คำขวัญวันเด็กเกิดขึ้นครั้งแรกในสมัยของจอมพลแปลก พิบูลสงคราม พ.ศ. 2499 โดยใช้คำขวัญว่า “จงบำเพ็ญตนให้เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่นและส่วนรวม” และต่อมานายกฯ แต่ละสมัยก็ถือเป็นธรรมเนียมที่จะมอบคำขวัญวันเด็กทุกๆ ปี คำขวัญวันเด็กนอกจากแสดงถึงความคาดหวังของ ‘ผู้ใหญ่’ ต่อเด็กแล้ว ยังสะท้อนถึงบรรยากาศการเมืองและนโยบายรัฐบาลในแต่ละยุคด้วย
จนถึงตอนนี้ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีมาแล้วทั้งสิ้น 29 คน แต่ละคนล้วนมีวาทะที่ต่างกันออกไป วันเด็กในปีนี้จึงชวนมาดูคำยอดฮิตที่ถูกหยิบมาใช้ในคำขวัญวันเด็กมากที่สุด
คำยอดฮิตคำแรกที่ปรากฏบ่อยที่สุดคือคำว่า “ชาติ” 18 ครั้ง
ตามมาด้วยลำดับที่สองอย่างคำว่า “วินัย/มีวินัย” 14 ครั้ง
คำว่าคุณธรรม 11 ครั้ง
คำว่าขยัน และสามัคคี คำละ 10 ครั้ง
คำว่าอนาคต 8 ครั้ง
คำว่าประหยัดและคำว่าศึกษา คำละ 6 ครั้ง
คำว่าความรู้, เด็กดี, เรียนรู้ คำละ 5 ครั้ง
คำว่าเชิดชู, มั่นคง, เจริญ คำละ 4 ครั้ง
คำว่ากษัตริย์, เยาวชน, วัฒนธรรม, ศาสน์/ศาสนา, สร้างสรรค์ ปรากฏคำละ 3 ครั้ง
คำว่าซื่อสัตย์, ประชาธิปไตย, สิ่งแวดล้อม,หมั่นเพียร, ทำดี คำละ 2 ครั้ง
คำว่ากตัญญู, ก้าวหน้า, จิตสาธารณะ, จิตอาสา, พอเพียง, พัฒนาชาติ, สะอาด, สาธารณะ คำละ 1 ครั้ง
คำที่ยกมาข้างต้น ล้วนเป็นคำที่นายกรัฐมนตรีหลายคนนำมาใช้ซ้ำอยู่เสมอ ทว่าจากคำขวัญวันเด็กทั้งหมด มีอีก 3 คำที่ไม่มีนายกฯ คนอื่นใช้พูด แต่นายกฯ เหล่านี้นำมาใช้ซ้ำๆ คือคำว่า นิยมไทย ของพลเอกเปรม คำว่าประชาธิปไตย ของชวน และคำว่าปัญญา ของยิ่งลักษณ์
นิยมไทย : ของพลเอกเปรม ติณสูลานนท์
คำนี้ปรากฏอยู่ในคำขวัญวันเด็กปี 2528 ของพลเอกเปรม ติณสูลานนท์ ที่ว่า “สามัคคี นิยมไทย มีวินัย ใฝ่คุณธรรม” และคำขวัญวันเด็กที่ใช้ซ้ำกันตั้งแต่ปี 2529-2531 ว่า “นิยมไทย มีวินัย ใช้ประหยัด ใจสัตยซื่อ ถือคุณธรรม” สะท้อนแผนพัฒนาเศรษฐกิจฉบับที่ 5 ที่ประกาศใช้อยู่ในขณะนั้น ซึ่งเน้นไปที่การพัฒนาฐานการผลิตของไทยเพื่อการส่งออก และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขัน จึงต้องนิยมของไทย ใช้ของไทย
ประชาธิปไตย : ของชวน หลีกภัย
คำว่าประชาธิปไตยปรากฏขึ้นในคำขวัญวันเด็กปี 2536 และ 2537 ช่วงที่นายชวน หลีกภัย เป็นนายกฯ “ยึดมั่นประชาธิปไตย ร่วมใจพัฒนา รักษาสิ่งแวดล้อม” โดยใช้ซ้ำสองปี ไม่ได้คิดคำขวัญใหม่ ต่อมาเมื่อนายชวนเป็นนายกรัฐมนตรีสมัยที่ 2 ก็ได้นำคำว่าประชาธิปไตย มาใส่ในคำขวัญวันเด็กประจำปี 2543 และ 2544 อีกครั้ง คือ “มีวินัย ใฝ่เรียนรู้ คู่คุณธรรม นําประชาธิปไตย”
ปัญญา : ของยิ่งลักษณ์ ชินวัตร
ทางด้านอดีตนายกรัฐมนตรีหญิงคนแรกของไทยก็กล่าวถึงคำว่า “ปัญญา” ในคำขวัญวันเด็กอยู่ถึง 2 ปี โดยคำขวัญสอดคล้องกับคำแถลงนโยบายของรัฐบาลที่จะปฏิรูปการศึกษา เพื่อแข่งกับโลกที่กำลังเปลี่ยนไป ให้เด็กไทยทัดเทียมกับนานาชาติ
อ้างอิง :
https://th.wikipedia.org/wiki/ชวน_หลีกภัย
https://www.matichon.co.th/article/news_1863177
https://www.nesdb.go.th/ewt_w3c/ewt_dl_link.php?filename=nesdb_book&nid=5789
บุญญาภา อักษรกาญจน์. (2556). คำขวัญวันเด็กของนายกรัฐมนตรีไทย. (วิทยานิพนธ์ปริญญาดุษฎีบัณฑิต,มหาวิทยาลัยศิลปากร).
Tags: วันเด็ก, คำขวัญวันเด็ก
