ที่ผ่านมาประเทศซาอุดีอาระเบียมีข้อกฎหมายที่บังคับให้ผู้หญิงไม่สามารถออกนอกประเทศได้โดยปราศจาก ‘การคุ้มครอง’ และ ‘การอนุญาต’ จากผู้ชายในครอบครัว ซึ่งในแง่สิทธิสตรี กฎหมายนี้นับเป็นการกดทับเพศหญิงอย่างรุนแรง แต่ในปีนี้กฎหมายข้อนี้กำลังจะได้รับการแก้ไข

มีรายงานว่าทางการซาอุดีอาระเบีย วางแผนจะลดความเคร่งครัดของกฎหมายข้อนี้ลง โดยจะมีการแก้กฎหมายให้ใครก็ตามที่อายุเกิน 18 ปีบริบูรณ์ สามารถเดินทางออกนอกประเทศได้โดยไม่จำเป็นต้องได้รับอนุญาตจากญาติฝ่ายชาย จากที่ก่อนหน้านี้กฎหมายระบุว่า ผู้หญิงไม่ว่าจะอายุเท่าใด และผู้ชายที่อายุต่ำกว่า 21 ปี จะต้องได้รับความยินยอมอย่างเป็นลายลักษณ์อักษรจากสมาชิกในครอบครัวที่เป็นผู้ชายเท่านั้น จึงจะสามารถเดินทางออกนอกพรมแดนซาอุดีอาระเบียได้

หากยังจำกันได้ เหตุการณ์เมื่อต้นปีที่ผ่านมาอย่าง #SaveRahaf ที่เด็กสาวชาวซาอุฯ ตัดสินใจหนีครอบครัวออกนอกประเทศแต่กลับถูกจับกุมที่ประเทศไทย เธอไม่ต้องการถูกส่งตัวกลับไปยังครอบครัวไม่ว่ากรณีใดๆ เธอยังระบุว่าหากถูกส่งกลับเธอมีสิทธิที่จะถูกฆ่าได้ ซึ่งเหตุการณ์นี้เป็นผลพวงมาจากกฎหมายดังกล่าว และจุดกระแสต่อต้านการคุ้มครองโดยผู้ชายขึ้นมาในเวลานั้น (ปัจจุบันเธอได้รับสถานะผู้ลี้ภัยในประเทศแคนาดาเรียบร้อยแล้ว)

ระบบการคุ้มครอง (guardianship system) นี้ ได้ฝังรากลึกในสังคมซาอุดีอาระเบียโดยมีกฎหมายเป็นเครื่องบังคับสำคัญ นอกจากการเดินทางแล้ว ผู้หญิงซาอุฯ ยังต้องได้รับอนุญาตจากญาติฝ่ายชายในการตัดสินใจใหญ่ๆ ในชีวิต เช่น การแต่งงานหรือการหย่าร้าง ระบบนี้ยังทำให้ผู้หญิงต้องทนทุกข์กับความรุนแรงในครอบครัว หรือพ่ายแพ้ในการต่อสู้เพื่อสิทธิการเลี้ยงดูบุตร เมื่อแยกทางกับสามีอีกด้วย

การเปลี่ยนแปลงกฎหมายนี้กลายเป็นอีกหนึ่งความหวังสำหรับประเทศอนุรักษ์นิยมอย่างซาอุดีอาระเบีย ที่ข้อปฏิบัติหลายต่อหลายข้อทั้งโดยกฎหมายและโดยจารีต ทำให้ผู้หญิงกลายเป็นพลเมืองชั้นสองโดยปริยาย ในหลายปีที่ผ่านมาเราเห็นความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับสิทธิสตรีในซาอุฯ ตั้งแต่การเรียกร้องให้ผู้หญิงขับรถได้ หรือประกอบอาชีพใดๆ ได้อย่างเท่าเทียมกับผู้ชาย และการคลายกฎหมายข้อนี้ก็จะกลายเป็นอีกหมุดหมายสำคัญที่จะสร้างความเท่าเทียมต่อไปในภายภาคหน้า

อ้างอิง:

https://www.wsj.com/articles/saudis-plan-to-ease-travel-restrictions-on-women-11562837401

https://www.theguardian.com/world/2019/jul/11/saudi-arabia-planning-to-relax-male-guardianship-laws

https://www.nytimes.com/2019/07/21/world/middleeast/saudi-guardianship-women-react.html

ภาพ: Reem Baeshen