ให้นิ้วเป็นยา บำบัดกล้ามเนื้อด้วยแพทย์แผนไทยประยุกต์

ปัญหาร่วมของคนทำงานออฟฟิศ โดยเฉพาะคนที่ต้องนั่งอยู่ในท่าเดิมหรือนั่งอยู่หน้าคอมพิวเตอร์เป็นเวลานานๆ คืออาการปวดกล้ามเนื้อบ่า หลัง หรืออาการออฟฟิศซินโดรม ที่เมื่อเกิดอาการ สิ่งที่เรานึกถึงอันดับแรก คือการใช้บริการร้านนวด ซึ่งปกติแล้ว เมื่อไปถึงเราก็เพียงเปลี่ยนชุดที่เขาเตรียมไว้ให้ แล้วขึ้นเตียงเพื่อรอรับการบำบัดจากพนักงานนวด หรือที่เราเรียกกันว่า ‘หมอนวด’ ได้เลย

    ในเวลานั้นเราอาจจะรู้สึกถึงความเจ็บที่พึงใจ เมื่อร่างกายของเราถูกบีบ กด เค้น ด้วยมือ เข่า เท้า ศอก และเชื่อว่าเราจะสบายตัวขึ้นหลังจากนั้น-ใช่ เราสบาย แต่เพียงไม่นาน เราก็จะกลับไปรู้สึกปวดล้า และคิดว่าต้องกลับไปนวดอีก ที่เป็นเช่นนั้นเพราะการนวดเพื่อผ่อนคลายต่างจากการนวดเพื่อการรักษา เราสบายตัวเพียงชั่วคราว แต่เราจะไม่หายขาด เพราะการนวดนั้นไม่ใช่การบำบัดอาการที่ตรงจุดของกล้ามเนื้อที่เกิดปัญหา

นวดแผนไทยประยุกต์ ตรวจก่อนนวด บำบัดตรงจุด

    เรารู้จักธรรมานามัยคลินิก จากการลองเข้ารับการบำบัดอาการครั้งแรกด้วยอาการปวดกล้ามเนื้อบ่า การบำบัดครั้งนั้นทำให้เราได้รู้จักการรักษาแบบแผนไทยประยุกต์ ที่ร่างกายของเราจะไม่ต้องถูกกดเค้นทั้งตัว แต่เป็นการรักษาด้วยการกดนวดอย่างตรงจุด ตามแนวเส้นของกล้ามเนื้อ ผ่านมือของแพทย์ที่จบด้านแพทย์แผนไทยประยุกต์มาโดยเฉพาะ ด้วยผลการรักษาที่น่าพอใจ ทำให้เรากลับไปที่คลินิกแห่งนี้อีกครั้ง เมื่อกล้ามเนื้อหลังมีปัญหาจากการยกของหนักขึ้นที่สูง และรู้สึกเจ็บเมื่อมีการเอี้ยวตัว และคิดว่าคงไม่เป็นการเกินเลยนัก หากเราจะเล่าประสบการณ์การรักษาที่อย่างน้อยเราก็ไม่ต้องพึ่งยาคลายกล้ามเนื้อหรือยาแก้ปวดอย่างที่แล้วมาอีก

เมื่อเข้าสู่บ้านสองชั้นที่ยังคงโครงสร้างแบบยุคเก่าในซอยพหลโยธิน 3 ซึ่งเป็นที่ตั้งของธรรมานามัยคลินิก เราจะต้องกรอกประวัติตรงจุดคัดกรองเช่นเดียวกับการเข้ารับการรักษาในสถานพยาบาล ตามระเบียบของกระทรวงสาธารณสุข เพราะประวัติการรักษาหรือการใช้ยาที่ผ่านมา มีผลต่อการวิเคราะห์อาการและการวางแผนการรักษา จากนั้นจึงเข้าสู่ห้องตรวจ ที่ต้องผ่านขั้นตอนการชั่งน้ำหนัก วัดความดัน หรือวัดไข้หากมีอาการไข้ร่วมมาด้วย

ทำไมการตรวจวัดความดันหรือวัดไข้จึงจำเป็น หมออีฟ-พท.ป เจริญรัฐ จงจิตต์ แพทย์ผู้ให้การรักษา อธิบายกับเราว่า การรักษาด้วยการนวดนั้นมีบางอย่างที่เป็นข้อห้าม เช่น หากคนไข้มีความดันโลหิตสูง เมื่อต้องรับน้ำหนักของการกด หรือมีการเกร็งเพราะเจ็บเกินฝืนทนขณะนวด อาจจะส่งผลให้เส้นเลือดในสมองแตกได้ ส่วนในรายที่มีไข้ การนวดจะเป็นการเพิ่มความร้อนในร่างกายให้สูงขึ้นไปอีก จึงไม่สามารถรักษาด้วยการนวดได้ แต่สามารถให้ยาแผนไทยเพื่อการรักษาอาการไข้แทน หรือในกรณีที่เป็นหวัดอาจทำให้เกิดการแพร่เชื้อไปยังผู้รับบริการรายอื่น และในรายที่มีแผลติดเชื้อ ข้อผิดรูป หรือมีปัญหาเรื่องกระดูก ก็ไม่ควรรับการรักษาด้วยวิธีนี้เช่นกัน ด้วยเหตุนี้การซักประวัติจึงเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการรักษาด้วยวิธีนี้

สาขาแพทย์แผนไทยประยุกต์ได้รับความนิยมเพิ่มขึ้นมากจากเมื่อก่อน และปัจจุบันได้ผลิตบุคลากรเพิ่มมากขึ้นเพื่อรองรับความนิยมของคนไข้ที่ไม่ได้จำกัดอยู่ในกลุ่มของคนสูงอายุอีกต่อไป โดยในหลักสูตรนั้นจะต้องผ่านการเรียนด้านกายวิภาคศาสตร์ สรีรวิทยา กลไกการทำงานของร่างกายพื้นฐาน กลไกการเกิดโรคเบื้องต้น เช่นเดียวกับแพทย์ทั่วไป กระทั่งเข้าหลักสูตรการรักษาเพื่อนำมารักษาคนไข้โดยใช้ภูมิปัญญาไทย เช่นเดียวกับแพทย์ของธรรมานามัยคลินิก ซึ่งทุกคนล้วนผ่านหลักสูตรการแพทย์แผนไทยประยุกต์ จากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล

นวดแบบราชสำนัก นิ้วคือยารักษา

      การนวดของที่นี่ จะเป็นการนวดเพื่อหวังผลการรักษา ใช้วิธีการนวดแบบราชสำนัก ซึ่งหากเท้าความไปในอดีตก็คือวิธีการนวดที่ใช้ในรั้วในวัง สำหรับนวดกษัตริย์หรือเจ้าขุนมูลนาย จึงไม่มีการใช้เท้า ใช้ศอก ใช้เข่า หรือยกแขนยกขา แต่ใช้เฉพาะกำลังนิ้วมือที่กดลงตามจุด ต่างจากการนวดสายเชลยศักดิ์ ที่จะมีทั้งการใช้เท้า ใช้เข่า นอนคว่ำ บิดดัด แต่แม้วิธีการจะต่างกัน การนวดของทั้งสองสายนี้ก็เป็นการนวดของไทยทั้งคู่

ในการรักษา คนไข้แต่ละคนจะได้รับการบำบัดที่แตกต่างกันออกไปตามอาการและที่มาของอาการ ก่อนทำการรักษา เราจะผ่านการทดสอบเพื่อดูองศาของร่างกาย เพราะจะสามารถบอกได้ว่าร่างกายเริ่มมีปัญหาตรงไหนหรือปวดตรงไหนเป็นประจำ เช่น หันหน้าซ้ายขวา ทดสอบความสามารถในการเอี้ยวคอและองศาการมอง การยกมือขึ้นเหนือไหล่เพื่อดูภาวะไหล่ติด ตรวจดูว่ามีอาการบวมหรือรอยช้ำมาหรือไม่ หรือทดสอบความตึงของกล้ามเนื้อด้วยการกดลงบนจุดที่มีปัญหา หากพบว่ากล้ามเนื้อจุดนั้นตึงเกินไปจนกดได้ยาก อาจเริ่มต้นด้วยการประคบหรืออบสมุนไพรก่อน เพื่อให้กล้ามเนื้อผ่อนคลายก่อนใช้นิ้วในการรักษา

    เพราะพฤติกรรมการนั่งทำงานแบบเดิมของเราที่ยังคงไม่เปลี่ยน บวกกับอาการปวดหลังที่เพิ่มมากขึ้น ทำให้การบำบัดครั้งที่สองของเรา ยังคงต้องนวดรักษากล้ามเนื้อบ่าร่วมกับกล้ามเนื้อที่หลังด้วย ในการกดนิ้วลงบนจุด หมอที่ทำการรักษาจะกดนิ้วลงเฉพาะจุดตามแนวเส้นของกล้ามเนื้อตามที่เรียนจากตำรา กายวิภาคศาสตร์ จุดไหนที่กดลงไปแล้วเจ็บ นั่นคือจุดที่มีปัญหา และกล้ามเนื้อบางมัดมีส่วนเชื่อมโยงกัน เช่น เมื่อกดจุด Trigger Point บนบ่า เรารู้สึกถึงลมภายในที่แล่นขึ้นไปเหนือขมับ ซึ่งมีความสัมพันธ์กันอยู่ และการตึงที่ไหล่มากๆ มีผลให้เกิดอาการปวดศีรษะในคราวที่แล้ว เมื่อกล้ามเนื้อที่เคยตึงคลายตัวลง อาการปวดศีรษะก็บรรเทาลงไปด้วย

ส่วนการปวดหลังซึ่งเพิ่งเกิดปัญหาจากการยกของหนักเกินกำลัง และเป็นของชิ้นใหญ่กว่าตัว ทำให้เกิดปัญหาที่กล้ามเนื้อแนวสันหลังกับด้านข้างลำตัว การบำบัดส่วนนี้แพทย์ที่ทำการรักษาใช้มือกดคลึงลงไปยังจุดที่เจ็บ รู้สึกได้ชัดเจนถึงก้อนที่ตึงตัวและดิ้นเป็นลูกของกล้ามเนื้อ ในจุดที่เจ็บมากหมายถึงกล้ามเนื้อส่วนนั้นมีปัญหามากเช่นกัน และผลที่อาจตามมาหลังการนวดหลังจากนั้น คืออาจเกิดการระบมในจุดที่ต้องมีการกดซ้ำ กดลึก หรือกดแรง แต่หลังจากนั้นกล้ามเนื้อจะฟื้นฟูตัวเองภายในวันหรือสองวันโดยไม่ต้องพึ่งยา

การระบมจากการถูกนิ้วกด อธิบายเป็นทฤษฎีได้ว่า เมื่อกล้ามเนื้อได้รับการกดเน้น ของเสียที่เคยคั่งอยู่จะได้รับการถ่ายเทออกมา และจากเดิมที่เลือดบริเวณนั้นไม่ได้มีการไหลเวียนที่ดี เมื่อกล้ามเนื้อคลายตัว ก็ทำให้เกิดการไหลเวียนของเลือดเพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการระบมควบคู่ไปกับการฟื้นตัวขึ้นใหม่ของกล้ามเนื้อ แต่ทั้งนี้ก็ต้องแยกอาการระบมกับอาการช้ำของผิวออกจากกัน ซึ่งในทางที่ถูกต้องแล้ว อาการช้ำของผิวหนังไม่ควรเกิดขึ้นจากการนวด หากเกิดอาการช้ำนั่นหมายความว่ามาจากเทคนิคการนวดที่ไม่ถูกต้อง อาจนวดแรงเกินไป หรือเกิดจากตัวผู้ป่วยเองที่ใช้ยาบางชนิดที่ทำให้เกิดการเขียวช้ำง่ายอยู่ เพราะการเขียวช้ำเกิดจากการแตกฉีกของเส้นเลือดฝอย หากมีอการเพียงสองหรือสามวันนั้นไม่เป็นไร แต่หากนานเป็นสัปดาห์ นั่นหมายความว่ามีการฉีกลึกเข้าไปถึงกล้ามเนื้อ

เราเล่าให้หมอฟังถึงอาการระบมที่เกิดขึ้นอยู่ราวสองวันในครั้งแรกที่เข้ารับการบำบัด ครั้งนี้หมอจึงเพิ่มการประคบสมุนไพรหลังจากนวดเสร็จโดยเน้นบริเวณจุดที่กล้ามเนื้อได้รับแรงกด ลูกประคบนี้มีส่วนผสมของไพรที่หาได้ตามครัวเรือนอย่างไพลเป็นสมุนไพรหลัก ขมิ้นชัน ผิวมะกรูด ตะไคร้บ้าน  เพื่อลดอาการฟกช้ำบวม ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ และช่วยให้ผ่อนคลาย ซึ่งการประคบด้วยสมุนไพรนี้ ทำให้ในวันต่อมาเราแทบไม่รู้สึกถึงอาการเจ็บตรงกล้ามเนื้อที่ได้รับการบำบัดเลย

  แน่นอนว่าความเจ็บป่วยของกล้ามเนื้อที่สะสมมานาน ย่อมไม่เห็นผลที่หายขาดทันทีในครั้งแรก แต่จะต้องเข้ารับการบำบัดกี่ครั้งจึงจะหายขาด ขึ้นกับอาการของโรคและระยะเวลาที่สะสมมา หลังจากนั้นคนไข้เองก็ต้องปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เป็นตัวก่อปัญหา หรือยืดเส้นคลายกล้ามเนื้อด้วยท่าที่แพทย์ให้คำแนะนำเพื่อดูแลตัวเองร่วมด้วย

 การรักษาด้วยการนวดแผนไทยประยุกต์จึงมีกติกาที่เข้าใจตรงกันอยู่ว่า-อย่าใจร้อน

FACT BOX:

ธรรมมานามัยคลินิก บริการรักษาแบบแพทย์แผนไทยและแผนไทยประยุกต์ โดยการรักษาทางยาและการนวด อาทิ อาการออฟฟิศซินโดรม หัวไหล่ติด นิ้วล็อก ปวดกล้ามเนื้อเรื้อรัง ปวดศีรษะไมเกรน ปวดข้อเข่าจากข้อเข่าเสื่อม ปวดหลังจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ฯลฯ นอกจากนี้ยังมีบริการการนวดส่งเสริมสุขภาพ อบสมุนไพรเพื่อผ่อนคลาย

ที่ตั้ง : เลขที่ 1 ซอยพหลโยธิน 3 เปิดบริการทุกวัน 10.00-21.00 น. โทร. 02-040-6400 Facebook : DhammaNamai Clinic ควรนัดหมายก่อนเข้ารับบริการ