จีนเซนเซอร์อินฟลูเอนเซอร์คนดัง หลังโชว์ไอศกรีม ‘รถถัง’ ผ่านไลฟ์สตรีม ในวันครบรอบเหตุการณ์เทียนอันเหมิน

ไลฟ์สตรีมของ หลี่ เจียฉี (Li Jiaqi) อินฟลูเอนเซอร์ขายสินค้าอีคอมเมิร์ซชื่อดังของจีนต้องถูกระงับอย่างกะทันหัน ก่อนจะถึงวันครบรอบเหตุการณ์ประท้วงที่จตุรัสเทียนอันเหมิน เมื่อปี 1989 หลังจากเขาและพิธีกรร่วม โชว์ไอศกรีม เวียนเนตตา (Viennetta) ของวอลส์ (Wall’s) แบรนด์จากอังกฤษ ซึ่งเป็นรูปรถถังแก่ผู้ชม สร้างความสงสัยให้กับผู้ที่กำลังชมเป็นจำนวนมาก

ทั้งนี้ ไอศกรีมดังกล่าวที่มีเนื้อสีขาว ถูกตกแต่งขนาบข้างด้วยคุกกี้โอรีโอคล้ายล้อรถ และมีลูกบอลช็อกโกแลตก้อนกลม รวมถึงแท่งช็อกโกแลตยาวด้านบน คล้ายกับรูปร่างของรถถัง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ที่ทางการจีนมองว่าละเอียดอ่อนอย่างยิ่งในการแสดงต่อสาธารณชน ในช่วงเวลาไม่กี่ชั่วโมงก่อนจะถึงเวลาเที่ยงคืน วันที่ 4 มิถุนายน 2022 ซึ่งเป็นวันครบรอบ 33 ปี ของเหตุการณ์ประท้วง และการสลายการชุมนุมดังกล่าว

เป็นเวลาหลายทศวรรษ ที่รัฐบาลจีนพยายามลบความทรงจำทั้งหมดของเหตุการณ์การปราบปรามนักศึกษาที่มารวมตัวเรียกร้องประชาธิปไตยที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 1989 จนนำไปสู่การนองเลือด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงวันครบรอบของทุกปี แต่ในปีนี้ มีรายงานว่าความพยายามของทางการกลับเป็นการส่งเสริมให้ผู้ใช้อินเทอร์เน็ตชาวจีนวัยเยาว์จำนวนมากสนใจและตั้งคำถามเกี่ยวกับเหุตการณ์สังหารหมู่ในอดีต

การปราบปรามในครั้งนั้น คร่าชีวิตผู้ประท้วงที่ไม่มีอาวุธนับร้อย และถูกหลีกเลี่ยงในการเรียนการสอนของจีน ทั้งยังถูกเซนเซอร์อย่างเข้มงวดในสื่อและทางออนไลน์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงก่อนถึงวันครบรอบเหตุการณ์ โดยทางการจะลบข้อมูลอ้างอิงที่คลุมเครือจากอินเทอร์เน็ตอย่างรวดเร็ว ด้วยเหตุนี้ เด็กชาวจีนจำนวนมาก โดยเฉพาะผู้ที่เกิดหลังจากเหตุการณ์สังหารหมู่ จึงเติบโตขึ้นมาโดยมีความเข้าใจเพียงเล็กน้อยเท่านั้นเกี่ยวกับโศกนาฏกรรมดังกล่าว

จากเหตุการณ์การถูกระงับสตรีมสดของ หลี่ เจียฉี ระหว่างขายขนมและเครื่องดื่มมากมาย จึงกลายเป็นที่สนใจ โดยเฉพาะกับผู้ติดตามซึ่งมีอายุน้อย ผู้ติดตามสตรีมดังกล่าวรายหนึ่งได้ตั้งโพสต์บน เว่ยป๋อ (Weibo) แพลตฟอร์มโซเชียลฯ ของจีน ว่า “เกิดอะไรขึ้นกับหลี่ เจียฉี จู่ๆ สตรีมสดของเขาก็หายไป ใครรู้เรื่องนี้บอกเราที”

มีการวิเคราะห์ว่า ตัวหลี่เองอาจไม่ทันนึกถึงสัญลักษณ์รถถังดังกล่าว เพราะเขาเกิดในปี 1992 โดยหลี่กลายมาเป็นอินฟลูเอนเซอร์นักขายชื่อดังที่ได้ฉายาว่า ‘ราชาลิปสติก’ หลังจากสามารถขายลิปสติกได้ 15,000 แท่ง ในเวลาเพียง 5 นาที เมื่อปี 2018 และนิตยสาร Time ยกย่องให้เป็น 1 ใน 100 ผู้ทรงอิทธิพลหน้าใหม่ หลังจากนั้น เขาระมัดระวังตัวในการสตรีมสดทุกครั้ง เนื่องจากความผิดพลาดทางด้านการเมืองในจีน อาจส่งผลต่อการสูญเสียผู้สนับสนุนทางธุรกิจหรือแย่กว่านั้น

หลังการถูกระงับสัญญาณสตรีมสด หลี่ได้แจ้งผู้ติดตาม 50 ล้านคนของเขาบนเว่ยป๋อโดยระบุว่า ทีมของเขากำลังแก้ไข ‘ความผิดพลาดทางเทคนิค’ และขอให้ผู้ติดตาม ‘รอสักครู่’ ก่อนที่ 2 ชั่วโมงต่อมา หลี่ได้ออกมาขอโทษอีกครั้งว่า การสตรีมสดไม่สามารถดำเนินการต่อได้ในเย็นวันนั้น เนื่องจาก ‘อุปกรณ์ภายในขัดข้อง’

“ทุกคนโปรดเข้านอนเร็ว เราจะนำเสนอผลิตภัณฑ์ที่ยังไม่ได้ออกอากาศ (คืนนี้) ในการสตรีมสดครั้งถัดไป” หลี่ระบุในโพสต์ อย่างไรก็ดี หลังจากวันนั้น หลี่ไม่ได้ออกมาสตรีมสดตามตารางปกติอีกเลย สร้างความสับสนและกังวลให้ผู้ติดตามจำนวนมากของเขา

เมื่อวานที่ผ่านมา (6 มิถุนายน 2022) มีรายงานว่า ใน Taobao เว็บไซต์ช็อปปิงออนไลน์ที่มีการสตรีมสดของหลี่ ไม่สามารถค้นหาชื่อของหลี่ได้แล้ว

อีริก หลิว (Eric Liu) นักวิเคราะห์จาก China Digital Times ซึ่งเป็นเว็บไซต์ข่าวในสหรัฐฯ ที่ติดตามการเซนเซอร์ในจีนกล่าวว่า รัฐบาลจีนกำลังอยู่ในสถานะที่อึดอัด เพราะหากเซนเซอร์ชื่อของหลี่ทั้งหมดในทุกแพลตฟอร์ม ก็มีความเสี่ยงที่จะดึงความสนใจของผู้คนไปที่กรณีนี้มากขึ้น
“นี่คือปรากฏการณ์สไตรแซนด์ (Streisand Effect: ปรากฏการณ์ที่ความพยายามในการปกปิดหรือลบข้อมูล กลับทำให้ข้อมูลได้รับการเปิดเผยเป็นที่แพร่หลายมากขึ้น) การเซนเซอร์เป็นการปกปิดความจริงไม่ให้เปิดเผยต่อสาธารณะ แต่หากรัฐไม่เข้าใจ พวกเขาก็จะทำผิดพลาดแบบนี้ต่อไปเรื่อยๆ” อีริกกล่าว

ที่มา

https://edition.cnn.com/…/china-tiananmen-li…/index.html

https://www.theguardian.com/…/chinese-star-taken…