รู้จักทฤษฎี Lemon Market เมื่อเราอาจแยกคน ‘เก่งจริง’ กับคน ‘ปากเก่ง’ ไม่ออก

Lemon Market เป็นทฤษฎีที่ถูกคิดค้นโดย จอร์จ อะเคอลอฟ (George Akerlof) นักเศรษฐศาสตร์เจ้าของรางวัลโนเบล เพื่ออธิบายเกี่ยวกับปรากฏการณ์ความล้มเหลวของตลาดรถมือสอง เนื่องจากความไม่สมมาตรของข้อมูล (Asymmetric information) ของผู้คน เพราะเมื่อใดที่คนเรามีข้อมูลไม่เท่ากัน การตัดสินใจก็ย่อมแตกต่างกันไป ซึ่งการมีข้อมูลไม่เพียงพอทำให้เราไม่สามารถตัดสินใจได้ดีอย่างที่ควร เฉกเช่นการแยกเลมอนลูกที่ดีออกจากเลมอนลูกที่แย่ไม่ได้นั่นเอง

แท้จริงแล้ว Lemon Market ในชื่อทฤษฎีไม่ได้หมายถึงเลมอนจริงๆ แต่เป็นคำแสลงที่บอกถึงคุณภาพรถของตลาดรถมือสอง โดยอะเคอลอฟจะแทนรถมือสองคุณภาพดีเป็นพีช (Peach) และรถมือสองคุณภาพต่ำเป็นเลมอน (Lemon) ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ ในตลาดรถมือสองนั้นผู้ขายจะเป็นผู้กุมข้อมูลมากกว่าผู้ซื้อ ทำให้ผู้ซื้อไม่สามารถแยกได้ว่าคุณภาพของรถมือสองที่ตนกำลังจะซื้อนั้นเป็น ‘เลมอน’ หรือว่า ‘พีช’ นอกจากจะต้องใช้งานไประยะหนึ่ง

ในเมื่อผู้ซื้อไม่รู้ว่าจะเลือกรถจากคุณภาพออย่างไร ผู้ซื้อส่วนใหญ่จึงใช้ ‘ราคา’ เป็นเครื่องมือในการบอกคุณภาพ เพราะเชื่อว่าหากซื้อของแพงก็เท่ากับว่าเราจะได้ของคุณภาพดีมาครอบครอง โดยปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือ ผู้ขายจะอาศัยช่องโหว่ดังกล่าวในการขาย ‘เลมอน’ ในราคาที่สูง เพื่อที่จะได้ขายของคุณภาพต่ำในราคาที่สูงแทน

ผู้ขายที่ต้องการจะขายรถมือสองดีๆ จึงไม่สามารถอยู่ในตลาดได้ และต้องหันมาขายรถมือสองคุณภาพต่ำแทน และเมื่อในด้านคุณภาพไม่สามารถแข่งขันกันได้ ‘สงครามราคา’ จึงเกิดขึ้นเมื่อมีการลดราคาเพื่อแย่งชิงลูกค้า ในฝั่งของผู้ซื้อ เมื่อเกิดปัญหาจากการซื้อรถสองคุณภาพต่ำมากเข้า ความมั่นใจ และความต้องการซื้อของตลาดรถมือสองจึงค่อยๆ หดตัวลง จนในท้ายที่สุดก็เหลือผู้ขายไม่กี่รายในตลาด

ภาพ: MTV