เมื่อคืนนี้ (27 กรกฎาคม 2023) กองทัพไนเจอร์ประกาศทำรัฐประหารผ่านสถานีโทรทัศน์แห่งชาติ โดยอ้างว่า กองทัพได้ถอดถอน โมฮาเหม็ด บาซูม (Mohamed Bazoum) ประธานาธิบดี พร้อมจับกุมตัวในทำเนียบเป็นที่เรียบร้อยแล้ว
“กองกำลังป้องกันและความมั่นคง (…) ตัดสินใจที่จะยุติระบอบการปกครองที่ประชาชนคุ้นเคยเป็นอย่างดี
“การรัฐประหารเกิดขึ้น เพราะสถานการณ์ที่เลวร้ายลงอย่างต่อเนื่อง ทั้งในแง่ของความมั่นคง ความย่ำแย่ของสังคม และการจัดการวิกฤตเศรษฐกิจ” พันเอก อามาดู อับดรามาเน (Amadou Abdramane) กล่าวเสริมต่อว่า พรมแดนของประเทศถูกปิดทั้งหมด และนับแต่นี้ไนเจอร์ต้องอยู่ภายใต้มาตรการเคอร์ฟิว โดยเริ่มตั้งแต่เวลา 05.00-22.00 น.
บนหน้าสื่อปรากฏภาพอับดรามาเนนั่งขนาบข้างเจ้าหน้าที่อีก 9 นาย สวมชุดเครื่องแบบเต็มยศ ซึ่งพวกเขาเรียกตนเองว่า ‘สภาแห่งชาติพิทักษ์มาตุภูมิ’ (National Council for the Safeguarding of the Country) ขณะที่นั่งอ่านแถลงการณ์และเตือนประชาชนให้ระวัง ‘การแทรกแซงจากต่างชาติ’
นับเป็นการยึดอำนาจครั้งที่ 4 ในประวัติศาสตร์ของไนเจอร์ โดยไม่มีสาเหตุชัดเจนในการรัฐประหาร แต่นักวิเคราะห์หลายคนมองว่า กองทัพไนเจอร์ใช้ประเด็นค่าครองชีพที่สูงขึ้น การบริหารงานที่ไร้ประสิทธิภาพ และการคอร์รัปชันเป็นข้ออ้างในการขับเคลื่อนตามประกาศข้างต้น
อย่างไรก็ตาม หากเปรียบเทียบกับประเทศไทยซึ่งตัวเลขการ ‘ยึดอำนาจ’ อยู่ที่ 13 ครั้ง นับตั้งแต่การเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี 1932 หรือเฉลี่ยไม่ถึง 10 ปี ต่อ 1 ครั้้ง พบว่าอัตราการรัฐประหารของประเทศไทยสูงกว่าไนเจอร์ถึง 3 เท่า
กลับมาที่ประเทศไนเจอร์ ย้อนกลับไปในปี 2021 กองทัพไนเจอร์พยายามยึดทำเนียบประธานาธิบดี ก่อนบาซูมจะเข้าพิธีสาบานตนในตำแหน่ง
ขณะเดียวกัน หากเชื่อมโยงกับภูมิภาค สถานการณ์ในไนเจอร์เป็นการยึดอำนาจครั้งที่ 7 ในแอฟริกากลางและตะวันตกตั้งแต่ปี 2020 ซึ่งมีสาเหตุคือ ความไม่พอใจต่อความล้มเหลวของรัฐบาลในการจัดการปัญหากบฏภูมิภาคซาเฮล (Sahel) เมื่อกลุ่มประเทศมหาอำนาจมักสนับสนุนประเทศในแถบนี้ เพื่อต่อสู้กับกลุ่มติดอาวุธที่เชื่อมโยงกับกลุ่มก่อการร้าย เช่น อัลกออิดะห์ (Al Qaeda) และรัฐอิสลามอิรักและลิแวนต์ (Islamic State of Iraq and the Levant: ISIL)
เช่นเดียวกับไนเจอร์ ประเทศอดีตอาณานิคมของฝรั่งเศสที่กลายเป็นพันธมิตรสำคัญของมหาอำนาจตะวันตกเพื่อต่อสู้กับกลุ่มกองกำลังติดอาวุธในแอฟริกาตะวันตก
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง บาซูมมีบทบาทสำคัญในฐานะ ‘แขนขา’ ของสหรัฐอเมริกาและชาติยุโรป อ้างอิงจากการรายงานของบีบีซี (BBC) ว่า แอนโทนี บลิงเคน (Anthony Blinken) รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ และอันโตนิโอ กูเตอร์เรส (Antonio Guterres) เลขาธิการองค์การสหประชาชาติ (United Nations: UN) เป็นฝ่ายสนับสนุนบาซูมอย่างเต็มรูปแบบ
ดังนั้น สถานการณ์การรัฐประหารครั้งนี้จึงส่งผลให้ชาติตะวันตกจัดการกับปัญหากลุ่มก่อการร้ายในแอฟริกายากลำบากยิ่งขึ้น
อย่างไรก็ดี ไนเจอร์อ่อนแอกว่าที่หลายคนคิด แม้ดูเหมือนว่า ประเทศนี้ได้รับความช่วยเหลือจากชาติตะวันตก ในฐานะปราการสำคัญการต่อสู้กับกลุ่มก่อการร้าย แต่ อุลฟ์ ลีสซิง (Ulf Leassing) นักวิเคราะห์จากมูลนิธิคอนราด อาเดนาวร์ (Konrad Adenauer) เปรียบเทียบว่า ความเชื่อดังกล่าวเป็นเพียงแค่ภาพลวงตา
“ประเทศนี้อ่อนแอมากๆ ยากจนสุดๆ และไม่ยากเลยที่จะโค่นล้มประธานาธิบดีในไนเจอร์” เขาอธิบายกับอัลจาซีรา
กระแสตอบโต้การรัฐประหารจากต่างชาติและประชาชน
กระแสการตอบโต้การรัฐประหารเริ่มต้นขึ้นเมื่อวานนี้ หลัง UN ประณามความพยายามดังกล่าว ซึ่งเหมือนกับกลุ่มประเทศมหาอำนาจ ทั้งในสหภาพยุโรป สหรัฐฯ และฝรั่งเศส ในฐานะอดีตประเทศเจ้าอาณานิคม
“ขอเรียกร้องให้ผู้มีส่วนเกี่ยวข้องมีความยับยั้งชั่งใจและปกป้องคุ้มครองรัฐธรรมนูญ” สเตฟานี ดูจาร์ริก (Stephane Dujarric) โฆษก UN กล่าว
“สิ่งนี้คือการก่อร่างสร้างความพยายามยึดอำนาจด้วยกำลังและทำลายรัฐธรรมนูญ” แอนโทนี บลิงเคนกล่าวในการแถลงข่าวในประเทศนิวซีแลนด์ ขณะที่ เจก ซัลลีวาน (Jake Sullivan) ที่ปรึกษาด้านความมั่นคงของทำเนียบขาวก็แสดงความคิดเห็นประณามในนามของสหรัฐฯ ถึงความพยายามล้มล้างรัฐบาลที่ได้รับการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย และเรียกร้องให้ปล่อยตัวบาซูม
“สหภาพยุโรปขอประณามความพยายามใดๆ ที่จะทำให้ระบอบประชาธิปไตยสั่นคลอนและคุกคามเสถียรภาพของไนเจอร์” โจเซฟ บอร์เรล (Josep Borrell) หัวหน้าฝ่ายการต่างประเทศของ EU โพสต์ข้อความบนโซเซียลมีเดีย
ความเคลื่อนไหวของประเทศในทวีปแอฟริกาก็เป็นไปในทิศทางเดียวกันกับชาติตะวันตก หลัง ECOWAS กลุ่มประเทศเศรษฐกิจในแอฟริกาตะวันตก และสหภาพแอฟริกา (African Union: AU) ออกมาประณามการกระทำดังกล่าว
“ผู้นำใน ECOWAS จะไม่ยอมรับการกระทำใดๆ ที่ขัดขวางการทำงานอย่างราบรื่นของผู้ได้รับความชอบธรรมตามกฎหมายในไนเจอร์ ซึ่งรวมไปถึงส่วนใดส่วนหนึ่งของแอฟริกาตะวันตก” โบลา ตินูบู (Bola Tinubu) ประธานาธิบดีไนจีเรีย กล่าวในนามสมาชิกประเทศ ECOWAS
“เมื่อทราบว่า กองทัพบ่อนทำลายเสถียรภาพระบอบประชาธิปไตยและองคาพยพของไนเจอร์ นี่คือความพยายามในการรัฐประหาร ผมขอประณามอย่างรุนแรงถึงบุคลากรของกองทัพ” มุสซา ฟากี มาฮามัด (Moussa Faki Mahamat) ประธานสหภาพแอฟริกากล่าว และเสริมว่าการรัฐประหารของกองทัพเป็น ‘การทรยศต่อหน้าที่’ ของทหาร
อ้างอิง
https://www.bbc.com/news/world-africa-66320895
https://www.france24.com/en/africa/20230726-african-union-ecowas-condemn-attempted-coup-in-niger
Tags: แอฟริกา, ไนเจอร์, โมฮาเหม็ด บาซูม, กองทัพไนเจอร์, ซาเฮล, แอฟริกาตะวันตก, กลุ่มก่อการร้าย, ISIL, สหรัฐอเมริกา, ยุโรป, รัฐประหาร
