว่า สร้างอสูรที่มีสองแผ่นหลัง ใครที่จินตนาการไม่ออกว่าอสูรตนนี้หน้าตาเป็นอย่างไรและเกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์อย่างไร ขอให้นึกถึงคนสองคนที่หันหน้าเข้าหากันและหันหลังออกทางด้านนอกทั้งคู่ระหว่างรวมร่างเป็นหนึ่งเดียวขณะปฏิบัติกิจกามดู

Give someone a green gown

ให้ข้ามอบชุดสีเขียวให้เจ้านะ

สำนวนนี้เริ่มใช้ตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 ชาวศตวรรษที่ 21 อย่างเราๆ เห็นแล้วก็คงเกาหัวกันแกรกๆ ว่าชุดสีเขียวหน้าตาอย่างไร มาจากห้องเสื้อไหนหรือเปล่า และทำไมให้ชุดสีเขียวถึงเกี่ยวกับการมีอะไรอย่างว่า

อันที่จริงแล้ว ไอ้ชุดสีเขียวที่ว่าไม่ได้เป็นเครื่องแต่งกายพิเศษเพื่อการเสียพรหมจรรย์หรือมีเพศสัมพันธ์แต่อย่างใด แต่หมายถึงเสื้อผ้าอาภรณ์ปกติของผู้หญิงนี่แหละ อีกทั้งตอนแรกเริ่มอาจไม่ได้เป็นสีเขียวด้วยซ้ำ แต่ที่กลายมาเป็นสีเขียวก็เพราะเปื้อนสีธรรมชาติจากพื้นหญ้าอันเป็นเซตติ้งของการแสดงบทอัศจรรย์ (มีห้องหับตั่งเตียงก็ไม่รู้จักใช้!)

ด้วยเหตุนี้ เวลาพูดว่าไปทำเสื้อผ้าใครเขาเปื้อนเป็นรอยสีเขียว หรือ “มอบชุดสีเขียว” ให้ใคร จึงกลายมาเป็นคำพูดอ้อมๆ หมายถึง ไปประกอบกิจกามกับเขามานั่นเอง

Put the devil into hell

พาปีศาจลงขุมนรก

สำนวนเก่าแก่จากศตวรรษที่ 14 นี้ แม้ฟังดูผิวเผินจะคล้ายพล็อตหนังซูเปอร์ฮีโร่กอบกู้โลก แต่อันที่จริงใหญ่หลวงน้อยกว่านั้นมาก เพราะสำนวนนี้หมายถึงกิจกรรมในห้องนอนเท่านั้นเอง

ส่วนที่การมีอะไรอย่างว่ามาเกี่ยวกับปีศาจและขุมนรกได้ ก็เพราะคนจำนวนไม่น้อยในยุคนั้นมองว่าการมีเพศสัมพันธ์เป็นเรื่องไม่บริสุทธิ์ อีกทั้งส่วนซ่อนเร้นของคุณผู้หญิงยังมีลักษณะคล้ายโพรงถ้ำ คล้ายกับภาพนรกตามความเชื่อของชาวตะวันตก ดังนั้นจึงมีคนเรียกการซั่มกันว่า การจับปีศาจ (ตาเดียว) ลงขุมนรก นั่นเอง

The service of Venus

รับใช้เทพีวีนัส

สำนวนนี้ว่ากันว่ามีใช้มาตั้งแต่ศตวรรษที่ 14 ด้วยความที่เทพีวีนัสของชาวโรมัน (เทียบได้กับเทพีอโฟรไดทีของชาวกรีก) เป็นเทพีแห่งความรักเชิงชู้สาวและความกำหนัดกลัดมัน เวลาบอกว่าไปรับใช้เทพีวีนัส จึงไม่ได้หมายถึงการหอบหิ้วเครื่องเซ่นไปยังวิหารเพื่อบวงสรวงแด่เทพีแต่อย่างใด แต่หมายถึงการรับใช้ด้วยการสนองความต้องการทางเพศและทำกิจเยี่ยงคู่รัก อันน่าจะทำให้เทพีวีนัสโปรดไม่น้อยทีเดียว นับว่าเป็นวิธีพูดอ้อมที่นุ่มนวลมาก

Make feet for children’s stockings

มีถุงเท้าเด็กแล้วแต่ยังไม่มีเท้ามาใส่เลย

สำนวนนี้ใช้กันช่วงศตวรรษที่ 18 หากแปลตรงๆ จะได้ความหมายประมาณว่า “ทำเท้ามาใส่ถุงเท้าเด็ก” ในที่นี้เท้าเป็นอนุนามนัย (synecdoche) คือใช้ส่วนเดียวแทนทั้งหมด (เช่น เรานับคนเป็นหัวๆ) ซึ่งในที่นี้ สิ่งที่เท้าเป็นตัวแทน ก็คือ ทารก นั่นเอง

ดังนั้น สำนวนนี้จึงหมายถึงการประกอบกิจอันนำไปสู่การเกิดทารก หรือที่เรียกว่าการทำลูกนั่นเอง

Thread the needle

สนเข็มให้หน่อยสิ

ในปัจจุบัน สำนวนนี้หมายถึงการสนเข็มธรรมดาๆ ไม่ได้มีอะไรเกินเลยไปกว่าการนำเส้นด้ายร้อยผ่านรูเข็มเพื่อเย็บปักถักร้อย แต่ถ้าย้อนกลับไปสักราวศตวรรษที่ 16 สำนวนนี้นับว่ามีความหมายสองแง่สองง่าม ชวนให้นึกถึงคำว่า “เย็บ” ในภาษาไทยที่ในปัจจุบันใช้พูดเพื่อเลี่ยงคำหยาบที่เสียงใกล้เคียงกัน ที่เป็นเช่นนี้ก็เพราะเวลาสนเข็มต้องพยายามสอดด้ายเข้าในรูเข็ม ชวนให้มนุษย์จิตอกุศลคิดถึงกิจกรรมใต้ผ้าห่มนั่นเอง

ทั้งนี้ทั้งนั้น คำว่า thread เฉยๆ ก็เคยเป็นคำสแลงหมายถึง การ “เย็บ” เช่นเดียวกัน เพราะเวลาจะเย็บอะไรสักอย่าง ก็ต้องร้อยเข็มทะลุผ้าขึ้นๆ ลงๆ เข้าๆ ออกๆ นั่นเอง

Grope for trout in a peculiar river

ควานหาปลาเทร้าต์ในลำน้ำ

สำนวนนี้ว่ากันว่าเชกสเปียร์เป็นคนคิดขึ้น ปรากฏในเรื่อง Measure for Measure ถ้าเราแปลตรงตัวอาจเข้าใจว่า หมายถึง ควานหาปลาเทร้าต์ในลำน้ำประหลาด แต่อันที่จริงแล้ว peculiar ในที่นี้ไม่ได้แปลว่า ประหลาด อย่างในปัจจุบัน แต่หมายถึง ส่วนบุคคล ส่วนตัว (อ่านเพิ่มเติมที่บทความนี้)  

ดังนั้น สำนวนนี้จึงหมายถึง ไปควานหาปลาเทร้าต์ในลำน้ำสงวนของคนอื่น ซึ่งแน่นอนว่าปลาเทร้าต์ย่อมไม่ใช่ปลาเทร้าต์จริงๆ ส่วนลำน้ำก็ไม่ใช่ลำน้ำ แต่เป็นอวัยวะส่วนหนึ่งของอิสตรีนั่นเอง

บรรณานุกรม

• http://timeglider.com/timeline/962856e2d593150e
• Crystal, David. Shakespeare’s Words: A Glossary and Language Companion. Penguin Books, 2014.
• Crystal, David. Words in Time and Place: Exploring Language Through the Historical Thesaurus of the Oxford English Dictionary. OUP, 2014.
• Merriam-Webster’s Unabridged Dictionary
• Partridge, Eric. A Dictionary of Slang and Unconventional English. Routledge: Oxon, 2006.
• Shorter Oxford English Dictionary