​THERE 7 เมือง 8 เรื่องความสัมพันธ์ กับคำถามสั้นๆ ฉันไม่แน่ใจว่าเรารักกันหรือเปล่า

THERE หนังสือทำมือปกขาวสะอ้าน เล่าเรื่องความสัมพันธ์ผ่าน 7 เมือง 8 เรื่องสั้น โดยทุกเรื่องราวนั้นพูดถึงชีวิตที่พลัดหลงมาพบกันชั่วคราว และบางคนที่จากไปตลอดกาล

โดยศัพท์ THERE แปลได้ว่า ‘ที่นั่น’ หรือการชี้ไปยัง ‘จุดนั้น’ โดยที่ผู้เล่าอาจไม่ได้อยู่ตรงนั้น (อีกแล้ว)

อนึ่ง คำว่า THERE จึงชวนให้ใคร่ครวญถึง คำว่า Da sein ในภาษาเยอรมัน แปลได้ใกล้เคียงกับคำว่า ‘being there’ หรือ ‘presence’ สอดคล้องกับแนวคิดอัตถิภาวนิยม (existentialism) ของนักปรัชญา มาร์ติน ไฮเดกเกอร์ ที่เชื่อในประสบการณ์การเป็นมนุษย์ ว่าจะต้องพิสูจน์ผ่านภาวะปัจเจก ความตาย และการกลืนไม่เข้าคายไม่ออกของชีวิตที่ดำรงอยู่ท่ามกลางความสัมพันธ์กับคนอื่นๆ

อาจเพราะเหตุนี้ ตัวละครใน THERE ลึกๆ ในใจทุกคนจึงล้วนหวาดกลัวความสัมพันธ์ หวั่นการเริ่มต้นใหม่ และแม้ได้รักอีกกี่ครั้ง ก็ยังไม่ค่อยไว้ใจความรัก

ผู้เขียนเลือกใช้สถานที่ต่างๆ เป็นข้ออ้างของความทรงจำ เพื่อยืนยันการมีอยู่ของความสัมพันธ์ ทั้งที่อยากจดจำและไม่อยากพูดถึง ทั้งที่ลึกซึ้งและผิวเผิน ผ่านตัวละคร ‘ฉัน’ ที่เคยดำรงอยู่ ณ ‘ที่นั่น’ ในช่วงเวลาหนึ่ง

ความสัมพันธ์พลัดถิ่น

อาการหวาดกลัวความสัมพันธ์ เห็นได้ชัดจากเรื่อง เบอร์ลิน เมื่อเพื่อนร่วมชาติสองคนบังเอิญได้มารู้จักกันในต่างแดน ฝ่ายหนึ่งมอบความไว้ใจ สานสัมพันธ์ใหม่เพื่อลืมอดีต แต่กลับถูกอีกฝ่ายทอดทิ้งให้เคว้งคว้าง

ความเยือกเย็นในเบอร์ลิน ถูกทดแทนด้วยความอบอุ่นใน ปาดังเบซาร์ และราวกับถูกลอตเตอรี่ เมื่อตัวละครเดินทางไปดินแดนแปลกหน้าเพื่อพบเพื่อนที่รู้จักห่างๆ ไม่รู้ภาษาและต่างวัฒนธรรม แต่กลับได้รับมิตรภาพเกินคาดหมาย

เมื่อประสบการณ์ด้านความสัมพันธ์ต่างถิ่นกลายเป็นสิ่งไม่แน่นอน คาดเดาไม่ได้ จึงไม่แปลกที่ตัวละครส่วนใหญ่จะสร้างกลไกป้องกัน มีอาการเก็บตัว ระแวดระวังจนย้อนแย้งในตัวเอง

นั่นคือพวกเขาเป็นทั้งมนุษย์ที่อาจกลัวความโดดเดี่ยว ขณะเดียวกันก็รู้สึกดีเหมือนกันที่ไม่ต้องผูกมัดกับอะไรเลย

เงี่ยหูในความเงียบ

ในเรื่อง กรุงเทพฯ (2) ตัวละครเลือกบันทึกช่วงวัยของตนบนร่างกาย ด้วยการสักหมึกอักษรจีน คำว่า 听 (ทิง) แปลว่า ‘ฟัง’ ไว้ที่แขน ซึ่งมีความหมายแฝงว่า ‘ยิ้ม’ หรือ ‘ความสุข’

หลายครั้งที่ตัวละครในเล่มนี้ปรารถนาการเข้าใจกันโดยไม่ต้องพูดอะไรมากมาย และพอใจหากได้สื่อสารกันผ่านความเงียบ

เพราะความเงียบ มอบความรู้สึกปลอดภัย

บางเวลาความเงียบก็ถูกใช้เป็นวิธีสื่อสารที่หนักแน่นและรุนแรง

เพราะการไม่ตอบคือคำตอบ อย่างหนึ่ง

นี่อาจเป็นปฏิกิริยาของตัวละครต่อโลกทุกวันนี้ โปรแกรมสนทนาทำให้ผู้คนเข้าถึงกันง่าย เฟซบุ๊กมอบข้อมูลของใครคนหนึ่งแก่คุณมากมาย สุดท้ายคุณก็ไม่แน่ใจว่าคุณรู้จักเขาหรือเธอจริงๆ

แต่เวลาเจ็บมันกลับจริง

ยิ่งมนุษย์ 2017 สื่อสารกันง่ายและรวดเร็ว ภาวะคลุมเครือของ ที่นั่น-ที่นี่ (T-HERE) ยิ่งเลือนรางจนแยกไม่ออก

เมื่อความสัมพันธ์เดินทางมาถึงช่วงกลืนไม่เข้าคายไม่ออก ทางออกที่ตัวละครเลือกได้ ก็มักจบลงซ้ำๆ ที่การหนีหายหรือทิ้งระยะห่างด้วยความเงียบ

ปักหมุดความทรงจำ

หากเชื่อว่า THERE กำลังสนทนากับเราถึงสภาวะการดำรงอยู่ ก็หลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะเอ่ยถึงสิ่งที่เป็นคู่ตรงข้ามกับการอยู่ นั่นคือความตาย

ในเรื่อง ฮ่องกง คู่รักที่กำลังเลิกรา ตัดสินใจเที่ยวด้วยกันครั้งสุดท้าย พวกเขาเลือกเดินทางไปสัมผัสแท่นหินเย็นชาที่ภูเขาสุสาน เหตุการณ์ร้ายแรงใน บาร์เซโลนา ทำให้จิตใจตัวละครที่เคยรู้สึกแปลกแยกก็ยิ่งบางลงทุกที เช่นเดียวกับเรื่องนครสวรรค์ ตัวละครเอาชนะความรู้สึกผิดในใจผ่านอุปมาความตาย การบอกเลิกอดีตคนรัก และการส่งแม่เดินทางไกลครั้งสุดท้าย

ไม่ว่าจะผ่านความสัมพันธ์ที่อบอุ่นหรือล่มสลายมาอย่างไร ประสบการณ์ทุกครั้งจะหล่อหลอมและกร่อนเซาะตัวตนของเราทีละน้อยๆ จนไม่มีวันเหมือนเดิมอีกต่อไป

THERE ใช้เมืองต่างๆ บันทึกความทรงจำของผู้เขียน เปรียบเทียบการรู้จักใครสักคนกับการผ่านพบสถานที่ คุณมักตื่นเต้นตลอดทริปท่องเที่ยวสามวันสองคืน และกว่าคุณจะทันเบื่อ คุณก็กลับมานั่งดูรูปถ่ายที่บ้านแล้ว จนเมื่อคุณอยู่ที่ใดที่หนึ่งเป็นเวลานานพอเท่านั้น อยู่จนไม่มีอะไรต้องทำ อยู่จนจังหวะชีวิตกลายเป็นหนึ่งเดียวกับที่นั่น คุณจึงค่อยแยกแยะได้ว่า ‘ที่นั่น’ คือที่อยู่ตลอดไปสำหรับคุณหรือเปล่า

เมื่อปิดหนังสือลง รวมเรื่องสั้นที่มีชื่อเพียงคำเดียวเล่มนี้ กลับก่อกวนความรู้สึกและชวนให้นึกขบคิดว่า บางทีผู้เขียนอาจไม่ได้ใช้ THERE ในความหมายเชิงภววิทยาแต่อย่างใด มันอาจเป็นเพียงการรวบรวมพลังความกล้า เอ่ยคำสั้นๆ เพื่อเรียกบางคน บางสิ่ง หรือบางทรงจำที่เคยมีกลับคืนมา

“Hello There”

หมายเหตุ: ตัวเอียง คือ ประโยคจากหนังสือ