ชาตินี้จะมีโอกาสได้ใช้ไหม: ศัพท์พิสดาร

ภาษาอังกฤษเป็นหนึ่งในภาษาที่มีคำมากที่สุดในโลก ส่วนหนึ่งเพราะมีประวัติศาสตร์ยาวนาน ทำให้มีเวลาสั่งสมพลังปราณและบันทึกที่เป็นลายลักษณ์อักษรมากกว่าหลายๆ ภาษา อีกส่วนก็เพราะเป็นภาษาที่ทรงอิทธิพล ความรู้สรรพศาสตร์ต่างๆ จึงมักถูกถ่ายทอดเป็นภาษาอังกฤษเพื่อให้คนอื่นเข้าถึงได้ ซึ่งในกระบวนการนี้ก็เกิดทั้งการขุดเอาคำจากภาษาอื่นมาใช้และการสร้างคำขึ้นมาใช้เรียกขานสิ่งใหม่ๆ

แน่นอนว่าในบรรดาคำมหาศาลเหล่านี้ ก็ย่อมต้องมีตั้งแต่คำเกร่อๆ ที่เราใช้ทุกวัน ไปจนถึงคำที่พบเจอได้น้อยมากขนาดที่แม้แต่เจ้าของภาษาส่วนใหญ่ได้ยินแล้วยังต้องเอียงคอเกาหัวกันแกรกๆ แต่มีความมหัศจรรย์พันลึกที่ชวนค้นหา

สัปดาห์นี้ เราจะไปดูคำภาษาอังกฤษสุดประหลาดที่ชาตินี้อาจจะไม่มีโอกาสได้ใช้ แต่รู้ไว้ประดับบารมีก็เก๋ดีเหมือนกัน

Velleity

คำนี้มาจากคำละติน velle แปลว่า ปรารถนา หรือ เจตจำนง และเป็นญาติๆ กับคำอย่าง volunteer (อาสาสมัคร) และ volition (ความตั้งใจ ความสมัครใจ) Velleity จึงหมายถึง ความปรารถนา แต่ไม่แรงกล้าพอที่จะนำไปสู่การลงมือทำ ทำนองว่าอยากทำนะแต่ไม่ได้จริงจังขนาดนั้น

คำนี้ถือว่าเหมาะมากสำหรับคนเจ้าโปรเจ็กต์หรือชอบคิดไปเรื่อยว่าจะทำนู่นทำนี่ วาดฝันว่าจะออกกำลังกายให้สม่ำเสมอขึ้น เข้านอนให้เป็นเวลา เล่นโซเชียลมีเดียให้น้อยลง แต่เอาเข้าจริงก็ได้แต่คิด ยังไม่เคยได้ลงมือทำเสียที ตัวอย่างเช่น She spoke several times of her wish to learn a new language, but I supposed it is just one of her velleities. ก็จะหมายความว่า เธอพูดหลายครั้งแล้วว่าอยากเรียนภาษาเพิ่ม แต่สงสัยคงแค่อยากแต่ไม่ได้จริงจัง

Oneiromancy

คำนี้มีส่วนประกอบมาจากคำกรีก oneiros หมายถึง ความฝัน รวมกับ manteia แปลว่า การพยากรณ์ (เป็นญาติกับคำว่า มนต์ ที่ยืมมาจากบาลีสันสกฤต และคำว่า mantis ที่แปลว่า ตั๊กแตน เพราะตั๊กแตนยกสองขาหน้าชิดกันเหมือนกำลังสวดมนต์) ได้ความหมายว่า การทำนายฝัน

คำนี้พบครั้งแรกในสมัยศตวรรษที่ 17 แต่ทุกวันนี้แทบไม่เจอใช้แล้วในภาษาอังกฤษ แต่อาจจะยังมีประโยชน์แถวบ้านเรามาก โดยเฉพาะในบรรดาผู้ที่ชื่นชอบการตีเลขหวยจากฝันหรือเชื่อว่าสิ่งที่เห็นในฝันเป็นลางบอกเหตุ เช่น According to Thai oneiromantic lore, if you are wrapped by a snake in your dream, your soulmate is about to cross your path. ก็จะหมายถึง ตามตำราพยากรณ์ฝันของไทย ถ้าฝันว่าโดนงูรัด แปลว่ากำลังจะได้เจอเนื้อคู่

Defenestration

คำนี้ประกอบจาก de- หมายถึง ออก รวมกับ fenestra หมายถึง หน้าต่าง (เป็นญาติกับคำว่า fenêtre ในภาษาฝรั่งเศสในปัจจุบัน) รวมได้ความหมายว่า การโยนออกนอกหน้าต่าง

คำนี้เริ่มปรากฏต้นศตวรรษที่ 17 เดิมใช้กับการผลักหรือโยนคนออกนอกหน้าต่างเพื่อฆ่าคนด้วยเหตุผลทางการเมือง ว่ากันว่าคำนี้คิดขึ้นมาในช่วงที่มีความขัดแย้งทางการเมืองและมีการโยนผู้สำเร็จราชการแผ่นดินออกนอกหน้าต่างปราสาทปรากต่อหน้าธารกำนัลในกรุงปราก หากใครดู Game of Thrones ตอนที่ Bran Stark ถูกผลักตกจากหอคอย เราก็อาจเรียกว่า the defenestration of Bran Stark ได้เช่นกัน

ส่วนการกระโดดหน้าต่างออกไปเองนั้น ภายหลังมีคนแต่งคำขึ้นมาใช้ คือ self-defenestration หรือ autodefenestration

Alectryomachy

คำนี้มาจาก alectryon ในภาษากรีก หมายถึง ไก่ รวมกับ makhia หมายถึง สงคราม ได้ความหมายว่า การชนไก่ นั่นเอง

คำนี้ก็เป็นอีกคำที่แทบจะไม่มีโอกาสได้พบเจอในชีวิตประจำวัน หายากถึงขนาดพิมพ์ในโปรแกรมไมโครซอฟท์เวิร์ดแล้วจะขึ้นเส้นหยักแดงๆ จะเจอก็ต่อเมื่อมีคนพยายามอยากใช้มาก เช่น อยากเรียกเขาชนไก่เสียใหม่ว่า Alectryomachy Hill

ส่วนที่ alectryon กลายมาหมายถึง ไก่ นี้ มีเรื่องเล่าในปกรณัมกรีกอยู่นิดหน่อย ว่ากันว่า เทพแห่งสงครามเอรีสคบชู้กับเทพีอโฟรไดที ซึ่งเป็นเทพีที่เลอโฉมแต่กลับมีสามีเป็นเทพช่างตีเหล็กขาพิการนามว่าเฮเฟสตัส ทั้งนี้ ทั้งคู่ไม่กล้าทำอะไรประเจิดประเจ้อตอนกลางวันเพราะเกรงว่าเทพพระอาทิตย์เฮลิโอสจะมาเห็นเข้า จึงมักลอบพบกันตอนกลางคืนแล้วแยกทางกันพอรุ่งสาง

ทุกครั้งที่นัดพบกัน เทพเอรีสก็จะสั่งทหารนามว่า Alectryon เฝ้าอยู่หน้าห้องและคอยปลุกก่อนพระอาทิตย์ขึ้น Alectryon ทำหน้าที่ได้ไม่บกพร่อง จนมาวันหนึ่งดันเผลอหลับจนลืมปลุกเทพเอรีส เทพเฮลิโอสจึงมาเห็นเข้าแล้วไปบอกเฮเฟสตัส ทำให้ความแตกในที่สุด เทพเอรีสจึงสาปให้ Alectryon กลายเป็นไก่ ให้ขันทุกเช้าเมื่อดวงอาทิตย์ขึ้น

Callipygian

คำนี้มาจาก kallos ในภาษากรีก หมายถึง สวย (เจอในคำเช่น calligraphy) รวมกับคำว่า pyge หมายถึง ก้น ได้ความหมายรวมว่า ก้นสวย บั้นท้ายได้รูปสมส่วน

ที่มาภาพ: http://www.everyfoto.com [CC BY 3.0], via Wikimedia Commons

ว่ากันว่าคำนี้เริ่มเจอในภาษาอังกฤษช่วงศตวรรษที่ 19 เป็นคำที่ยืมมาจากชื่อรูปปั้นเทพีวีนัส (เทียบได้กับเทพีอโฟรไดทีที่เป็นชู้กับเทพเอรีสที่เล่าไปด้านบน) ที่เมือง Syracuse เพื่อบรรยายความงามปะล้ำปะเหลือของก้นที่สมส่วน ถ้าเทียบกับศัพท์สแลงยุคใหม่ก็คงจะเป็นคำว่า bootylicious

หากใครที่ลงทุนออกกำลังกายท่าสควอตทุกวันเพื่อหวังให้ก้นสวย ก็อาจจะพูดว่า These squats will help me achieve the callipygian ideal.

บรรณานุกรม

• http://www.etymonline.com/
• American Heritage Dictionary of the English Language
• Bowler, Peter. The Superior Person’s Little Book of Words. Hawthorn Press: Perth, 1987.
• Bramwell, David. The Mellifluous Book of Hard Words. Page One: Singapore, 2008.
• Byrne, Josefa Heifetz. Mrs. Byrne’s Dictionary of Unusual, Obscure, and Preposterous Words. Twelfth Printing: New Jersey, 1974.
• Elster, Charles Harrington. There’s a Word for it: A Grandiloquent Guide to Life. Pocket Books: New York, 2005.
• Hellweg, Paul. The Wordsworth Book of Intriguing Words. Wordsworth Editions: Hertfordshire, 1993.
• Nurnberg, Maxwell. I Always Look up the Word “Egregious.” Barnes & Noble Books: New York, 1981.
• Nurnberg, Maxwell, and Morris Rosenblum. All About Words: An Adult Approach to Vocabulary Building. Signet Reference Books: New York, 1968.
• Shorter Oxford English Dictionary