ศิลปะในการจัดระเบียบชีวิตก่อนตาย…แบบสวีเดน

The Gentle Art of Swedish Death Cleaning: How to Free Yourself and Your Family from a Lifetime of Clutter คือชื่อหนังสือของนักเขียนชาวสวีดิช มาร์กาเรตา มักนุสสัน (Margareta Magnusson) ซึ่งแปลจากเล่มต้นฉบับ Döstädning เล่าถึงการจัดระเบียบข้าวของส่วนตัวของตนเองก่อนตาย โดยคำนึงถึงคนที่อยู่ข้างหลังเป็นหลัก

“ยิ่งมีข้าวของน้อยเท่าไหร่ เวลาในชีวิตก็จะยิ่งมีเหลือเยอะเท่านั้น” เธอว่า

มาร์กาเรตา มักนุสสัน มีตุ๊กตุ่นตุ๊กตาหลายตัว หนังสือหลายเล่ม และของกระจุกกระจิกอีกสารพัด อพาร์ตเมนต์ของเธอไม่ใช่แนวมินิมัล อีกทั้งไม่ได้เป็นต้นแบบที่ดี เหมือนเช่นที่เธอเขียนแนะนำในหนังสือของตนเอง เธอรู้ดีว่า ตัวเธอเองก็ตัดใจจากข้าวของที่เธอสะสมมานานปีได้ยาก

Döstädning แปลตรงตามภาษาสวีดิชคือ การจัดเก็บก่อนความตาย

เธอไม่ได้เขียนเล่าถึงความตายให้คนอ่านหรือตัวเธอเองต้องเครียด หากแต่เขียนถึงชีวิต “อย่าไปซีเรียสกับความตายเลย” เธอบอก “เรามีชีวิตตรงนี้ก็แค่ช่วงเวลาหนึ่ง แล้วก็ไป มันเป็นอย่างนั้นจริงๆ” และเพื่อให้ชีวิตดำเนินไปอย่างง่ายดาย เธอจึงแนะนำให้สะสมข้าวของให้น้อยที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อจะได้มีเวลาในชีวิตเพิ่มมากขึ้น หมายถึงว่า เมื่อมีสมบัติน้อยชิ้น เราก็ไม่ต้องเสียเวลาไปกับการจัดเก็บ ปัดกวาดเช็ดถู หรือซ่อมแซมมัน “บางทีเราก็ซื้อหากันแบบสิ้นคิด อย่างฉันเอง เฉพาะมีดหั่นเนยแข็งอย่างเดียว ฉันก็มีถึง 12 เล่ม”

มาร์กาเรตา มักนุสสัน วิจารณ์ถึงพฤติกรรมการบริโภคอย่างจริงจัง ไม่เว้นแม้กระทั่งพฤติกรรมของตนเอง เพื่อให้แง่คิดและเกิดสำนึกในความรับผิดชอบต่อเพื่อนมนุษย์และคนรุ่นหลัง “ทำไมลูกหลานของฉันจะต้องมานั่งเสียเวลาคัดแยกสมบัติส่วนตัวของฉัน ทั้งๆ ที่ข้าวของบางอย่างฉันลืมไปแล้วด้วยซ้ำว่าตัวเองมี”

บริโภคนิยมไม่ใช่เรื่องใหม่ และการเก็บกวาด กำจัดทิ้งก็เช่นกัน เพียงแต่การตัดสินใจทำเป็นเรื่องที่ต้องใช้ความเด็ดเดี่ยว เคยมีหนังสือขายดีระดับโลก The Life-Changing Magic of Tidying Up: The Japanese Art of Decluttering and Organizing ของนักเขียนชาวญี่ปุ่น-มารี คอนโดะ (Marie Kondo) แนะนำวิธีการจัดระเบียบข้าวของ “ให้เก็บไว้เฉพาะสิ่งที่ทำให้ตนเองมีความสุข” จนกลายเป็นคำบัญญัติว่า ‘kondo-ing’

หรืออีกเล่มหนึ่งของนักเขียนหนุ่มญี่ปุ่น-ฟูมิโอะ ซาซากิ (Fumio Sasaki) วัย 36 ปี โสด ไม่เคยแต่งงาน เป็นบรรณาธิการของสำนักพิมพ์แห่งหนึ่ง บอกเล่าถึงชีวิตของตนเองในหนังสือขายดี Goodbye, Things ว่าเขามีความสุขมากขึ้นกับการได้ครอบครองเสื้อเชิ้ตเพียงสามตัวกับถุงเท้าสี่คู่ และข้าวของอื่นๆ อีก 147 ชิ้นในห้องพักขนาด 20 ตารางเมตร มาตอนนี้ มาร์กาเรตา มักนุสสัน ก็มีวิธีการจัดระเบียบข้าวของก่อนตาย เป็นคำแนะนำจากสวีเดน

บางทีอาจเป็นเพราะเหตุการณ์วุ่นวายของการเมืองและเศรษฐกิจโลก ระหว่างสหรัฐอเมริกา รัสเซีย จีน ซีเรีย และเกาหลีเหนือ ทำให้ผู้คนเริ่มหันมาฉุกคิดเกี่ยวกับวิถีชีวิตของตนเอง อย่างน้อยก็เพื่อความเรียบร้อยสงบสุขในพื้นที่ส่วนตัว

ในช่วงเวลาเพียงไม่กี่เดือนที่เกิดเรื่องราววุ่นวายขึ้นในโลก ตลาดหนังสือในยุโรปเริ่มมีผลงานหนังสือออกใหม่จนเป็นกระแส ไม่จำกัดเพียงแต่ในหมวดหมู่ของบ้านที่อยู่อาศัย หากยังครอบคลุมไปถึงเรื่องเศรษฐกิจการเงิน ทั้งหมดล้วนเป็นคำแนะนำไปในทิศทางเดียวกัน นั่นคือ มินิมัลลิสม์…มีให้น้อยลง แต่มีอิสระและความสุขมากขึ้น

หนังสือของมาร์กาเรตา มักนุสสันบอกเล่าเรื่องราวคล้ายหญิงสูงวัยนั่งเมาท์มอยกันในระหว่างร่วมวงกาแฟ เธอมีคำแนะนำเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ 25 เรื่อง แบบอะลุ้มอล่วย ไม่หักดิบ ให้ปฏิบัติตามและบอกต่อ เพื่อชีวิตที่ดีกว่า ภายในเวลาเจ็ดวัน!

เธอเล่าถึงหนังสือตำราอาหารทั้งหมดที่เธอโละทิ้ง โดยฉีกเก็บไว้เฉพาะสูตรอาหารบางหน้าที่เธอยังต้องการใช้ เธอรวบรวมสมุดบันทึก จดหมายรัก ก้อนหินที่เธอกับใครสักคนพบเจอที่ชายหาดด้วยกัน หรือข้าวของที่ให้คุณค่าทางใจแก่เธอ…ทั้งหมดบรรจุลงกล่อง แล้วปิดสลาก ‘กรุณานำไปทิ้ง’ บนกล่อง เพื่อว่าวันหนึ่งลูกหลานของเธอสามารถนำไปทิ้งถังขยะได้เลยโดยไม่ต้องเสียเวลาตรวจสอบ…

ระหว่างการจัดเก็บข้าวของ มักนุสสันไม่เพียงเกิดความคิดที่จะเขียนหนังสือเท่านั้น หากมันยังทำให้เธอได้ฉุกคิดถึงสิ่งต่างๆ รวมทั้งเกี่ยวกับชีวิตของตัวเอง

“หลายคนรู้สึกกลัวความตาย ซึ่งมันก็น่าเศร้าอยู่หรอก แต่สักวันหนึ่งเราก็ต้องเจอ” เธอว่า “ฉะนั้นเราควรที่จะพูดถึงการจัดระเบียบก่อนตายได้ไม่ใช่หรือ”