เมื่อวานนี้ (12 กันยายน 2023) หนึ่งในผู้ต้องหา ‘คดีข่มขืนฝูงหมาป่า’ (Wolf Pack, La Manada) ในประเทศสเปน ได้รับการลดโทษจำคุกจาก 15 ปี เหลือ 14 ปี สืบเนื่องจากช่องโหว่ทางกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ หรือเป็นที่รู้จักในชื่อ ‘Only yes means yes’
ศาลสูงในเมืองนาบาร์รา (Navarre) ตัดสินให้ อังเกล โบซา (Ángel Boza) หนึ่งในผู้ต้องหาคดีข่มขืนฝูงหมาป่าที่อื้อฉาวทั่วโลกในปี 2016 ได้รับการลดโทษ 1 ปี ส่งผลให้โทษจำคุกเต็มจำนวน 15 ปี เหลือเพียง 14 ปีเท่านั้น หลังผู้ต้องหาดำเนินการอุทธรณ์ต่อศาล
การลดโทษครั้งนี้สร้างความฮือฮาให้กับสังคมสเปน เพราะเป็นผลพวงจากกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ (Only yes means yes) ที่มีผลบังคับใช้ในเดือนตุลาคม 2022 โดยมีเนื้อหากำหนดให้การยินยอมผ่านการพูดคุย เป็นเงื่อนไขสำคัญที่ทำให้การร่วมเพศถูกต้องตามกฎหมาย ขณะที่ระบุว่า เพศสัมพันธ์ที่ไม่มีการยินยอมทางวาจา คือการข่มขืน
จุดเริ่มต้นของกฎหมายว่าด้วยการยินยอมทางเพศ เริ่มต้นจากคดีข่มขืนฝูงหมาป่า หลังกลุ่มชายฉกรรจ์ 5 คนที่เรียกตนเองว่า ‘ฝูงหมาป่า’ เพราะรอยสักบนร่างกาย กระทำชำเราเด็กสาววัย 18 ปี พร้อมถ่ายคลิปวิดีโอลงแอปพลิเคชันวอตส์แอป (Whatsapp) และต่อสู้ทางกฎหมายด้วยข้ออ้างว่า เด็กสาวสมยอม เพราะนิ่งเงียบ ไม่แสดงท่าทีขัดขืน
แม้ในตอนแรก ผู้พิพากษาจะตัดสินให้ชาย 5 คน ได้รับโทษจำคุกในข้อหาล่วงละเมิดทางเพศเป็นระยะเวลา 9 ปี แต่ประชาชนจำนวนมากส่งเสียงต่อต้าน และแสดงความโกรธเกรี้ยวผ่านการประท้วงครั้งใหญ่
(ที่มา: AFP)
(ที่มา: AFP)
กฎหมายการยินยอมทางเพศจึงถูกตราขึ้นจากการผลักดันของกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศสเปน (Ministry of Equality) ตามฉันทมติของสาธารณชน เพื่อคุ้มครองสิทธิสตรี รวมถึงปกป้องเหยื่อจากอาชญากรรมข่มขืน และการล่วงละเมิดทางเพศอื่นๆ โดยได้รับแรงบันดาลใจจากกฎหมายของประเทศสวีเดนในปี 2018 ที่กำหนดเงื่อนไขคล้ายคลึงกัน
นั่นจึงทำให้ศาลสูงสุดสเปนตัดสินว่า กลุ่มชายฉกรรจ์ฝูงหมาป่าจะได้รับโทษในข้อหาข่มขืน และมีโทษจำคุกเป็นระยะเวลา 15 ปี ทว่ากฎหมายฉบับนี้กลับมีช่องโหว่ที่สำคัญ คือการยกเลิกโทษต่ำสุด-สูงสุด การตีตราว่าความรุนแรงทุกประเภทคือการคุกคามทางเพศ และการยกเลิกความผิดที่ ‘ไม่เข้าข่าย’ การล่วงละเมิดทางเพศ
ความกำกวมข้างต้นส่งผลต่อกระบวนการลดโทษของผู้กระทำความผิด มีการเปิดเผยว่า ผู้ต้องหาราว 1,100 ราย ได้รับลดหย่อนโทษ ยังไม่รวมนักโทษชายอีก 115 รายในคดีที่เกี่ยวข้องถูกปล่อยตัว จากการอุทธรณ์ต่อช่องโหว่ทางกฎหมายดังกล่าว
สำหรับกรณีของโบซา แม้กฎหมายการยินยอมทางเพศจะตราขึ้นในปี 2022 แต่ประมวลกฎหมายอาญาของสเปนอนุญาตให้มีการบังคับใช้กฎหมายย้อนหลังในคดีดังกล่าว เนื่องจากเป็นคุณประโยชน์กับจำเลย
นั่นจึงทำให้โบซาได้ลดโทษ 1 ปี หลังมีการยื่นอุทธรณ์ต่อศาล โดยทนายความของเขาแสดงความคิดเห็นในรายการวิทยุของ Canal Sur ว่า ทุกอย่างเป็นไปอย่างสมบูรณ์ อีกทั้งยังวิจารณ์ว่า กฎหมายฉบับนี้ไร้สาระเป็นอย่างยิ่ง
อย่างไรก็ตาม เอสเธอร์ เอริซ (Esther Erice) หนึ่งในผู้พิพากษาไม่เห็นด้วยต่อการลดโทษผู้ต้องหาในคดีฝูงหมาป่า โดยให้เหตุผลว่า การพิจารณาครั้งนี้จำเป็นต้องคำนึงถึงองค์ประกอบในคดีทั้งหมดที่ศาลสูงสุดเคยตัดสิน ไม่ใช่แค่การพิจารณาด้วยสัดส่วนตัวเลขทางคณิตศาสตร์เท่านั้น อีกทั้งคำตัดสินดังกล่าวยังสามารถโต้แย้งได้ในศาลสูงสุดของประเทศ
ความเห็นในภาคการเมืองต่อกฎหมายการยินยอมทางเพศ
กฎหมายการยินยอมทางเพศจัดทำขึ้นภายใต้รัฐบาลฝ่ายซ้ายที่นำโดย เปโดร ซานเชซ (Pedro Sánchez) นายกรัฐมนตรีจากพรรคสังคมนิยมสเปน (Spanish Socialist Workers’ Party หรือ PSOE ในภาษาสเปน) โดยได้รับการสนับสนุนจาก อิริเน มอนเตโร (Irene Montero) รัฐมนตรีกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศ
มอนเตโร (ที่มา: Reuters)
“จะไม่มีผู้หญิงคนไหนที่ต้องพิสูจน์ความรุนแรง หรือการข่มขู่ในการคุกคามทางเพศอีกต่อไป” รัฐมนตรีหญิงแห่งกระทรวงความเท่าเทียมทางเพศกล่าววัตถุประสงค์ เมื่อรัฐสภาผ่านร่างกฎหมายฉบับนี้ในปี 2022 ด้วย 205 เสียง ขณะที่ 141 เสียง ไม่เห็นด้วย
ทว่าฝันร้ายที่เกิดขึ้นคือช่องโหว่ทางกฎหมาย แสดงให้เห็นในช่วง 4 เดือนแรกของปี 2023 เมื่อจำนวนผู้ต้องหาที่รอดพ้นจากความผิด หรือได้รับการลดโทษค่อยๆ เพิ่มขึ้น ทำให้พรรคฝ่ายขวา ภาคประชาสังคม และองค์กรทางกฎหมาย ต่างวิพากษ์วิจารณ์การมีอยู่ของกฎหมายฉบับนี้ว่า เหยื่อไม่ได้รับความยุติธรรมอย่างแท้จริง และเป็นการปล่อยให้ ‘ผู้ร้าย’ หลุดมือไปโดยปริยาย
(ที่มา: Reuters)
โดย โจเซ หลุยส์ (José Luis Díez Ripollés) ศาสตราจารย์ด้านกฎหมายอาญาอธิบายกับยูโรนิวส์ (EuroNews) ว่า เจตนารมณ์ของกฎหมายคือการยินยอมเป็นหลัก ทำให้รัฐพิจารณาว่า พฤติกรรมทุกอย่างที่ไม่มี ‘การยินยอม’ ต้องได้รับโทษไปในทางเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นความรุนแรงหรือการข่มขู่
อย่างไรก็ตาม เปโดร ซานเชซ นายกรัฐมนตรีที่ได้รับการขนานนามในฐานะเฟมินิสต์ จึงต้องออกมาขอโทษต่อสาธารณชนในเดือนเมษายน 2023
“ผมขอให้เหยื่อทุกท่านให้อภัยกับผลลัพธ์อันไม่พึงปรารถนาต่อกฎหมายการยินยอมทางเพศ ผมทราบดีว่า แม้แต่ ส.ส.ที่โหวตต่อต้านกับกฎหมายฉบับนี้ ก็คงรู้สึกไม่พึงพอใจกับโทษที่ต่ำสำหรับผู้กระทำความผิดทางเพศ” ซานเชซขอโทษผ่านหนังสือพิมพ์เอลคอรีโอ (El Correo)
สำหรับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในการลดโทษต่อผู้ต้องหาคดีข่มขืนฝูงหมาป่า ทำให้พรรคฝ่ายขวา ได้แก่ พรรคประชาชน (People’s Party) และพรรคว็อกซ์ (VOX) ประณามรัฐบาลอย่างดุเดือด เริ่มจาก อัลแบร์โต นูเญซ เฟย์จู (Alberto Núñez Feijóo) หัวหน้าพรรคประชาชน ออกโรงเหน็บแนมว่า ไม่มีรัฐบาลไหนที่ปฏิบัติต่อการล่วงละเมิดทางเพศได้น่าขันเท่ารัฐบาลของซานเชซ
ขณะที่ เปปา มิยาน (Pepa Millán) โฆษกพรรคว็อกซ์แสดงความคิดเห็นว่า มอนเตโรและรัฐบาลต้องแสดงความรับผิดชอบต่อผลพวงของกฎหมายฉบับนี้ เมื่อผู้กระทำความผิดถูกปล่อยตัว และเหยื่อต้องทนทุกข์ทรมานอีกครั้ง
อ้างอิง
https://www.euronews.com/2023/09/12/sentence-of-wolf-pack-rapist-reduced-by-spanish-court
https://www.reuters.com/world/europe/spanish-court-trims-sentence-one-wolf-pack-rapists-2023-09-12/
https://www.theguardian.com/world/2023/apr/16/spanish-pm-apologises-loophole-sexual-consent-law
Tags: การยินยอมทางเพศ, รัฐสภาสเปน, คดีฝูงหมาป่า, การล่วงละเมิดทางเพศ, Only yes means yes, สเปน, wolf pack, ยุโรป, ความเท่าเทียมทางเพศ, คดีข่มขืน, การยินยอม, การเมืองสเปน, เปโดร ซานเชซ
