คนชรา คุณภาพการศึกษา และหนี้ครัวเรือนรุมเร้า เปรียบประเทศเหมือน ‘นักกีฬาสูงวัย’ ที่วิ่งช้า ในสายตานักลงทุน ‘อินโดนีเซีย’ มีเสน่ห์กว่าไทย

วันนี้ (22 มกราคม 2567) ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ สันติธาร เสถียรไทย กรรมการนโยบายการเงินและที่ปรึกษาเศรษฐกิจอนาคต สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI) พร้อมด้วย สราวุธ เฮ้งสวัสดิ์ นักเขียนชื่อดังนามปากกา ‘นิ้วกลม’ และพิพัฒน์ เหลืองนฤมิตชัย หัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ จาก บริษัท หลักทรัพย์ เกียรตินาคินภัทร จำกัด (มหาชน) เข้าร่วมแลกเปลี่ยนความคิดเห็นต่อภาพรวมของเศรษฐกิจไทยทั้งในแง่ของปัญหาและแนวทางการแก้ไขปัญหา ในงาน ‘KKP AHEAD 2024 A Pathway to Prosperity’

พิพัฒน์กล่าวตอนหนึ่งในงานเสวนา ‘Reviving Thailand ประเทศไทย..เปลี่ยนอย่างไรให้ไปไกลกว่านี้’ ฉายภาพให้เห็นว่า ปัจจุบันเศรษฐกิจไทยมีปัญหา ไม่ว่าจะเป็นการเติบโตของจีดีพีที่ทศวรรษที่ผ่านมาโตเฉลี่ยเพียง 3% ซึ่งถือว่าช้ากว่าประเทศอื่นในภูมิภาค ปัจจัยมาจากความสามารถในการแข่งขันที่ลดต่ำลงของประเทศไทย การขาดดุลการค้าจากจีน โครงสร้างประชากรที่วัยทำงานลดลง คนแก่ก่อนรวย คุณภาพการศึกษาที่ตกต่ำ และปัญหาหนี้ครัวเรือนที่นับวันจะทวีความรุนแรงขึ้น

ขณะที่สันติธารเปรียบเทียบประเทศเป็นนักกีฬาสูงอายุ ที่อัตราการเติบโตของเศรษฐกิจไทยลดต่ำลงจากที่เคยเติบโต 7% ลงมาเหลือเพียง 3% กลายเป็นประเทศที่สูญเสียความสามารถในการแข่งขันทำให้การลงทุนจากต่างประเทศ (Foreign Direct Investment: FDI) ไหลไปประเทศอื่นๆ ในอาเซียนและอินเดีย แม้ในปัจจุบันมีวิกฤตทางภูมิรัฐศาสตร์ (Geopolitics) ระหว่างสหรัฐอเมริกากับจีน แต่ประเทศไทยยังได้ประโยชน์ทางเศรษฐกิจจากวิกฤตดังกล่าวในสัดส่วนที่น้อยกว่าประเทศในภูมิภาค อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยก็ยังมีจุดแข็งคือ มีเสถียรภาพทางเศรษฐกิจและธนาคารยังมีทุนสำรองที่สูง ไม่เกิดวิกฤตแบบเวเนซุเอลาง่ายๆ  

สำหรับแนวทางการแก้ไขปัญหาที่สันติธารเสนอไว้คือ ‘ก-ข-ค’ โดย

– ก. คือกฎกติกา กล่าวคือประเทศไทยจะต้องทำให้การประกอบธุรกิจในไทยง่ายขึ้นผ่านการ ‘กิโยตินกฎหมาย’ ซึ่งมีการศึกษาว่าหากกิโยตินกฎหมายสำเร็จจะเพิ่มมูลค่าทางเศรษฐกิจได้มากถึงหนึ่งแสนล้านบาท และประเทศไทยจะต้องเปิดข้อมูล (Open Data) ให้การทำธุรกิจง่ายขึ้น

– ข. คือขนาดของตลาด กล่าวคือขนาดเศรษฐกิจของไทยไม่ได้ใหญ่เท่ากับอินเดียหรืออินโดนีเซียซึ่งมีเสน่ห์กว่าในด้านของการลงทุน ดังนั้น ประเทศจะต้องทำตัวให้น่าดึงดูดมากขึ้นผ่านการแก้ไขกฎระเบียบต่าง ๆ 

– ค. คือโครงสร้างพื้นฐานและคน กล่าวคือประเทศไทยจะต้องเน้นการลงทุนด้านดิจิทัลและเศรษฐกิจสีเขียวมากขึ้น เพราะหากประเทศไทยไม่ลงทุนในด้านพลังงานสะอาด ต่างชาติก็จะไม่เข้ามาลงทุนเพราะเขาตั้งเป้าหมายสู่ความยั่งยืนไว้แล้ว ในด้านของคนเราต้อง Reskill และ Upskill แรงงานให้มาเติมในภาคอุตสาหกรรมที่กำลังเติบโต เช่น การท่องเที่ยวและการส่งเสริมด้านสุขภาพ (Healthcare) 

สันติธารยังกล่าวอีกว่า ประเทศไทยเรียนรู้ประสบการณ์การรับมือจากวิกฤตโควิด-19 ได้ดี โดยตั้งเป้าความสำเร็จไว้ว่าจะต้องจัดการโรคระบาดให้อยู่หมัด ขณะเดียวกัน เศรษฐกิจยังต้องไปต่อได้ อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยขาดวิสัยทัศน์ระยะยาวว่าในอนาคตประเทศไทยจะวาดภาพไว้อย่างไร ซึ่งการจะที่จะสร้างวิสัยทัศน์ที่ดีได้นั้นต้องการคนเข้ามามีส่วนร่วมให้มากขึ้นทั้งคนรุ่นเก่าที่รู้จักโลก และคนรุ่นใหม่ที่ทันโลก

“คนที่จับกระแสคลื่นได้คือคนที่ชนะ หากประเทศไทยจับเทรนด์ถูกทาง เราจะโตได้มากกว่าประเทศอื่น” สันติธารกล่าว

ด้านสราวุธกล่าวว่า ปัจจุบันคนกำลังรู้สึกว่าประเทศไทยนั้นหมดความหวัง คำถามที่สำคัญจึงเป็นการทำอย่างไรให้คนมองว่าประเทศนี้มีโอกาส พร้อมกับยกตัวอย่างเมืองโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมาร์ก ซึ่งเป็นเมืองที่มีการออกแบบโดยอาศัยความเห็นจากผู้คนหลายกลุ่มถกเถียงกันว่าเมืองจะพัฒนาไปทิศทางใด ทำให้คนมีพื้นที่ของตนเองแบบเฉลี่ยกัน ดังนั้น จึงต้องเปิดโอกาสให้แสดงความคิดเห็นมากขึ้น เพื่อทำให้ประเทศนี้เป็นพื้นที่ของความหลากหลายและพัฒนาไปด้วยกัน

“สังคมต้องการบทสนทนาที่เพิ่มมากขึ้น และบทสนทนาเหล่านั้นจะต้องสร้างการเปลี่ยนแปลงได้จริงๆ หากเรามีส่วนร่วมกันมากขึ้นในทุกภาคส่วน ประเทศนี้ก็จะมีความหวัง เพราะประเทศนี้ไม่ได้มีคนเก่งๆ น้อยกว่าประเทศไหน” สราวุธกล่าวทิ้งท้าย