เหงียน วาน ดุก โด (Nguyen Van Duc Do) นักโทษการเมืองของเวียดนาม สมาชิกกลุ่มแนวร่วมปลดแอกประชาชนแห่งชาติ (Coalition for National Self-Determination of the Vietnamese People) และรองประธานแห่งขบวนการเคลื่อนไหวเพื่อแรงงาน เปิดเผยกับเรดิโอฟรีเอเชีย (Radio Free Asia) ผ่าน เหงียน ดุก ไฮ (Nguyen Duc Hai) น้องชายของเขาว่า เจ้าหน้าที่เรือนจำนำน้ำปนเปื้อนสารเคมีให้เขาดื่ม จนทำให้มีอาการปวดท้องอย่างหนักและท้องร่วง
เหตุเกิดขึ้นในเรือนจำ Xuan Loc Z30A หรือเป็นที่รู้จักกันดีในนามห้องขังนักโทษการเมือง โดยเหงียน ดุก ไฮ อธิบายเหตุการณ์ว่า พี่ชายของเขาและ เวือง ตันห์ ตวน (Vuong Thanh Thuan) เพื่อนนักโทษร่วมห้องขัง ซื้อวัตถุดิบสำหรับทำอาหาร คือ น้ำขนาด 17 ลิตร จำนวน 20 เหยือก เนื่องจากคุกของประเทศเวียดนามอนุญาตให้นักโทษซื้อของใช้ต่างๆ เพื่อนำไปประกอบอาหารเองได้
อย่างไรก็ตาม เหงียน วาน ดุก โด มีอาการปวดท้องทันทีหลังดื่มน้ำเหยือกที่ 4 เขาจึงหยุดดื่ม และปล่อยน้ำทิ้งไว้ ต่อมาพบว่ามีความผิดปกติบางอย่างในของเหลวที่ซื้อมาจากร้านค้าในเรือนจำ
“หลังจากนั้น พี่ผมก็ตั้งน้ำทิ้งไว้หลายวัน มันมีกลิ่นเหมือนยาฆ่าแมลง
“พอเขาดื่มน้ำอีกรอบ เขาปวดท้องหนักมากๆ และท้องเสีย” น้องชายของนักโทษการเมืองกล่าวเสริมว่า พี่ชายของเขามีความกังวลถึงการวางยาในน้ำดื่มสำหรับเขาเป็นพิเศษ หลังจากนักโทษคนอื่นไม่มีปัญหาอะไรเลย
เหงียน วาน ดุก โด ขอให้ผู้คุมพาเข้าไปพบพัศดีเรือนจำเพื่อร้องเรียนเรื่องที่เขาพบเจอในน้ำดื่ม แต่ผู้คุมกลับไม่ตอบสนองต่อปัญหาของเขา ซึ่งตอนนี้เขาต้องซื้อน้ำดื่มราคาแพงขึ้นจนอาจแบกรับค่าใช้จ่ายไม่ไหว เพื่อให้แน่ใจว่าตัวเองจะปลอดภัยจากการใช้ชีวิตในเรือนจำ
ข้อสังเกตของเหงียน หวาน ดุก โด นั้นมีมูลเหตุมากขึ้น หลังรายงานของแอมเนสตี้ (Amnesty) เปิดเผยว่า เจ้าหน้าที่คุมขังทรมานเขาด้วยวิธีที่แตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็นการบังคับให้กินอาหารผสมอุจจาระและน้ำสกปรก จนทำให้มีอาการป่วย ยังไม่รวมถึงขาของเขาที่ต้องตัดออก เพราะอาการบวมและติดเชื้อจากการล่ามโซ่ แม้ว่าจะมีการเรียกร้องให้ปล่อยตัว เหงียน หวาน ดุก โด ออกจากคุก เพราะอาการป่วยที่แย่ลง แต่เจ้าหน้าที่ยังคงขังเดี่ยวเขาต่อไปโดยไม่สนใจเสียงวิพากษ์วิจารณ์
ขณะเดียวกัน อดีตนักโทษการเมืองที่ไม่เปิดเผยตัวตนในเรือนจำดังกล่าว อธิบายว่า คุกแห่งนี้มีแหล่งน้ำคือบ่อเจาะสำหรับนักโทษเพื่อใช้อุปโภคและบริโภค
เหงียน วาน ดุก โด เป็นช่างไฟฟ้าจากเมืองเว้ เขาถูกจับกุมตัวตั้งแต่ปี 2016 กับเพื่อนสมาชิกแนวร่วมปลดแอกประชาชนแห่งชาติ ด้วยข้อกล่าวหา ‘จัดกิจกรรมที่จะนำไปสู่การโค่นล้มรัฐบาล’ ตามที่ศาลตัดสินในปี 2018 เขาและเพื่อนๆ จะต้องถูกจำคุกเป็นเวลา 8-15 ปี ซึ่ง เหงียน วาน ดุก โด มีโทษจำคุกถึง 11 ปีเต็ม
เหงียน วาน ดุก โด กับการสวมใส่หมวกที่ส่งเสริมสิทธิมนุษยชน (ที่มา: 88Project)
อย่างไรก็ตาม นักต่อสู้ทางการเมืองวัย 43 ปีคนนี้ ยังคงยืนหยัดต่อสู้กับข้อกล่าวหาดังกล่าว เขาปฏิเสธที่จะสารภาพเพื่อลดโทษ และยืนยันว่าการกระทำของเขาบริสุทธิ์ทุกประการ
ย้อนดูปัญหาเชิงโครงสร้าง: จากเรื่องราวของ เหงียน วาน ดุก โด สู่ปัญหาสิทธิมนุษยชนในเวียดนาม
แม้ว่าการเมืองของเวียดนามจะดูมีเสถียรภาพเป็นพิเศษ ไม่ว่าจะเป็นการเรียกร้อง หรือการชุมนุมของประชาชนต่อรัฐบาลที่มีจำนวนน้อยมาก หากเทียบกับประเทศอื่นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
แต่อันที่จริง ปัญหาสิทธิมนุษยชนในเวียดนามในประเด็นเสรีภาพการแสดงออกกลับเข้าขั้นวิกฤตไม่ต่างจากเพื่อนบ้านอาเซียน จนมีรายงานจากเครือข่ายสิทธิมนุษยชนในเวียดนาม (Vietnam Human Rights Network: VNHRN) ว่าฮานอยจะไม่สามารถเข้าร่วมคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (UN Human Rights Council: UNHRC) ได้ เพราะพฤติกรรมที่ต่อต้านการแสดงออกทางเสรีภาพของผู้คนอย่างรุนแรง
ฮิวแมนไรต์วอตช์ (Human Rights Watch) เปิดเผยในปี 2023 ว่า เวียดนามมีนักโทษการเมืองอย่างน้อย 160 คนที่ถูกคุมขัง เพราะใช้สิทธิและเสรีภาพของพวกเขาเรียกร้องประเด็นทางการเมือง ทั้งนักสิทธิและนักเคลื่อนไหวต้องเผชิญกับการคุกคาม การข่มขู่ การเฝ้าระวัง และการสอบปากคำจากเจ้าหน้าที่รัฐไม่เว้นแต่ละวัน มีการคุมขังก่อนการพิจารณาคดีเป็นระยะเวลานาน โดยไม่สามารถเข้าถึงทนายความหรือครอบครัวได้
“ในความเป็นจริง การจำคุกและคุมขังกลุ่มผู้คนที่ใช้เสรีภาพในการแสดงออกเพื่อเรียกร้องสิ่งที่พวกเขาต้องการสื่อนั้น มาถึงจุดสูงสุดแล้ว นับตั้งแต่ต้นปี 2021 ถึงวันที่ 31 พฤษภาคม 2021 มีผู้ต้องหาอย่างน้อย 48 คนที่ถูกจำคุก ในขณะที่ อีก 72 คนต้องโทษอย่างหนัก
“หรือแม้แต่เสรีภาพด้านศาสนา รัฐบาลก็เพิ่มความเข้มงวดและกดดันองค์กรทางศาสนา หรือกำจัดองค์กรทางศาสนาที่ยังไม่ได้รับการรับรอง
“เราขอยกประเด็นเรื่องการอบรมบ่มเพาะเด็กในโรงเรียนที่มีปัญหาเหมือนกับองค์กรต่างๆ เช่น คำสอนว่าด้วย ‘เด็กที่ดีของลุงโฮจิมินห์’ นั่นมันเป็นปัญหาที่ยังไม่มีองค์กรต่างชาติบันทึกไว้ในประเด็นสิทธิเด็ก” กลุ่มเครือข่ายสิทธิมนุษยชนเวียดนามอธิบายถึงปัญหาสิทธิมนุษยชนในเวียดนามที่ไม่ได้จำกัดแค่เสรีภาพการแสดงออก แต่ยังรวมถึงเสรีภาพด้านศาสนา และขบวนการล้างสมองเด็ก
นอกจากนั้น ปัญหาสุขภาพและความเป็นอยู่ของนักโทษการเมืองเวียดนาม ยังได้รับความกังวลอย่างมากจากองค์กรเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน โดยเฉพาะครอบครัวของผู้คุมขัง เพราะหลายคนต้องป่วยหนักถึงขั้นเสียชีวิตในเรือนจำ โดยมีสาเหตุคือไม่มีอาหารและน้ำดื่มที่ปลอดภัยสำหรับดื่มกิน หรือแม้แต่การเข้าถึงการรักษาพยาบาลอย่างถูกต้อง
ในปี 2021 แอมเนสตี้เผยว่า ห้องขังของเวียดนามมีมาตรฐานต่ำกว่าเกณฑ์การประเมินขององค์การสหประชาชาติ (United Nations: UN) รวมถึงเรียกร้องให้รัฐบาลเวียดนามปล่อยตัว เหงียน วาน ดุก โด ทันที หลังจากมีอาการป่วยหนักและร่างกายทรุดโทรมอย่างมาก
รายงานจากโครงการ 88 หรือกลุ่มนักสิทธิมนุษยชนที่สนับสนุนการเคลื่อนไหวทางการเมืองของชาวเวียดนามที่ถูกคุกคาม เผยว่าสุขภาพของเขาทรุดโทรมหนักมาก เนื่องจากถูกขังเดี่ยวและไม่ได้รับอากาศบริสุทธิ์หรือออกกำลังกาย บางครั้งเขาถึงต้องทุบห้องขังเพื่อขอความช่วยเหลือ เพราะอาการเจ็บหน้าอกและหายใจลำบาก แต่ผู้คุมมักจะปรากฏตัวพร้อมสุนัขเพื่อขู่เขา
แอมเนสตี้เสริมว่า เหงียน วาน ดุก โด ถึงกับขอให้ครอบครัวยื่นคำร้องให้ประธานาธิบดีเวียดนาม ใช้ ‘สิทธิในการปลิดชีพ’ ของเขา หลังจากไม่สามารถทนสภาวะเช่นนี้อีกต่อไป
แม้ว่าเวียดนามจะมีบทบัญญัติตามรัฐธรรมนูญรับรองเสรีภาพของผู้คน ไม่ว่าจะเป็นเสรีภาพด้านศาสนา เสรีภาพในการแสดงออก หรือเสรีภาพในการเข้ารวมตัวอื่นๆ ในฐานะพรรคการเมือง แต่ความเป็นจริงช่างแตกต่างราวฟ้ากับเหวเลยทีเดียว
“ความจริงคือผู้มีอำนาจในเวียดนามให้ความสำคัญกับผลประโยชน์ของพรรคคอมมิวนิสต์เหนือสิ่งอื่นใด รวมทั้งกฎหมาย รัฐธรรมนูญ และประชาชน
“รัฐบาลนี้มีประวัติอันยาวนานในการปราบปรามผู้เห็นต่างทุกประเภท และยังคงเป็นหนึ่งในรัฐบาลที่ใจแคบที่สุดในภูมิภาคนี้” ฟิล โรเบิร์ตสัน (Phil Robertson) รองผู้อำนวยการภาคพื้นเอเชียของฮิวแมนไรต์วอตช์กล่าวในปี 2018
อ้างอิง
https://www.rfa.org/english/news/vietnam/contaminated-water-05232023151907.html
https://www.amnesty.org/en/documents/asa41/3878/2021/en/
https://www.hrw.org/video-photos/interactive/2023/04/03/free-vietnams-political-prisoners
https://www.hrw.org/news/2018/10/03/vietnam-end-repression-against-activists
Tags: เวียดนาม, อาเซียน, สิทธิมนุษยชน, เสรีภาพในการแสดงออก, นักโทษการเมือง, การเมืองเวียดนาม
