เมื่อวานนี้ (12 กันยายน 2023) หนึ่งในผู้ต้องหา ‘คดีข่มขืนฝูงหมาป่า’ (Wolf Pack, La Manada) ในประเทศสเปน ได้รับการลดโทษจำคุกจาก 15 ปี เหลือ 14 ปี สืบเนื่องจากช่องโหว่ทางกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ หรือเป็นที่รู้จักในชื่อ ‘Only yes means yes’
ศาลสูงในเมืองนาบาร์รา (Navarre) ตัดสินให้ อังเกล โบซา (Ángel Boza) หนึ่งในผู้ต้องหาคดีข่มขืนฝูงหมาป่าที่อื้อฉาวทั่วโลกในปี 2016 ได้รับการลดโทษ 1 ปี ส่งผลให้โทษจำคุกเต็มจำนวน 15 ปี เหลือเพียง 14 ปีเท่านั้น หลังผู้ต้องหาดำเนินการอุทธรณ์ต่อศาล
การลดโทษครั้งนี้สร้างความฮือฮาให้กับสังคมสเปน เพราะเป็นผลพวงจากกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ (Only yes means yes) ที่มีผลบังคับใช้ในเดือนตุลาคม 2022 โดยมีเนื้อหากำหนดให้การยินยอมผ่านการพูดคุย เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้การร่วมเพศถูกต้องตามกฎหมาย ขณะที่ระบุว่า เพศสัมพันธ์ที่ไม่มีการยินยอมทางวาจา คือการข่มขืน
จุดเริ่มต้นของกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ เริ่มต้นจากคดีข่มขืนฝูงหมาป่า หลังกลุ่มชายฉกรรจ์ 5 คนที่เรียกตนเองว่า ‘ฝูงหมาป่า’ เพราะรอยสักบนร่างกาย กระทำชำเราเด็กสาววัย 18 ปี พร้อมถ่ายคลิปวิดีโอลงแอปพลิเคชันวอตส์แอป (Whatsapp) และต่อสู้ทางกฎหมายด้วยข้ออ้างว่า เด็กสาวสมยอม เพราะนิ่งเงียบ ไม่แสดงท่าทีขัดขืน
แม้ในตอนแรก ผู้พิพากษาจะตัดสินให้ชาย 5 คน ได้รับโทษจำคุกในข้อหาล่วงละเมิดทางเพศเป็นระยะเวลา 9 ปี แต่ประชาชนจำนวนมากส่งเสียงต่อต้าน และแสดงความโกรธเกรี้ยวผ่านการประท้วงครั้งใหญ่
กฎหมายการยินยอมทางเพศจึงถูกตราขึ้นจากการผลักดันของกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศสเปน (Ministry of Equality) ตามฉันทมติของสาธารณชน เพื่อคุ้มครองสิทธิสตรี รวมถึงปกป้องเหยื่อจากอาชญากรรมข่มขืน และการล่วงละเมิดทางเพศอื่นๆ โดยได้รับแรงบันดาลใจจากกฎหมายของประเทศสวีเดนในปี 2018 ที่กำหนดเงื่อนไขคล้ายคลึงกัน
นั่นจึงทำให้ศาลสูงสุดสเปนตัดสินว่า กลุ่มชายฉกรรจ์ฝูงหมาป่าจะได้รับโทษในข้อหาข่มขืน และมีโทษจำคุกเป็นระยะเวลา 15 ปี ทว่ากฎหมายฉบับนี้กลับมีช่องโหว่ที่สำคัญ คือการยกเลิกโทษต่ำสุด-สูงสุด การตีตราว่าความรุนแรงทุกประเภทคือการคุกคามทางเพศ และการยกเลิกความผิดที่ ‘ไม่เข้าข่าย’ การล่วงละเมิดทางเพศ
ความกำกวมข้างต้นส่งผลต่อกระบวนการลดโทษของผู้กระทำความผิด มีการเปิดเผยว่า ผู้ต้องหาราว 1,100 ราย ได้รับลดหย่อนโทษ ยังไม่รวมนักโทษชายอีก 115 รายในคดีที่เกี่ยวข้องถูกปล่อยตัว จากการอุทธรณ์ต่อช่องโหว่ทางกฎหมายดังกล่าว
สำหรับกรณีของโบซา แม้กฎหมายการยินยอมทางเพศจะตราขึ้นในปี 2022 แต่ประมวลกฎหมายอาญาของสเปนอนุญาตให้มีการบังคับใช้กฎหมายย้อนหลังในคดีดังกล่าว เนื่องจากเป็นคุณประโยชน์กับจำเลย
นั่นจึงทำให้โบซาได้ลดโทษ 1 ปี หลังมีการยื่นอุทธรณ์ต่อศาล โดยทนายความของเขาแสดงความคิดเห็นในรายการวิทยุของ Canal Sur ว่า ทุกอย่างเป็นไปอย่างสมบูรณ์ อีกทั้งยังวิจารณ์ว่า กฎหมายฉบับนี้ไร้สาระเป็นอย่างยิ่ง
อย่างไรก็ตาม เอสเธอร์ เอริซ (Esther Erice) หนึ่งในผู้พิพากษาไม่เห็นด้วยต่อการลดโทษผู้ต้องหาในคดีฝูงหมาป่า โดยให้เหตุผลว่า การพิจารณาครั้งนี้จำเป็นต้องคำนึงถึงองค์ประกอบในคดีทั้งหมดที่ศาลสูงสุดเคยตัดสิน ไม่ใช่แค่การพิจารณาด้วยสัดส่วนตัวเลขทางคณิตศาสตร์เท่านั้น อีกทั้งคำตัดสินดังกล่าวยังสามารถโต้แย้งได้ในศาลสูงสุดของประเทศ
ความเห็นในภาคการเมืองต่อกฎหมายการยินยอมทางเพศ
กฎหมายการยินยอมทางเพศจัดทำขึ้นภายใต้รัฐบาลฝ่ายซ้ายที่นำโดย เปโดร ซานเชซ (Pedro Sánchez) นายกรัฐมนตรีจากพรรคสังคมนิยมสเปน (Spanish Socialist Workers’ Party หรือ PSOE ในภาษาสเปน) โดยได้รับการสนับสนุนจาก อิริเน มอนเตโร (Irene Montero) รัฐมนตรีกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศ
“จะไม่มีผู้หญิงคนไหนที่ต้องพิสูจน์ความรุนแรง หรือการข่มขู่ในการคุกคามทางเพศอีกต่อไป” รัฐมนตรีหญิงแห่งกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศกล่าววัตถุประสงค์ เมื่อรัฐสภาผ่านร่างกฎหมายฉบับนี้ในปี 2022 ด้วย 205 เสียง ขณะที่ 141 เสียง ไม่เห็นด้วย
ทว่าฝันร้ายที่เกิดขึ้นคือช่องโหว่ทางกฎหมาย แสดงให้เห็นในช่วง 4 เดือนแรกของปี 2023 เมื่อจำนวนผู้ต้องหาที่รอดพ้นจากความผิด หรือได้รับการลดโทษค่อยๆ เพิ่มขึ้น ทำให้พรรคฝ่ายขวา ภาคประชาสังคม และองค์กรทางกฎหมาย ต่างวิพากษ์วิจารณ์การมีอยู่ของกฎหมายฉบับนี้ว่า เหยื่อไม่ได้รับความยุติธรรมอย่างแท้จริง และเป็นการปล่อยให้ ‘ผู้ร้าย’ หลุดมือไปโดยปริยาย
โดย โจเซ หลุยส์ (José Luis Díez Ripollés) ศาสตราจารย์ด้านกฎหมายอาญาอธิบายกับยูโรนิวส์ (EuroNews) ว่า เจตนารมณ์ของกฎหมายคือการยินยอมเป็นหลัก ทำให้รัฐพิจารณาว่า พฤติกรรมทุกอย่างที่ไม่มี ‘การยินยอม’ ต้องได้รับโทษไปในทางเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นความรุนแรงหรือการข่มขู่
อย่างไรก็ตาม เปโดร ซานเชซ นายกรัฐมนตรีที่ได้รับการขนานนามในฐานะเฟมินิสต์ จึงต้องออกมาขอโทษต่อสาธารณชนในเดือนเมษายน 2023
“ผมขอให้เหยื่อทุกท่านให้อภัยกับผลลัพธ์อันไม่พึงปรารถนาต่อกฎหมายการยินยอมทางเพศ ผมทราบดีว่า แม้แต่ ส.ส.ที่โหวตต่อต้านกับกฎหมายฉบับนี้ ก็คงรู้สึกไม่พึงพอใจกับโทษที่ต่ำสำหรับผู้กระทำความผิดทางเพศ” ซานเชซขอโทษผ่านหนังสือพิมพ์เอลคอรีโอ (El Correo)
สำหรับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในการลดโทษต่อผู้ต้องหาคดีข่มขืนฝูงหมาป่า ทำให้พรรคฝ่ายขวา ได้แก่ พรรคประชาชน (People’s Party) และพรรคว็อกซ์ (VOX) ประณามรัฐบาลอย่างดุเดือด เริ่มจาก อัลแบร์โต นูเญซ เฟย์จู (Alberto Núñez Feijóo) หัวหน้าพรรคประชาชน ออกโรงเหน็บแนมว่า ไม่มีรัฐบาลไหนที่ปฏิบัติต่อการล่วงละเมิดทางเพศได้น่าขันเท่ารัฐบาลของซานเชซ
ขณะที่ เปปา มิยาน (Pepa Millán) โฆษกพรรคว็อกซ์แสดงความคิดเห็นว่า มอนเตโรและรัฐบาลต้องแสดงความรับผิดชอบต่อผลพวงของกฎหมายฉบับนี้ เมื่อผู้กระทำความผิดถูกปล่อยตัว และเหยื่อต้องทนทุกข์ทรมานอีกครั้ง
อ้างอิง
https://www.euronews.com/2023/09/12/sentence-of-wolf-pack-rapist-reduced-by-spanish-court
https://www.reuters.com/world/europe/spanish-court-trims-sentence-one-wolf-pack-rapists-2023-09-12/
https://www.theguardian.com/world/2023/apr/16/spanish-pm-apologises-loophole-sexual-consent-law
Tags: การล่วงละเมิดทางเพศ, สเปน, ยุโรป, ความเท่าเทียมทางเพศ, คดีข่มขืน, การยินยอม, การเมืองสเปน, เปโดร ซานเชซ, การยินยอมทางเพศ, รัฐสภาสเปน, คดีฝูงหมาป่า, Only yes means yes, wolf pack