ก้าวไกลแฉ ตร. ของบฯ 350 ล้าน ซื้อ ‘เพกาซัสสปายแวร์’ ดักฟังมือถือ ทั้งที่ ‘ประยุทธ์’ ระบุว่าไม่รู้จัก

วันนี้ (27 กรกฎาคม 2565) พิจารณ์ เชาวพัฒนพงศ์ ส.ส.แบบบัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล แถลงข่าวหลังพบหลักฐานการขอซื้อ ‘เพกาซัสสปายแวร์’ เพื่อดักจับข้อมูลและโจมตีประชาชนอย่างน้อย 35 คน ในช่วงปี 2563-2564 ทั้งนี้ หลักฐานใหม่มาจากเอกสารประกอบคำของบประมาณปี 2566 ของสำนักงานตำรวจแห่งชาติ ซึ่งกำลังอยู่ในระหว่างการพิจารณาของกรรมาธิการงบประมาณ สภาผู้แทนราษฎร ภายใต้ชื่อ ‘โครงการจัดหาระบบรวบรวมและประมวลผลข่าวกรองขั้นสูง’ ภายใต้วงเงินงบประมาณ 350 ล้านบาท

ทั้งนี้ ที่เห็นได้ชัดคือในเอกสารภาคผนวก ข. ซึ่งแนบมากับเอกสารของบประมาณนั้น สำนักงานตำรวจแห่งชาติได้เปรียบเทียบราคาผู้ผลิตและผู้จำหน่ายระบบดังกล่าว 3 ราย โดยผู้ที่เสนอราคาต่ำสุดเป็นยี่ห้อ Q Cyber รุ่น Minotaur ของประเทศอิสราเอล ขณะที่ก่อนหน้านี้มีรายงานของเครือข่ายภาคประชาชน Citizen Lab ตั้งแต่ปี 2562 แล้วว่า Q Cyber เป็นบริษัทในเครือของบริษัท NSO ซึ่งเป็นผู้ผลิตระบบเพกาซัสสปายแวร์ ทั้งนี้ สำหรับโครงการนี้ไม่ได้ของบประมาณเพียง 350 ล้านบาทเท่านั้น แต่เป็นโครงการต่อเนื่อง 5 ปี ใช้งบประมาณทั้งสิ้นรวม 1,500 ล้านบาท

พิจารณ์ยังระบุด้วยว่า สำหรับคุณสมบัติของระบบดังกล่าว ภายใต้ภาคผนวก ง. นั้น เขียนชัดเจนว่า สามารถติดตั้ง Software Agent บนอุปกรณ์เป้าหมายได้ โดยที่เป้าหมายไม่ทราบว่ามีการติดตั้ง และเขียนว่า Software Agent สามารถอยู่ในอุปกรณ์เป้าหมายได้ แม้มีการเปลี่ยนซิมการ์ด ทั้งยังรวบรวมข้อมูลสรุปรายชื่อ เบอร์โทรศัพท์ ไฟล์ ประวัติการโทร การค้นหารูปภาพ และการนัดหมายทำกิจกรรม ได้เป็นอย่างน้อย อีกทั้งยังสามารถเปิดไมค์อุปกรณ์เป้าหมายเพื่อดักฟังสภาพแวดล้อม รวมถึงสามารถกระทำการ Screen Capture อุปกรณ์เป้าหมายได้ ถ่ายภาพของอุปกรณ์เป้าหมาย บอกตำแหน่งจีพีเอส และดักฟังการโทรด้วยเสียงผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต

นอกจากนี้ เอกสารของสำนักงานตำรวจแห่งชาติยังได้ระบุชัดเจนว่าเคยมีการใช้ระบบดังกล่าวมาแล้วทั้งสิ้น 4 ระบบ ตั้งแต่ปี 2557 เป็นต้นมา และยังคงใช้งานอยู่ในขณะนี้ ทว่ามีความจำเป็นไม่เพียงพอจึงได้ขอจัดซื้อระบบใหม่ มูลค่า 350 ล้านบาท โดยเอกสารของสำนักงานตำรวจแห่งชาติชี้แจงว่า ที่ผ่านมา เมื่อสปายแวร์ดังกล่าวเข้าถึงเป้าหมาย เป้าหมายจำเป็นต้องคลิกลิงก์หน้าเว็บไซต์ที่เจ้าพนักงานสร้างขึ้น เพื่อให้ระบบสามารถติดตั้งแอปพลิเคชันในเครื่องเป้าหมายได้ ทว่าระบบดังกล่าวยังไม่ดีพอ จึงจะขอซื้อระบบใหม่ที่ทำให้เป้าหมายไม่ต้องคลิกลิงก์ หรือเป็น Zero Click นอกจากนี้ ระบบเดิมที่เคยใช้ยังเน้นโจมตีผ่านเครือข่ายโทรศัพท์ แต่ระบบใหม่ไม่ต้องอาศัยเครือข่าย เพราะเป็นการเจาะเข้าไปยังโทรศัพท์มือถือโดยตรง

พิจารณ์ยังระบุด้วยว่า เหตุผลที่ใช้ในการจัดซื้อเพิ่มเติม เป็นเพราะระบบรวบรวมข่าวสารที่มีอยู่สามารถใช้ได้ในระบบ iOS ไม่เกิน iOS 12.2.6 เท่านั้น จึงขอซื้อระบบใหม่ที่รวบรวมข่าวกรองขั้นสูง เพราะซอฟต์แวร์ใหม่ใช้กับระบบปฏิบัติการปัจจุบัน คือ iOS 15.2.1 ได้ รวมถึงได้เขียนอีกว่า หากมีการพัฒนา iOS ขึ้นมาใหม่ ผู้ผลิตซอฟต์แวร์จะพัฒนาตามในเวลาไม่เกิน 45 วัน โดยซอฟต์แวร์ที่ซื้อ จะสามารถใช้กับ 10 เป้าหมายพร้อมกัน

อย่างไรก็ตาม ในคำขอยังได้ระบุว่า หากใช้เพกาซัสสปายแวร์จะต้องขออนุญาตจากศาลเท่านั้น รวมถึงต้องขอหมายศาลเพื่อทำการสอดแนม ซึ่งพิจารณ์ระบุว่า หากเป็นไปตามเรื่องดังกล่าว ถือว่าสามารถยอมรับได้ แต่ไม่แน่ใจว่าปัจจุบันมีการขอหมายศาลจริง ทั้งยังพบว่ามีการใช้งานในอีกหลายหน่วยงาน อาทิ หน่วยงานความมั่นคง กองอำนวยการรักษาความมั่นคงในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) ขณะเดียวกัน การขายซอฟต์แวร์ดังกล่าวก็ต้องขายให้กับหน่วยงานรัฐเท่านั้น

พิจารณ์จึงได้ตั้งคำถามไปถึง พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม ที่ระบุว่าไม่รู้จักเพกาซัสสปายแวร์และไม่เคยมีการดักฟังนักกิจกรรมว่า หลักฐานที่ปรากฏผ่านเอกสารคำของบประมาณนั้นคืออะไร แล้วเพราะเหตุใดจึงมีการของบประมาณในลักษณะนี้ ในเมื่อไม่เคยมีการใช้งานมาก่อน