ความเหลื่อมล้ำ ผู้ร้ายที่สร้างคนให้เป็นปีศาจในสังคม

***บทความนี้มีการสปอยล์เนื้อหา Kimetsu no Yaiba เพื่อให้มองเห็นภาพของประเด็นที่จะนำเสนอในบทความนี้ชัดเจนมากขึ้น

ความเหลื่อมล้ำถือเป็นปัญหาสำคัญประการหนึ่งที่เกิดขึ้นในสังคมไทยมาช้านาน เนื่องจากความเหลื่อมล้ำฝั่งรากลึกจนแทบถอนออกมาได้ยาก หากไม่ได้รับการแก้ไขปัญหาดังกล่าวอย่างจริงจัง สังคมไทยคงต้องอยู่กับความเหลื่อมล้ำนี้ไปอีกยาวนาน

บทความนี้จึงชวนผู้อ่านมองปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมผ่านอนิเมะเรื่องดังจากญี่ปุ่นอย่าง Kimetsu no Yaiba หรือดาบพิฆาตอสูร 

Kimetsu no Yaiba เป็นเรื่องของ ‘ทันจิโร่’ เด็กหนุ่มที่อาศัยอยู่กับครอบครัวที่มีฐานะยากจนในหุบเขา เขาต้องเป็นหัวแรงในการหารายได้เพื่อดูแลครอบครัวหลังจากที่พ่อของเขาเสียไป แต่ในวันหนึ่งก็เกิดเรื่องไม่คาดฝัน เมื่ออสูรบุกเข้ามาสังหารคนในครอบครัว ระหว่างที่ทันจิโร่ลงจากหุบเขาเพื่อนำถ่านไม้ไปขายในหมู่บ้าน ครอบครัวของทันจิโร่ที่เคยมีทั้งแม่และน้องชาย เหลือเพียง ‘เนซึโกะ’ น้องสาว ที่แม้จะมีชีวิตอยู่แต่ก็มีร่างกายเป็นอสูรไปแล้ว ทันจิโร่จึงพยายามที่จะรักษาน้องสาวให้หายจากการเป็นอสูรและกลับมาเป็นมนุษย์ตามเดิม

ประเด็นสำคัญที่บทความชิ้นนี้อยากจะชวนขบคิดไปด้วยกัน คือดาบพิฆาตอสูรในภาคย่านเริงรมย์ เป็นภาคที่ทันจิโร่และเหล่าเพื่อนจะต้องไปทำภารกิจกับ ‘อุซุย เท็นเง็น’ เสาหลักเสียงแห่งหน่วยพิฆาตอสูรที่ย่านเริงรมย์ เพื่อสืบหาเบาะแสเกี่ยวกับอสูรที่แฝงตัวปลอมเป็นมนุษย์ผ่านการทำอาชีพเป็นโออิรัน ในย่านบันเทิงแห่งนี้ ในการทำภารกิจ พวกเขาจะต้องเจอกับอสูรข้างขึ้นลำดับ 6 ‘ดาคิและกิวทาโร่’ พี่น้องผู้เก่งกาจ แต่ก็มีภูมิหลังชีวิตอันแสนเศร้าด้วยเช่นกัน    

เมื่อสังคมทำให้คนกลายเป็นปีศาจ 

ดาคิและกิวทาโร่เป็นพี่น้องที่เกิดและเติบโตในย่านเริงรมย์ พื้นที่ค้าประเวณีซึ่งมีผู้คนเข้ามาหาความสุขยามค่ำคืน พื้นที่ดังกล่าวเป็นย่านที่มีแต่ความโสมมซึ่งถูกฉาบหน้าไปด้วยความสวยสด งดงาม โดยสถานะทางสังคมของทั้งคู่ถือว่าต่ำต้อยอย่างที่สุด เนื่องจากพวกเขาเกิดจากแม่ผู้เป็นหญิงสาวขายบริการและเป็นโรคติดต่อจากเพศสัมพันธ์ ทำให้คนในชุมชนต่างพากันรังเกียจและหวาดกลัว พวกเขาต้องดิ้นรนสู้ชีวิตอย่างยากลำบาก หลังจากที่แม่ของพวกเขาเสียชีวิตไป และทำให้หน้าที่ดูแลน้องสาวจึงตกอยู่ที่กิวทาโร่ผู้เป็นพี่ชาย

ทั้งคู่เติบโตมาในย่านที่ถือเป็นซอกหลืบและมุมมืดของสังคม การที่จะมีชีวิตรอดได้ในแต่ละวัน ต้องดิ้นรนจนแทบขาดใจ ทั้งคู่ต้องหาเศษอาหาร กินสัตว์สกปรก หรือขยะ เพื่อประทังชีวิตไปในแต่ละวัน 

เมื่อชีวิตดิ้นรนมาจนเติบใหญ่ ดาคิเติบโตมาเป็นหญิงสาวที่มีหน้าตางดงาม เธอจึงเลือกเข้าไปทำงานในย่านเริงรมย์ ด้วยความหวังเล็กๆ ว่าเธอจะมีโอกาสได้เป็นโออิรันชั้นสูง สามารถขยับฐานะจากความยากจนและไม่มีศักดิ์ศรีนี้ให้กับเธอและพี่ชายได้บ้าง 

แต่สำหรับกิวทาโร่นั้นกลับมีใบหน้าที่อัปลักษณ์ มักถูกรังแกจากผู้คนรอบข้างเสมอ จนทำให้กิวทาโร่ต้องเรียนรู้การต่อสู้เพื่อเอาตัวรอดจากการโดนทำร้ายและสังคมที่รังเกียจพวกเขา ด้วยพละกำลังและการต่อสู้ทำให้เขารับจ้างเป็นคนทวงหนี้ ใช้ความรุนแรงให้ผู้คนยำเกรง 

ภาพลักษณ์ดังกล่าวทำให้กิวทาโร่มักถูกตีตราจากสังคมว่าเป็นคนเลว (หรือมองว่าเป็นปีศาจ) ทั้งจากรูปลักษณ์ภายนอกและจากนิสัยที่ว่าคนแบบนี้ไม่ควรมีคุณค่าในสังคม หรือแม้แต่ดาคิที่มีรูปร่างหน้าตางดงาม ก็ถูกมองเป็นเพียงหญิงสาวที่คอยรับใช้และปรนนิบัติผู้ชายเท่านั้น 

การที่ทั้งคู่โดนตีตราและถูกด้อยค่าจากสังคม ทั้งด้วยปัจจัยของหน้าตา ฐานะ สภาพความเป็นอยู่ แม้กระทั่งอาชีพที่ทำ ทำให้ทั้งคู่ต้องถอยออกมาจากศูนย์กลางของสังคม เพราะสังคมเองที่ไม่ยอมรับพวกเขาและทำให้พวกเขารู้สึกแปลกแยก (หรือถูกทำให้กลายเป็นปีศาจไปในที่สุด)

หากย้อนกลับมามองบริบทสภาพสังคมไทย เด็กไทยที่เติบโตมาแบบเดียวกับดาคิและกิวทาโร่ย่อมมีอยู่เป็นจำนวนมาก ไม่ว่าจะเกิดมาจากสภาพสังคมที่เป็นซอกหลืบมุมมืดในสังคมหรือครอบครัวที่มีฐานะยากจน แม้กระทั่งเกิดมาจากผู้หญิงที่สังคมรังเกียจ การดำเนินชีวิตของเด็กเหล่านั้น ล้วนแล้วไม่โรยด้วยกลีบกุหลาบ แต่พวกเขาเหล่านั้นต้องประสบพบเจอกับอุปสรรคและข้อจำกัดมากมายที่เกิดขึ้นจากสภาพความยากจนหรือสภาพความเหลื่อมล้ำทางสังคมเหล่านั้น

สิ่งหนึ่งที่เราเห็นได้ในทุกวันอาจเป็นเด็กที่เติบโตมาในครอบครัวที่ไม่พร้อม ไม่พร้อมทั้งการศึกษาและคุณภาพชีวิต พ่อแม่ตบตีลูก ทำร้ายร่างกาย เลี้ยงลูกตามยถากรรม เด็กเหล่านี้อาจจะต้องดิ้นรนไม่ต่างจากดาคิและกิวทาโร่ ที่จะมีชีวิตรอดจากสังคมที่โหดร้าย

เชื่อเถอะว่าไม่มีใครอยากอยู่ในสภาพสังคมที่มีแต่ปัญหานี้ไปตลอดชีวิต ดังนั้น ทุกคนย่อมหาทางรอดและเลือกเส้นทางชีวิตของตนเอง

แต่ด้วยสภาพสังคมไทยที่มีแต่ความเหลื่อมล้ำ ทำให้คนจนมีข้อจำกัดมากมาย ทั้งด้านการศึกษา สถานภาพทางการเงิน และสถานภาพสังคม ยิ่งทำให้พวกเขาขยับหรือดิ้นรนหาทางออกได้น้อยมาก ประกอบกับสังคมที่เอื้อประโยชน์ให้กับกลุ่มคนที่ร่ำรวยมากเท่าไร ช่องว่างระหว่างคนจนและคนรวยก็ยิ่งถ่างกว้างมากขึ้นเท่านั้น และกลายเป็นปัญหาความเหลื่อมล้ำที่ฝั่งรากลึกในที่สุด 

ความเหลื่อมล้ำไม่ได้ส่งผลแค่สภาพฐานะของคนในสังคม ยังส่งผลกระทบต่อการเมืองและเศรษฐกิจของสังคมนั้นๆ ด้วย และหากเด็กคนหนึ่งที่ต้องการขยับฐานะจากคนจนเพื่อมาเป็นคนรวย หรือการเป็นชนชั้นล่างและขึ้นมาเป็นชนชั้นกลาง ย่อมเป็นสิ่งที่แทบจะเป็นไปไม่ได้ในสังคมเหลื่อมล้ำแห่งนี้

ปัญหาทางสังคมที่เกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้และอาจจะเกิดต่อไปอย่างยาวนานในอนาคต กำลังเป็นผู้ร้ายที่สร้างผู้คนให้กลายเป็นปีศาจเป็นจำนวนมาก สิ่งหนึ่งที่ต้องพิจารณาต่อไปว่า ปีศาจที่เกิดขึ้นนั้นเป็นเพราะพวกเขาเลือกที่จะเป็นเท่านั้นหรือไม่ หรือมีปัจจัยอื่นใดมาผลักดันให้พวกเขาต้องเลือกเส้นทางนั้น

เมื่อปีศาจต้องดิ้นรนเพื่อความอยู่รอดกับทางเลือกที่แม้จะไม่มีสิทธิเลือก

เรื่องราวของดาคิและกิวทาโร่ดำเนินมาจนกระทั่งวันที่กิวทาโร่ออกไปทำงานข้างนอก และดาคิรับลูกค้าที่เป็นซามูไรคนหนึ่งเข้ามา ระหว่างนั้นซามูไรได้ดูถูกเหยียดหยามกิวทาโร่อย่างมาก ทำให้ดาคิโมโหและพลั้งมือนำปิ่นปักผมแทงเข้าที่ดวงตาของเขา ซามูไรโกรธแค้นมากจึงนำดาคิไปเผาทั้งเป็น 

เมื่อกิวทาโร่กลับมาพบว่าร่างของน้องสาวไหม้จนเกรียมไปทั้งตัวและถูกทิ้งให้หายใจรวยริน ด้วยความรักที่กิวทาโร่มีต่อน้องสาว เขาได้หอบร่างของดาคิไปยังที่ต่างๆ ในค่ำคืนอันหนาวเหน็บ แต่ไม่มีแม้มนุษย์คนใดออกมาช่วยเหลือพวกเขาแม้แต่คนเดียว

“ไม่ว่าจะเมื่อไร ทุกสิ่งก็คอยซ้ำเติมไม่เคยปรานีชีวิตพวกเราเลย”

 กิวทาโร่ผู้ที่ถูกตีตราว่าเป็นคนเลว (ปีศาจ) และน่ารังเกียจ พยายามต่อสู้และดิ้นรนเอาชีวิตตัวเองและน้องสาวให้อยู่รอด แต่แล้วก็มีมือหนึ่งยื่นเข้ามาช่วยเหลือพวกเขา แต่มือนั้นกลับหาใช่มือมนุษย์ไม่ ‘โดมะ’ อสรูผู้เก่งกาจได้มอบโอกาสที่ถือเป็นทางรอดเดียวของชีวิตในตอนนั้นให้กับพวกเขา

 ภาพสะท้อนของกิวทาโร่และคาดิ ย่อมเป็นทันจิโร่และเนซึโกะ เพราะพวกเขาต่างเติบโตมาในสภาพแวดล้อมที่ยากลำบาก ต้องดิ้นรนอย่างมากเพื่อที่จะเอาชีวิตรอดในแต่ละวัน และด้วยความยากจนแร้นแค้นย่อมทำให้ทางเลือกที่พวกเขามีอยู่อย่างจำกัด (บางทีอาจจะไม่เรียกว่าทางเลือกด้วยซ้ำ) ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะทำให้พวกเขามีชีวิตรอดต่อไปได้

กิวทาโร่และดาคิได้รับทางรอดเดียวจากอสูรและทำให้พวกเขามีชีวิตรอดต่อไป เช่นเดียวกับทันจิโร่และเนซึโกะได้รับทางรอดเดียวจากกิยู เสาหลักแห่งหน่วยพิฆาตอสูรและทำให้พวกเขาได้มีชีวิตรอดต่อไป 

หากพิจารณาแล้ว เส้นทางที่กิวทาโร่กับดาคิและทันจิโร่กับเนซึโกะเดินต่อนั้น เป็นทางที่พวกเขาไม่มีสิทธิแม้จะได้เลือกด้วยช้ำ แต่มันเป็นเพียงทางเดียวที่เหลืออยู่และทำให้พวกเขาสามารถเดินต่อไปได้ หากจะเกิดคำถามว่าทำไมกิวทาโร่และดาคิถึงเลือกการเป็นอสูร (ซึ่งเป็นทางที่ผู้คนส่วนใหญ่ในสังคมมองว่าไม่ดี) คำตอบของคำถามนี้ย่อมถูกตอบไปแล้วจากสภาพแวดล้อมของกิวทาโร่และดาคิที่ต้องพบเจอ

 สิ่งหนึ่งที่สะท้อนให้เห็นอย่างชัดเจนว่า สังคมไม่ได้ให้โอกาสและความเท่าเทียมเลยแม้แต่น้อย ยิ่งเป็นคนที่อยู่ในฐานะต่ำต้อยหรือเป็นคนชนชั้นล่าง ยิ่งไม่มีแสงสว่างของโอกาสหรือความหวังให้เห็น ในขณะเดียวกันภาพสะท้อนของดาคิและกิวทาโร่ ปรากฏให้เห็นอย่างชัดเจนในสังคมไทย เด็กที่เกิดจากบ้านที่มีฐานะยากจน หนทางที่จะเติบโตหรือขยับฐานะให้ดีขึ้นกว่าเดิมทำได้ยากมาก

 ความเหลื่อมล้ำที่เกิดขึ้นในสังคมทั้งการศึกษา สุขภาพ ที่อยู่อาศัย และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ กลายเป็นอุปสรรคที่บีบบังคับบุคคลหนึ่งให้ต้องเลือกเส้นทางชีวิตที่ใครหลายคนอาจมองว่าผิด แต่หากจะมองอีกมุมหนึ่งที่ว่า การเลือกเส้นทางเดินของแต่ละคนเป็นเรื่องของปัจเจกบุคคลนั้น ผู้เขียนย่อมเห็นด้วยและถือว่าไม่ผิดเสียทีเดียว 

สิ่งหนึ่งที่อยากจะสะท้อนให้เห็นและชวนขบคิด คือไม่เพียงแค่การตัดสินใจของปัจเจกบุคคลเท่านั้น แต่ยังมีปัจจัยอื่น เช่น สภาพสิ่งแวดล้อมทางสังคม ความเหลื่อมล้ำที่เกิดขึ้นจากสังคม และโครงสร้างทางสังคม ยังเป็นตัวกระตุ้นและสนับสนุนให้บุคคลเหล่านั้นเลือกเส้นทางของชีวิตด้วยเช่นกัน 

หากจะกล่าวโทษว่าเป็นเพราะบุคคลนั้นตัดสินใจเลือกทางเดินของตนเองเพียงอย่างเดียว เห็นว่าจะไม่ถูกต้องเสียทั้งหมด ดังนั้น สิ่งหนึ่งที่เราทุกคนควรจะพิจารณาและมองให้กว้างขึ้นอาจจะเป็นสภาพปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคมไทยมาอย่างยาวนาน และต้องมีการแก้ไขปัญหาดังกล่าวอย่างจริงจัง เช่น ปัญหาความเหลื่อมล้ำ

และแล้วปีศาจก็ถูกสร้างขึ้นในสังคมที่มีแต่ความเหลื่อมล้ำ

ความเหลื่อมล้ำไม่ได้เป็นสิ่งที่จะเกิดขึ้นเอง หากจะต้องมีปัจจัยที่เป็นปัญหาจากโครงสร้างทางสังคม ระบบทุนนิยม นโยบายของรัฐที่เอื้อประโยชน์ให้กับนายทุน หรือผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจกระจุกตัวอยู่ที่คนกลุ่มเดียว หากรัฐทำหน้าที่ของตนเองได้เป็นอย่างดี 

ทั้งการอุดหนุนรายจ่ายทางสังคมและการลงทุนสาธารณะ เช่น นโยบายด้านสุขภาพ นโยบายด้านการศึกษา รวมถึงนโยบายช่วยเหลือกลุ่มคนยากจน สภาพสังคมอาจจะดีกว่าที่เกิดขึ้นในปัจจุบันก็เป็นได้ การเติบโตทางเศรษฐกิจและการเข้ามาช่วยเหลือของรัฐจะทำให้ผู้คนในประเทศมีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น แม้จะปฏิเสธไม่ได้ว่ายังคงมีกลุ่มที่เป็นคนจนอยู่ แต่ก็ไม่จำเป็นจะต้องมีคนจนอยู่ในจำนวนมากมายขนาดนี้ในสังคม

หรือแท้จริงแล้ว ‘ผู้ร้าย’ หรือ ‘ปีศาจ’ ที่ทุกคนกำลังมองข้ามไปนั้น คือปัญหาความเหลื่อมล้ำที่เกิดขึ้นจากรัฐหรือโครงสร้างทางสังคมที่ไม่ได้มอบประโยชน์ให้กับผู้คนในสังคมอย่างที่มันควรจะเป็น 

ภาพของกิวทาโร่และดาคิที่ถูกมองว่าเป็นปีศาจ ย่อมถูกสร้างขึ้นจากสังคมที่มีแต่ความเหลื่อมล้ำแห่งนี้ หากจะโทษว่าเพราะพวกเขาเลือกทางเดินชีวิตของตัวเองที่จะเป็นปีศาจ เราจะไปช่วยอะไรเขาได้ 

ผู้เขียนจึงอยากให้ลองมองอีกนิดว่า มนุษย์เรามีจุดที่เปราะบางมาก หากจะต้องเลือกหนทางที่ทำให้ตนเองมีชีวิตรอด (ในสภาพสังคมที่โหดร้ายเช่นนี้) บางตัวเลือกที่เข้ามา ณ ตอนนั้น อาจจะเป็นเพียงทางเดียวก็ได้ การเลือกคว้าเส้นทางดังกล่าว ที่ผู้คนในสังคมมองว่าเป็นทางที่ผิด เป็นเส้นทางสำหรับคนเลว คนชั่ว อาจเป็นทางเดียวที่ทำให้ผู้คนเหล่านั้นอยู่รอดจากสังคมที่โหดร้ายนี้ต่อไปได้ เพราะความยากจนไม่เคยปรานีใครและไม่ได้สร้างทางเลือกสำหรับคนที่อยู่ในสถานะดังกล่าวมากมายขนาดนั้น