ซิฟิลิสแห่งยุควิกตอเรีย

คุณว่าโรคอะไรเป็นโรคที่น่าหวาดกลัวที่สุดสำหรับคนในยุควิกตอเรีย

ใช่แล้วครับ ‘กามโรค’ หรือ VD (Venereal Disease) นั่นเอง!

กามโรคที่มีชื่อเสียงโดดเด่นมากในสมัยก่อนมีอยู่สองโรค คือ โกโนเรีย (Gonorrhea) หรือหนองใน กับอีกโรคหนึ่งคือซิฟิลิส (Syphilis) แต่ซิฟิลิสนั้นขึ้นชื่อว่ารักษายากเย็นเข็ญใจมากๆ ไม่ต่างอะไรกับโรคเอดส์ในยุค 80s คือถ้าใครเป็นก็คาดหมายได้เลยว่าอาจรักษาไม่หาย และส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ นานามากมาย

แต่ ‘อาการ’ ที่เกิดขึ้นทางกาย ก็ยังไม่หนักหนาสาหัสเท่ากับอาการที่เกิดขึ้นกับสังคม!

เซอร์อาร์เธอร์ โคแนน ดอยล์ (Sir Arthur Conan Doyle) ผู้สร้างชีวิตให้กับนักสืบเชอร์ล็อก โฮล์มส์ เคยเขียนเรื่องสั้นชื่อ ‘The Third Generation’ เป็นเรื่องราวของชายหนุ่มชนชั้นสูงที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นซิฟิลิส เขามีคู่หมั้นที่กำลังจะแต่งงานด้วย เลยเกิดอาการหวาดหวั่นพรั่นพรึง ไม่รู้จะเอาอย่างไรดี เพราะกลัวว่าพอแต่งงานไปแล้ว ความลับนี้ก็จะเปิดเผยออกมา ที่สุดเขาก็เลยเลือกกระโดดให้รถม้าทับตายไปเลย

ซิฟิลิสเป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ที่เกิดจากแบคทีเรียชนิดหนึ่ง คนที่เป็นซิฟิลิสจะมีอาการหรือไม่มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งก็ขึ้นอยู่กับว่าเป็นซิฟิลิสระยะไหน แรกๆ ก็อาจจะเป็นตุ่มใสที่ผิวหนังก่อน แล้วก็ค่อยกลายเป็นผื่น ซึ่งอาจมีผื่นที่ฝ่ามือฝ่าเท้าได้ด้วย รวมทั้งมีอาการแสบร้อนที่ปากหรือช่องคลอดได้ด้วย แต่ถ้าเป็นหนัก ก็อาจมีอาการทางระบบประสาท หรือแม้กระทั่งระบบหัวใจได้ด้วย เป็นโรคที่อันตรายร้ายแรงถึงแก่ชีวิตได้เลยทีเดียว

มันเป็นโรคปีศาจ แยกไม่ออกจากการค้าประเวณี จากความเสื่อมโทรมทั้งทางร่างกายและทางศีลธรรม

ซิฟิลิสในยุควิกตอเรียก็เหมือนเรื่องสั้นของเซอร์อาร์เธอร์ โคแนน ดอยล์ นั่นแหละครับ มันเป็นโรคปีศาจ แยกไม่ออกจากการค้าประเวณี จากความเสื่อมโทรมทั้งทางร่างกายและทางศีลธรรม ใครเป็นซิฟิลิสจึงต้องอับอายและปกปิดตัวเองให้ได้มากที่สุดเท่าที่จะทำได้

คนชั้นล่างที่เป็นซิฟิลิสอาจจะปกปิดตัวเองได้ยากหน่อย เพราะไม่ได้รับการรักษาที่ดีพอ แต่ถ้าเป็นคนชั้นสูง หมอยังพอประคับประคองอาการต่างๆ ไม่ให้แสดงออกมาได้ และถ้าดูแลตัวเองดีๆ มีภูมิคุ้มกันดีพอสมควร ก็อาจอยู่ไปได้เป็นเวลานานโดยไม่ได้แสดงอาการออกมาให้คนเห็นอย่างชัดเจน

อย่างไรก็ตาม ในยุคนั้นมีหลายกรณีที่กลายเป็นข่าว เรื่องใหญ่เรื่องหนึ่งคือกรณีหย่าร้างของเลดีโคลิน แคมป์เบล (Lady Colin Campbell) ซึ่งจริงๆ แล้ว เธอเกิดมาในชื่อเกอร์ทรูด บลัด (Gertrude Blood)

เกอร์ทรูดของเราเป็นสาวชนชั้นกลางระดับสูงที่ได้รับการเลี้ยงดูมาแบบสาววิกตอเรียนผู้ก๋ากั่น คือไม่ได้เป็นสาววิกตอเรียนเรียบร้อยเป็นผ้าพับไว้ตามแบบอย่างในอุดมคติ แต่เธอใช้ชีวิตหวือหวาค่อนข้างมาก เป็นผู้หญิงเมืองที่ฉลาดและสวยเปรี้ยว

โชคไม่ดีที่เธอไปพบกับหนุ่มที่เป็นสมาชิกรัฐสภาอย่าง ลอร์ด โคลิน แคมป์เบล ทั้งสองคบหาดูใจกันอยู่สามวัน ก็ตัดสินใจแต่งงานกันเลย

สามวัน!

ใช่ครับ – สามวัน, สามวันก็เพียงพอแล้วสำหรับความหุนหันพลันแล่นของเกอร์ทรูด เธอกลายมาเป็นเลดีโคลิน กลายเป็นคู่รักตัวอย่างที่รักกันดูดดื่ม ได้ออกสังคมชั้นสูง อยู่ในท่ามกลางความหรูหรา

คุณคงเดาได้ไม่ยากนะครับ (ก็แหม! ปูเรื่องมาเสียขนาดนี้) ว่าลอร์ดโคลินต้องเป็นซิฟิลิสแน่ๆ แล้วเขาก็ต้องเอาเชื้อมาแพร่ติดเกอร์ทรูด ซึ่งใช่ครับ มันเป็นแบบนั้นจริงๆ ซึ่งคุณก็คงคาดเดา (ตามประสาคนสมัยใหม่โมเดิร์น) ได้ไม่ยากว่า เกอร์ทรูดก็ต้องลุกขึ้นฟ้องหย่าในทันที แล้วเรื่องก็จบลงด้วยการหย่าร้าง อีตาลอร์ดโคลินก็ต้องจ่ายค่าเลี้ยงดูมาตามระเบียบใช่ไหมครับ

แต่เรื่องมันไม่ได้ง่ายอย่างนั้นหรอกคุณ!

ในสมัยวิกตอเรีย ผู้หญิงจะ ‘ถูกขัง’ อยู่ใต้การควบคุมดูแลของสามี นั่นคือสามีจะเป็นคนหาเงิน ใช้เงิน และเป็นผู้มีสิทธิเหนือกว่าในทางกฎหมายด้วย

เกอร์ทรูดได้ฉายาว่าเป็น Sex Goddess แห่งลอนดอน เพราะเป็นผู้หญิงที่รู้เรื่องเพศ เป็นซิฟิลิส แถมยังต่อสู้กับผู้ชายในเรื่องเพศด้วย

โชคดีหน่อยที่ในปี 1886 สังคมเริ่มเปลี่ยน มีการออกกฎหมายใหม่ว่าด้วยการแต่งงานและการหย่าร้างออกมา จึงเปิดช่องให้ผู้พิพากษาหันมาเห็นใจและเข้าข้างเธอ ในที่สุดศาลก็ออกคำสั่งให้แยกกันอยู่ (แต่ยังไม่ได้หย่าร้างกันนะครับ) เกอร์ทรูดจึงสามารถย้ายออกจากบ้านของลอร์ดโคลินกลับไปอยู่กับพ่อแม่ของเธอได้ แล้วต่อมาเมื่อมีกฎหมายจัดการทรัพย์สินของผู้หญิงที่แต่งงานแล้วออกมาอีกฉบับ เกอร์ทรูดก็สามารถจัดการดูแลและควบคุมการเงินของตัวเองได้ แม้จะไม่ได้ร่ำรวยเหมือนตอนอยู่กับลอร์ดโคลินก็ตามที

ลอร์ดโคลินโกรธมาก คราวนี้เลยฟ้องกลับ เป็นการฟ้องหย่าร้างเต็มรูปแบบ เขากล่าวหาว่าเธอนอกใจไปเป็นชู้กับดยุค นายพล แพทย์ผ่าตัด และหัวหน้าพนักงานดับเพลิงของลอนดอน (คือไม่ใช่ในเวลาเดียวกันนะครับ) เธอก็เลยต่อสู้ด้วยการบอกว่าเขาก็เป็นชู้และโหดร้ายทารุณด้วยเหมือนกัน (อย่างที่บอกว่าผู้หญิงวิกตอเรียฟ้องหย่าสามีเพราะสามีมีชู้อย่างเดียวไม่ได้)

คุณรู้ไหมครับว่าผลลัพธ์ออกมาอย่างไร?

เรื่องนี้ทำให้สื่อสาวไส้กลับไปหารายละเอียดต่างๆ ในชีวิตของทั้งคู่ คือกลายเป็นเรื่องอร่อยเหาะมันปากสื่อไปเลย แต่ที่ประหลาดก็คือ แทบไม่มีใครสนใจข้อเท็จจริงเชิงกฎหมายหรือวิพากษ์ความไม่เท่าเทียมสองมาตรฐานระหว่างชาย-หญิงสักนิด เรื่องที่ลือกระฉ่อนกลับเป็นการย้อนกลับไปสืบชีวิตทางเพศของเกอร์ทรูด (ซึ่งก็พบว่าเธอมีสัมพันธ์กับผู้ชายมาไม่น้อย ค่าที่เธอมีชีวิต ‘เปรี้ยว’ มาก่อน)

สุดท้าย เกอร์ทรูดเลยได้ฉายาว่าเป็น Sex Goddess แห่งลอนดอน เพราะเป็นผู้หญิงที่รู้เรื่องเพศ เป็นซิฟิลิส แถมยังต่อสู้กับผู้ชายในเรื่องเพศด้วย

อย่างไรก็ตาม ตอนจบของเรื่องนี้ก็คือ ศาลตัดสินว่าทั้งสองฝ่ายมีชู้ด้วยกันทั้งคู่นั่นแหละ แต่ความที่ลอร์ดโคลินเอาซิฟิลิสมาติด ที่สุดก็เลยเป็นฝ่ายพ่ายแพ้ ต้องจ่ายค่าเสียหายให้กับเกอร์ทรูด ที่สุดเขาก็อับอายขายหน้าจนอยู่ลอนดอนต่อไม่ได้ ต้องหนีไปทำงานที่บอมเบย์ในอินเดียแทน

ครอบครัวที่ถูกพิษซิฟิลิสพ่นใส่ไม่ได้มีแต่ครอบครัวของเกอร์ทรูดเท่านั้นนะครับ แต่ยังมีอีกหลายครอบครัว โดยเฉพาะครอบครัวคนชั้นสูง

เรื่องนี้แสดงให้เราเห็นว่า อาการป่วยไข้จากซิฟิลิสนั้นแสดงออกได้หลายทาง

ซิฟิลิสไม่ได้ทำให้เราป่วยทางกายเท่านั้น แต่ยังเปิดโปงอาการป่วยทางสังคมให้เราเห็นในหลายเรื่องอีกด้วย

ภาพประกอบโดย ภัณฑิรา ทองเชิด