International Institute for Democracy and Electoral Assistance (IDEA) เผยรายงานว่า ‘เสรีภาพสื่อ’ ในปี 2025 ตกต่ำที่สุดในรอบ 50 ปี เหตุเพราะระบอบประชาธิปไตยอ่อนแอลง และกระแสอำนาจนิยมกำลังมาแรง ขณะที่ไทยรั้งท้ายทุกตัวชี้วัด ครองอันดับ 110 จาก 170 ประเทศทั่วโลก
IDEA เป็นองค์การระหว่างประเทศที่สนับสนุนการเสริมสร้าง และพัฒนาประชาธิปไตยทั่วโลก ถือเป็นหนึ่งในกลุ่มผู้สังเกตการณ์ประจำสหประชาชาติ (United Nations Observers) โดยมักทำหน้าที่ให้คำแนะนำ ช่วยเหลือประเทศที่กำลังเปลี่ยนผ่านสู่ระบอบประชาธิปไตย รวมถึงจัดทำรายงานสำรวจเสรีภาพของแต่ละประเทศตั้งแต่ปี 1975 เป็นต้นมา
ทั้งนี้รายงานของ IDEA จากการสำรวจ 173 ประเทศทั่วโลกพบว่า 54% ทั่วโลกกำลังเผชิญกับความตกต่ำของเสรีภาพสื่อครั้งใหญ่ในรอบ 50 ปี ตั้งแต่มีการบันทึกไว้ อันเป็นผลมาจากการสั่นคลอนของระบอบประชาธิปไตย ที่ถูกท้าทายด้วยการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเศรษฐกิจ ส่งผลให้ระบอบอำนาจนิยมกำลังได้รับความนิยมในหลายประเทศทั่วโลก
ผลสำรวจขยายความว่า ในปี 2024 โลกมีการเลือกตั้งครั้งใหญ่ คิดจำนวนผู้ลงคะแนนเสียงได้ถึง 1.6 ล้านคน แต่ระบอบประชาธิปไตยกลับถดถอย สะท้อนจากตัวเลขความน่าเชื่อถือในการเลือกตั้งลดลงในรอบ 30 ปี หรือคิดเป็น 1 ใน 5 ของประเทศทั่วโลกที่ได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงดังกล่าว ขณะที่หัวข้อในการพิจารณาสถิติ ได้แก่ เสรีภาพ ความแข็งแรงของหลักนิติธรรม และการมีผู้แทนที่ดี ก็ลดลงในรอบ 5 ปีอย่างมีนัยสำคัญ
ในรายละเอียดของรายงานในแต่ละภูมิภาค แอฟริกาเป็นทวีปที่มีพัฒนาการด้านความเป็นประชาธิปไตยมากที่สุด โดยคิดเป็น 24% ของภูมิภาค คือกรณีบอตสวานาและแอฟริกาใต้ ที่สามารถปรับปรุงการเลือกตั้งให้น่าเชื่อถือมากขึ้น ทว่า 23 ประเทศที่เหลือ โดยเฉพาะกลุ่มแอฟริกาตะวันตก ได้แก่ บูร์กินาฟาโซ กินี มาลี และไนเจอร์ ยังเผชิญกับภาวะถดถอยครั้งสำคัญ ขณะที่เสรีภาพสื่อในซูดานย่ำแย่ที่สุดจากเหตุสงครามกลางเมือง
สำหรับทวีปยุโรป ระบอบประชาธิปไตยย่ำแย่กว่าสถิติในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา ยุโรปตะวันออกเผชิญสถิติตกต่ำมากที่สุด หลังเกณฑ์ในการประเมินต่ำกว่าระดับมาตรฐานถึง 63 ตัวชี้วัด ซึ่งมาจากสถานการณ์ในเบลารุส จอร์เจีย และรัสเซีย ขณะที่องค์รวมของเสรีภาพสื่อ มี 1 ใน 3 ประเทศทั่วภูมิภาคที่ได้รับผลกระทบ เช่น อิตาลีกับกรณีการใช้ Spyware โจมตีนักข่าว หรือสโลวาเกียที่การเมืองแทรกแซงสื่อ อย่างไรก็ดียุโรปยังถือเป็นภูมิภาคที่มีความเป็นประชาธิปไตยสูง โดย 45 ประเทศของทวีป ยังคงรักษามาตรฐานได้ดี
อเมริกาเป็นอีกภูมิภาคหนึ่งที่เผชิญความตกต่ำของระบอบประชาธิปไตย โดยกรณีรุนแรงสุดคือ เอลซัลวาดอร์ เฮติ และนิการากัว ซึ่งเป็น 3 ประเทศที่มีสถิติเสรีภาพสื่อตกต่ำมากที่สุด ขณะที่สหรัฐอเมริกาภายใต้ โดนัลด์ ทรัมป์ (Donald Trump) มีการระบุในองค์รวมว่า บทบาทผู้นำและสนับสนุนประชาธิปไตยนานาชาติลดลง เช่น การตัดงบช่วยเหลือโครงการพัฒนาทั่วโลก
ขณะเดียวกัน ความเป็นประชาธิปไตยในเอเชียแปซิฟิกมีความถดถอยเล็กน้อย ซึ่งหากมองในด้านความน่าเชื่อถือในการเลือกตั้ง และความยุติธรรม ประเทศอัฟกานิสถาน ภูฏาน กัมพูชา อินเดีย อินโดนีเซีย คาซัคสถาน คาจิกิสถาน และเมียนมา มีสถิติต่ำที่สุดในรอบ 5 ปี ขณะที่ในฝั่งกลุ่มประเทศโอเชียเนียและแปซิฟิกมีความเป็นประชาธิปไตยสูง
น่าสนใจว่า เกาหลีใต้ยังเป็นหนึ่งในประเทศอันดับ 4 จากทั่วโลกที่ถูกมองว่า ประชาธิปไตยกำลังถดถอยครั้งใหญ่ นอกจากอัฟกานิสถาน บูกินาฟาร์โซ และเมียนมา เพราะเหตุการณ์การประกาศกฎอัยการศึกจาก ยุน ซอกยอล (Yoon Suk-yeol) อดีตผู้นำเกาหลีใต้ในปลายปี 2024
กรณีประเทศไทย ครองผลอันดับรั้งท้ายตัวชี้วัดทั้ง 3 ด้าน ได้แก่ การมีผู้แทนที่ดีอยู่ที่อันดับที่ 110, ด้านสิทธิอันดับที่ 113 (ต่ำกว่าอินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์ และมาเลเซีย ในภูมิภาคอาเซียน) และความแข็งแกร่งของหลักนิติธรรมอันดับ 123 โดยรายงานระบุว่า แม้รัฐสภาไทยมีประสิทธิภาพมากขึ้น แต่การต่อสู้ทางการเมืองยังดำเนินต่อไประหว่างชนชั้นนำกับคนรุ่นใหม่ พร้อมยกตัวอย่างกรณีการยุบพรรคก้าวไกลในปี 2024 ว่า เป็นปัจจัยที่ทำให้ผู้คนเคลือบแคลงว่า ไทยมีความก้าวหน้าทางประชาธิปไตยจริงหรือไม่
อ้างอิง
Tags: อเมริกา, ยุโรป, แอฟริกา, เอเชีย, เสรีภาพสื่อ, Global Press Freedom
