ยี่สิบปี Ocean’s Eleven หนังโจรกรรมแห่งทศวรรษ

“มันเป็นหนังแบบที่คนอย่าง สตีเวน สปีลเบิร์ก, เดวิด ฟินเชอร์ ไม่ก็จอห์น แม็กเทียร์แนน มัดมือไว้ข้างหลังยังกำกับมันได้เลยมั้ง แต่ไม่ใช่ผมไง นี่มันโคตรยาก กำกับมาได้สักครึ่งผมก็คิดแล้วว่านี่เราทำอะไรลงไปกับชีวิตเนี่ย” 

สตีเวน โซเดอร์เบิร์ก ครวญหลังเข็นเอา Ocean’s Eleven (2001) หนังโจรกรรมทุนสร้าง 85 ล้านเหรียญฯ ออกฉายได้ในที่สุด โดยแทบไม่รู้หรือไม่ทันตั้งตัวเลยว่า อีกไม่นานหลังจากนั้น หนังจะทำรายได้ถล่มทลายที่ 450 ล้านเหรียญฯ ทั้งยังมีภาคต่อตามมาอีกหลายภาคจนกลายเป็นแฟรนไชส์ขนาดยักษ์ และที่สำคัญที่สุด ความรุ่มรวยชั้นเชิงในการเล่าเรื่อง ที่ทำให้กลายเป็นหนึ่งในหนังโจรกรรมในดวงใจของหลายๆ คนแม้กระทั่งเวลานี้

ในปี 2021 นี้ถือเป็นการครบครบยี่สิบปีของ Ocean’s Eleven หนังจากโซเดอร์เบิร์ก ผู้กำกับฟอร์มร้อนที่เครื่องติดมาตั้งแต่ Sex, Lies, and Videotape (1989) ที่เกี่ยวกับผัวทึ่มแอบไปซั่มกับน้องเมียจนเรื่องแดงขึ้นมา ส่งเขาคว้าปาล์มทองคำจากเทศกาลหนังคานส์ ตามมาด้วย Erin Brockovich (2000) ที่ดัดแปลงจากชีวิตจริงของหญิงสาวที่เปิดหน้าชนกับนายทุนใหญ่ที่ปล่อยสารพิษในชุมชน ตัวหนังส่งจูเลีย โรเบิร์ตส์ คว้านำหญิงจากออสการ์ ส่วนตัวโซเดอร์เบิร์กชิงกำกับยอดเยี่ยม และ Traffic (2000) นายตำรวจเขตชายแดนเม็กซิกันที่ต้องรับมือกับอิทธิพลและอำนาจของเจ้าพ่อค้ายา ที่ทั้งตัวผู้กำกับ หนัง และนักแสดง (เบเนเซียว เดล โตโร) ได้รางวัลติดมือกลับบ้านทั้งสาขากำกับยอดเยี่ยม, ภาพยนตร์ยอดเยี่ยมและสมทบชายยอดเยี่ยมตามลำดับ 

การมาถึงของ Ocean’s Eleven จึงน่าจับตาอย่างยิ่งในฐานะหนังของผู้กำกับออสการ์คนล่าสุด ทั้งยังรีเมกมาจากเวอร์ชันปี 1960 อย่างหลวมๆ บวกกันกับนักแสดงเบอร์ต้นๆ ของฮอลลีวูดที่ดาหน้าเข้ามารับทั้งบทนำและสมทบในหนัง เนื้อเรื่องว่าด้วย แดนนี โอเชียน (จอร์จ คลูนีย์) ชายที่เพิ่งออกจากคุกมาหมาดๆ มุ่งหน้าไปเจอ รัสตี (แบรด พิตต์) เพื่อนคนสนิท และวางแผนจะปล้นคาสิโนยักษ์ในลาสเวกัส ดินแดนแห่งการเดิมพันที่อลังการที่สุดในสหรัฐฯ

เพื่อการนั้น พวกเขาจึงต้องรวบรวมทีมงานที่มีฝีมือและพร้อมเสี่ยงไปด้วยกันกับเขา เพราะกำแพงใหญ่ยักษ์ที่ขวางระหว่างเขากับเงินหลายล้านเหรียญฯ ในคาสิโนนั้น ไม่ใช่แค่ระบบนิรภัยขั้นสูงสุดที่ต้องสแกนนิ้วมือแล้วเข้าไปได้ หรือกล้องวงจรปิดทุกตารางนิ้ว แต่ยังเป็น เบเนดิกต์ (แอนดี กราเซีย) เจ้าของบ่อนจอมเขี้ยวที่ไม่เคยยอมให้ความผิดพลาดใดๆ เกิดขึ้นในคาสิโนของตัวเอง แต่สิ่งสำคัญกว่านั้น อย่างน้อยก็อาจในสายตาของแดนนี คือการปรากฏตัวของเทสส์ (จูเลีย โรเบิร์ตส์) อดีตเมียรักที่ห่างหายกันไปหลังเขาติดคุก ที่ในเวลานี้ดันกลายเป็นคู่ควงสำคัญของเบเนดิกต์ไปแล้ว

ความที่หนังต้องการเดินรอยตามต้นธารของมันอย่างเวอร์ชัน 1960 ที่เต็มไปด้วยนักแสดงแถวหน้าทั้ง แฟรงก์ ซินาตรา, ปีเตอร์ ลอว์ฟอร์ด, ดีน มาร์ติน เวอร์ชันรีเมกจึง ‘แผ่ว’ เรื่องนี้ไม่ได้ จนต้องไปรวบรวมเอานักแสดงเบอร์ใหญ่ๆ มาชนกันให้ได้มากที่สุด สามคนแรกที่ตกลงเอาด้วยกับโปรเจ็กต์นี้คือคลูนีย์, พิตต์ และโรเบิร์ตส์ ขณะที่นักแสดงคนอื่นๆ ที่สตูดิโออยากได้นั้นมีทั้ง จอห์นนี เดปป์, มาร์ค วาลห์เบิร์ก ในบทไลนัสซึ่งในเวลาต่อมาหนังได้ แม็ตต์ เดมอนรับบทนี้แทน, พี่น้องวิลสันซึ่งง่วนอยู่กับการถ่ายทำ The Royal Tenenbaums (2001) จำต้องปฏิเสธบทแฝดมอลลีจนทีมงานเกือบไปทาบทามให้พี่น้องผู้กำกับ โจเอลและอีธาน โคเอนให้มารับบทนี้ แต่โซเดอร์เบิร์กไปคว้าสก็อตต์ คานกับเคซีย์ แอฟเฟล็กมาได้แทน ความอลังการของทีมนักแสดงสวนทางกับงบที่จำกัดจำเขี่ยอยู่ประมาณหนึ่ง พวกเขาเลยต้องลดค่าตัวกันกระหน่ำเพื่อให้หนังยังไปต่อได้ “เรามีทีมนักแสดงที่ยิ่งใหญ่มากเลยนะ ซึ่งทุกคนก็รับค่าตัวน้อยกว่าเดิม คือถ้าเรารับค่าตัวกันแบบเต็มๆ หนังนี่คงไม่ได้เกิดแหงๆ” คลูนีย์บอก

แน่นอนว่าหนังประสบความสำเร็จถล่มทลาย กลายเป็นหนังโจรกรรมที่หลายคนยกย่องว่าดูง่ายขณะเดียวกันก็ซับซ้อนอย่างยิ่ง อย่างไรก็ตาม เป็นไปได้ว่าหนังอาจมาถูกที่และถูกเวลาพอสมควร ช่วงปลายยุค 90s ฮอลลีวูดเต็มไปด้วยหนังแอ็กชันฟอร์มยักษ์และดราม่าหนักมือ ทั้ง Saving Private Ryan (1998), American Beauty (1999), American History X (1998) หรือไม่ก็เบนไปทางหนังโรแมนติกคอเมดีที่ครองตลาดและหัวใจผู้คนอย่าง 10 Things I Hate About You (1999), You’ve Got Mail (1998), Notting Hill (1999) 

การปรากฏตัวของหนังโจรกรรมกับกองทัพนักแสดงและผู้กำกับมือรางวัลจึงดึงดูดความสนใจของผู้คนได้มหาศาล “มันเป็นหนังเน้นความบันเทิง มีเหตุมีผล ไม่มีใครถูกฆ่า ไม่มีใครต้องกลายเป็นตัวตลก และคงเป็นหนังที่เครียดเขม็งน้อยที่สุดที่ผมเคยทำมาแล้วมั้ง” โซเดอร์เบิร์กว่า “ผมอยากทำหนังเอาบันเทิงเจ๋งๆ สักเรื่อง ซึ่งคงไม่จำเป็นต้องมีความขมขื่นความดิบเถื่อนใดๆ ในหนังแบบนี้หรอก ผมแค่อยากให้มันเปล่งประกายเฉยๆ”

“สิ่งสำคัญคือเราต้องมีทีมนักแสดงที่ลงตัวมากๆ เพราะพวกเขาจำเป็นต้องมีเคมีของความสนิทสนมระหว่างกัน แล้วนี่แหละที่ปลอมได้ยากที่สุด มันต้องให้ความรู้สึกเหมือนพวกเขาเพลิดเพลินไปกับการร่วมเป็นส่วนหนึ่งในแผนที่เพื่อนวางไว้ มากกว่าจะดูสนุกกับการถ่ายหนังเรื่องนี้”

จุดแข็งอีกอย่างของ Ocean’s Eleven ตลอดจนแฟรนไชส์ที่ตามมาคือเคมีนักแสดงที่ลงตัวสุดขีด ทั้งบุคลิกแพรวพราวของคลูนีย์ในบทนักวางแผนตัวเอ้ของเรื่อง, ความไม่ประสาของเดมอน หรือเสน่ห์เฉพาะตัวของพิตต์ ที่นักวิจารณ์บางคนลงความเห็นว่ามีนักแสดงไม่กี่คนที่เคี้ยวอาหารทั้งเรื่องตุ้ยๆ แล้วยังดูดีขนาดนี้ อย่างไรก็ตาม พิตต์กินกุ้งไปทั้งสิ้น 40 กว่าตัวในฉากเดียว ไม่นับรวมอาหารอื่นๆ 

นอกจากนี้ ตัวละครของโรเบิร์ตส์ ในบทคนรักของเบเนดิกต์และอดีตคนรักของแดนนี กลายเป็นหนึ่งในหัวใจสำคัญของเรื่อง แม้เธอจะมาปรากฏตัวในช่วงกลางๆ หนัง เลือกจะทิ้งปริศนาสำคัญที่อันตรายต่อทีมหัวขโมยว่า แผนจริงๆ ของแดนนีในการบุกคาสิโนที่อันตรายยิ่งกว่าดงจระเข้นี้คืออะไรกันแน่ เงินร้อยล้านหรือเพื่อชิงเมียรักกลับคืน และมันได้สร้างบรรยากาศเคลือบแคลงเช่นนี้ไปจนท้ายเรื่อง ที่หนังหักมุมอย่างเด็ดขาด ทั้งวิธีการขนเงินสด 160 ล้านเหรียญฯ โท่งๆ ออกไปกลางทะเลทรายโดยไม่มีใครจับได้ หรือการตัดสินใจครั้งสำคัญของเทสส์ในเวลาต่อมา

หนึ่งในหัวใจสำคัญคือการเขียนบทที่หักมุมหลายขยักผ่านปลายปากกาของ เท็ด กริฟฟิน (ร่วมเขียนบทใน Matchstick Men หนังปี 2003 ของ ริดลีย์ สก็อตต์) ชายผู้ออกตัวว่าเขาไม่ชอบหนังเวอร์ชันต้นฉบับเลย เช่นเดียวกับทีมนักแสดงที่โรเบิร์ตส์ออกปากว่า “ฉันพยายามแล้วนะ แต่ก็ตอนผล็อยหลับไปสักสองรอบได้” ทั้งกริฟฟินและโซเดอร์เบิร์กห์จึงสร้างเงื่อนปมหลายชั้นที่น่าตื่นตาตื่นใจและเร้าระทึกมากกว่าเวอร์ชันต้นฉบับ ทั้งการที่ตัวละครบุกไปปล้นคาสิโนโหดหินซึ่งตั้งอยู่กลางทะเลทรายกลางลาส เวกัส, ไลนัส นักล้วงหน้าใหม่ที่ตื่นตระหนกกับสิ่งที่ตัวเองกำลังจะทำจนอาจทำแผนล่มได้ และที่สำคัญคือการวางแผนซ้อนแผนเพื่อตบตาตัวละครด้วยกันอีกที จึงเป็นองค์ประกอบที่ส่งให้คนดูนั่งไม่ติดเก้าอี้แม้มันไม่มีฉากต่อสู้หรือแลกหมัดมวยใดๆ เลยก็ตาม

และหากว่าเสน่ห์สำคัญของหนังจารกรรมคือการที่คนดูจะเอาใจช่วย ‘หัวขโมย’ ก็นับว่าเป็นเงื่อนไขที่แฟรนไชส์  Ocean’s ประสบความสำเร็จได้อย่างดีมาโดยตลอด คนดูหวังให้พวกเขาทะลวงด่านโหดเพื่อไปล้วงเอาเงินเป็นฟ่อนๆ ออกมาจากห้องนิรภัย ความยากจึงเป็นการทำให้คนดูเอาใจไปอยู่กับตัวละครเหล่านี้ตั้งแต่แรก มองดูพวกเขาคิดแผนการแยบยลเพื่อล้มปราการต่างๆ แทรกด้วยอุปสรรคยิบย่อย (กล้องวงจรปิดที่ดักจับหน้าแดนนีได้, การต้องวางแผนกะทันหันเพื่อดับไฟทั้งเมือง) เพื่อให้ยังได้ลุ้นแต่ต้องไม่หนักมือจนเกินไป และที่สำคัญคือการหักมุมสองขั้นที่ ‘ตลบหลัง’ ทั้งเบเนดิกต์และคนดู นำไปสู่การเฉลยแผนการสุดท้ายของแดนนีในการจะได้ตัวเทสส์กลับมา

สิ่งเหล่านี้เองที่เป็นองค์ประกอบสำคัญของความสำเร็จอันยาวนานของ Ocean’s Eleven จนก่อเป็นแฟรนไชส์ยักษ์ใหญ่ทำเงินรวมกันกว่าพันล้านเหรียญฯ ในอีกหลายปีต่อมา ทั้งยังขยับขยายไปยังภาคแยกย่อย Ocean’s Eight (2018) ที่แตกไปยังเส้นเรื่องของน้องสาวแดนนี (รับบทโดย แซนดรา บูลล็อค) จนมันกลายเป็นหนึ่งในหัวเรือสำคัญของหนังโจรกรรมที่หลายคนประทับใจในรอบสองทศวรรษที่ผ่านมา

ภาพ: 

https://www.donnaglamour.it/oceans-eleven-location/lifestyle/ 

https://www.eonline.com/uk/news/1101119/19-tasty-secrets-about-the-ocean-s-franchise-to-nosh-on 

https://play.google.com/store/movies/details/Ocean_s_Eleven_2001?id=wC_hMRu8O5A 

https://movie.trueid.net/movie/y6Keq9oO2Q7Z 

Reuter