การมั่นใจในตนเองเป็นเรื่องที่ดี แต่หากความภาคภูมิที่มีมากจนเกินไป จะกลายเป็น ‘การหลงตัวเอง’ ซึ่งนอกจากจะสร้างความหมั่นไส้ให้คนรอบข้างแล้ว ยังสร้าง Toxic Environment ในพื้นที่นั้นๆ ด้วย

จินตนาการว่าหากคุณนั่งอยู่ในที่ประชุม แล้วมีใครบางคนกำลังพยายามโฆษณาตนเองว่า ผลงานของเขาดีกว่าคนอื่นอย่างไร แรกๆ คุณอาจรู้สึกหมั่นไส้เล็กน้อย เอาไปคุยกับเพื่อนในช่องแชตส่วนตัว บ่นให้คนในครอบครัวฟัง และหากคุณเป็นคนไม่ใส่ใจคำพูดใครมากนัก ไม่นานเรื่องนี้ก็จะสลายหายไปกับอากาศ 

หากเหตุการณ์แบบนี้เกิดขึ้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า คำพูดโอ้อวดและด้อยค่าคนอื่นเริ่มกัดกินหัวใจของคุณ รบกวนการทำงานของสารเคมีในสมอง จนถึงตอนนั้น เรื่องนี้ก็ไม่ใช่ความขัดแย้งทางความคิดเล็กน้อยในออฟฟิศอีกต่อไป 

ทว่าเขาคนนั้นอาจกำลังป่วยเป็นโรคหลงตัวเองชนิดหนึ่งที่ส่งผลร้ายต่อคนรอบข้าง

โรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่น หรือ Grandiose Narcissist คือหนึ่งในความผิดปกติทางบุคลิกภาพ (Personality Disorders) ซึ่งเป็นประเภทย่อยของโรคหลงตัวเอง (Narcissistic Personality Disorders) โดยผู้ป่วยจะมีลักษณะนิสัยมั่นใจในตนเองมากเกินไป โอ้อวด ดูถูกผู้อื่น ต้องการคำชม ไม่ยอมรับความผิด ชอบเอาชนะ ขาดความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น รับคำวิจารณ์ไม่ได้ เอาตัวเองเป็นจุดศูนย์กลาง และคิดว่าตนเหนือกว่าคนอื่นเสมอ ซึ่งหลายครั้งนิสัยเหล่านี้ก็คุกคามชีวิตและความคิดผู้อื่น จนสร้างบาดแผลในใจ ทำให้ฝ่ายตรงข้ามรู้สึกสูญเสียความมั่นใจและรู้สึกไร้ค่า ดังนั้นการเผชิญหน้ากับคนที่เป็นโรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือผู้อื่นเป็นเวลานาน จึงอันตรายต่อจิตใจพอสมควร 

ในงานวิจัย Grandiose narcissists and decision making: Impulsive, overconfident, and skeptical of experts–but seldom in doubt ที่เผยแพร่ในปี 2024 เกี่ยวกับความเชื่อมโยงระหว่างคนที่เป็นโรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่นกับการตัดสินใจที่ล้มเหลว ระบุว่า คนที่มีความผิดปกติทางบุคลิกภาพแบบหลงตัวเองมีแนวโน้มสูงที่จะตัดสินใจผิดพลาด จากการหุนหันพลันแล่นและไม่รับฟังคำวิพากษ์วิจารณ์ของผู้อื่น ซึ่งเชื่อมโยงกับลักษณะนิสัยที่เชื่อมั่นในตนเองสูง รู้สึกเหนือกว่าผู้อื่น และมักเพิกเฉยต่อคำแนะนำของคนรอบข้าง และหากการตัดสินใจที่พลาดของพวกเขาส่งผลกระทบในทางลบ กลุ่มคนเหล่านี้มีแนวโน้มสูงที่จะโทษคนอื่นมากกว่าตัวเอง และยังคงมั่นใจในการตัดสินใจของตนเองถึงแม้จะผิดพลาด

เบื้องหลังของโรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่น เต็มไปด้วยการแสวงหาอำนาจและต่อต้านสังคม (Psychopath) โดยงานวิจัยจากทีมนักจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก (New York University) ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Personality and Individual Differences ระบุว่า พวกเขาให้นักศึกษาอายุประมาณ 20 ปี จำนวน 300 คน ตอบแบบสอบถามเกี่ยวกับลักษณะนิสัยหลงตัวเองและระดับความมั่นใจในตนเอง แล้วพบว่า คนที่เข้าข่ายโรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่นมักไม่มีความรู้สึกผิด แต่กลับแสดงออกทางบุคลิกในรูปแบบต่อต้านสังคม หรือลักษณะที่ขาดความสำนึกผิดต่อผู้อื่น ขาดความยับยั้งชั่งใจ และเอาตัวเองเป็นจุดศูนย์กลาง ซึ่งนักจิตวิทยากล่าวว่า ความคลุมเครือระหว่างโรคหลงตัวเองแบบยกตนเหนือผู้อื่น กับบุคลิกต่อต้านสังคมอาจต้องทำการวินิจฉัยแยกกันต่อไป

คนหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่นนั้นรับมือได้ยาก แต่ก็พอมีวิธีหลีกเลี่ยงได้บ้าง ในเบื้องต้นคุณต้องกำหนดขอบเขตให้ชัดเจนว่า พฤติกรรมการแสดงออกแบบใดบ้างที่คุณรับได้หรือรับไม่ได้ ที่สำคัญอย่าเอาคำพูดดูถูกเหยียดหยามมาใส่ใจนัก เพราะคนหลงตัวเองแบบยกตนเหนือคนอื่นมักใช้คำพูดในการเชิดชูและกดคนอื่น เพื่อผลประโยชน์ทางใจของตนเอง หลีกเลี่ยงการแข่งขันกับคนเหล่านี้ พวกเขาเสพติดการเอาชนะทุกเรื่องเป็นชีวิตจิตใจ ดังนั้นอย่าเสียเวลาเป็นหนึ่งในเครื่องมือของพวกเขา และพยายามเอาตัวเองออกห่างจากพวกเขาเท่าที่ทำได้เพื่อรักษาสุขภาพจิต แต่หากทำทุกวิถีทางแล้วยังได้รับผลกระทบทางใจอยู่เรื่อยๆ อาจต้องเข้ารับการปรึกษากับนักบำบัดหรือจิตแพทย์เพื่อหาหนทางการรับมือต่อไป

ที่มา:

https://www.verywellmind.com/what-is-grandiose-narcissism-7112083

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7427600/

https://www.bbc.com/thai/international-56626598

Tags: , , ,