คำตัดสินของศาลรัฐธรรมนูญโปแลนด์จุดชนวนการชุมนุมประท้วงทั่วประเทศ ผู้ชุมนุมนับหมื่นคนฝ่าฝืนกฎห้ามรวมตัวกันในช่วงโควิด-19 เป็นเวลาติดต่อกัน 6 วันแล้ว เพื่อแสดงความไม่เห็นด้วยศาลรัฐธรรมนูญเมื่อวันที่ 22 ตุลาคม 2020 ที่วินิจฉัยว่า การทำแท้งเพราะสาเหตุที่ว่าทารกในครรภ์ผิดปกติเป็นการละเมิดการคุ้มครองชีวิตตามกฎหมายรัฐธรรมนูญ

ปัจจุบันกฎหมายโปแลนด์อนุญาตให้ทำแท้งได้ ในกรณีที่สุขภาพของแม่อยู่ในภาวะเสี่ยง ความผิดปกติของทารกในครรภ์  และเป็นการตั้งครรภ์ที่เกิดจากการถูกข่มขืน อย่างไรก็ตามในทางปฏิบัติ สถิติของผู้ที่ทำแท้งถูกกฎหมายจากความผิดปกติของทารกในครรภ์มีสัดส่วนมากที่สุด  แต่ละปีมีการทำแท้งถูกกฎหมายด้วยเหตุผลว่าตัวอ่อนในครรภ์ผิดปกติราว 1,000 ราย ปีที่แล้วมี 1,074 คนจากผู้ที่ทำแท้งถูกกฎหมายทั้งหมด 1,100 คน 

คำวินิจฉัยล่าสุดทำให้การทำแท้งด้วยเหตุผลเรื่องความผิดปกติของทารกในครรภ์ละเมิดรัฐธรรมนูญ ประธานศาลให้เหตุผลว่า การอนุญาตให้ทำแท้งด้วยเหตุผลนี้ถือว่ายินยอมให้มีการคัดเลือกพันธุ์ และรัฐธรรมนูญของโปแลนด์ปกป้องชีวิตของมนุษย์ การยุติชีวิตของทารกในครรภ์ด้วยเหตุผลทางสุขภาพเป็นการเลือกปฏิบัติโดยตรง  คำตัดสินนี้ทำให้โปแลนด์กลายเป็นประเทศที่มีกฎหมายต่อต้านทำแท้งที่เข้มงวดประเทศหนึ่งของยุโรป

การชุมนุมของชาวโปแลนด์ ซึ่งเป็นประเทศที่คริสตศาสนานิกายโรมันคาทอลิกมีอิทธิพลอย่างสูงไม่ใช่สิ่งที่เกิดขึ้นบ่อยนัก แต่สุดสัปดาห์ที่ผ่านมา โบสถ์หลายแห่งกลายเป็นพื้นที่ชุมนุม หนุ่มสาวพากันเข้าไปนั่งกลางโบสถ์ระหว่างพิธีมิสซา และถือป้ายต่างๅ  เช่น “มือของคุณเปื้อนเลือดแล้ว” หรือ “มาสวดภาวนาเพื่อสิทธิในการทำแท้งกันเถิด” จนทำให้บาทหลวงไม่สามารถทำพิธีได้ กำแพงของวิหารในกรุงวอซอร์ถูกพ่นสเปรย์ที่เขียนว่า “การทำแท้งไร้พรมแดน” บางส่วนถือป้าย “ฉันอยากจะทำแท้งรัฐบาลของตัวเอง” 

นักกิจกรรมสิทธิผู้หญิงเดินขบวนและเข้าไปในโบสถ์ทั่วโปแลนด์พร้อมกับถือป้ายต่อต้านรัฐบาลและศาสนจักร เช่น ป้ายที่เขียนว่า “นี่คือสงคราม” หรือ “เราไม่ใช่เหยื่อ” ผู้ชุมนุมส่วนหนึ่งแต่งตัวตามตัวละครในนวนิยายเรื่อง The Handmaid’s Tale ขณะที่ฝ่ายขวาจัดออกมาประกาศว่า จะตั้งหน่วยรักษาความปลอดภัยแห่งชาติขึ้นเพื่อพิทักษ์โบสถ์คาทอลิกจากผู้ก่อจราจล

เรื่องนี้กลายเป็นประเด็นเรื่องความเป็นอิสระของศาล ก่อนหน้านี้รัฐบาลพยายามผ่านร่างกฎหมายที่ทำให้การทำแท้งถูกกฎหมายเป็นไปได้ยากขึ้น แต่ไม่สามารถรวบรวมเสียงในรัฐสภาได้ รัฐบาลจึงใช้ศาลเป็นเครื่องมือเพื่อให้บรรลุสิ่งที่ต้องการด้วยการส่งให้ศาลรัฐธรรมนูญตีความ ขณะที๋โพลล์ชี้ให้เห็นว่า ชาวโปแลนด์ส่วนใหญ่คัดค้านกฎหมายนี้

รัฐบาลที่นำโดยพรรค Law and Justice ต้องการที่จะรักษาคุณค่าเดิมของคาทอลิกและใส่ร้ายกลุ่มต่อต้านชาวคริสต์และกลุ่มเสรีนิยมว่า นักสิทธิสตรีหรือการเรียกร้องสิทธิสตรีเป็นภัยอันตราย ซึ่งที่ได้รับอิทธิพลจากการชวนเชื่อของประเทศตะวันตก นักวิจารณ์มองว่า รัฐบาลใช้ผู้นำทางศาสนาและกลุ่มขวาจัดมาบังคับให้ผู้หญิงต้องเลือกว่าจะยอมทำแท้งที่ผิดกฎหมายและเป็นอันตราย หรือออกไปทำแท้งที่ต่างประเทศ หรือคลอดลูกที่เกิดมามีปัญหาสุขภาพร้ายแรง

ที่มา:

https://www.nytimes.com/2020/10/27/world/europe/poland-abortion-ruling-protests.html

https://www.bbc.com/news/world-europe-54694968

https://www.dw.com/en/polands-churches-become-sites-of-protest-amid-abortion-row/a-55415180

ภาพ REUTERS/Jadwiga Figula

Tags: โปแลนด์