อียิปต์ ตอน 3 : หมู่บ้านจระเข้ของชาวนูเบียน และวิหารคอมออมโบ วิหารสองเทพเจ้า

ครั้งหนึ่งลุ่มน้ำไนล์เคยมีจระเข้เป็นจำนวนมาก

ประโยคนี้ไกด์บอกกับพวกเราตั้งแต่วันแรกที่พาไปดูเขื่อนอัสวาน

การนึกภาพจระเข้จำนวนมากในแม่น้ำที่ไหลเอื่อยสงบเบื้องหน้านั้นนึกไม่ออกเอาเสียเลย กระทั่งได้ไปหมู่บ้านชาวนูเบียน ชนเผ่าพื้นเมืองดั้งเดิม ที่ฟาโรห์รามเสสที่ ๒ ได้สร้างวิหารอาบูซิมเบลขึ้นมาเพื่อข่มขวัญไม่ให้ตีตัวออกห่าง จึงพอจะนึกภาพความชุกชุมขึ้นมาได้บ้าง

ชาวนูเบียนมีผิวสีที่คล้ำกว่าคนอียิปต์ทั่วไป ชอบสีสันที่ฉูดฉาด บ้านเรือนจึงทาสีสันสดใส ข้าวของที่วางขายใน ร้านค้าริมทางล้วนมีสีสันเตะตา

ภาพเขียนสีฉูดฉาดในหมู่บ้านชาวนูเบียน

นักท่องเที่ยวขี่อูฐเที่ยวภายในหมู่บ้าน

ร้านค้าริมทาง

เครื่องเทศสีสันสดใส

เด็กชาวนูเบียน

สังเกตหน้าบ้านของชาวนูเบียนจะมีจระเข้ที่สตัฟฟ์ไว้แขวนอยู่ตรงประตูทางเข้า

ชาวนูเบียนนับถือจระเข้ เชื่อกันว่าจระเข้จะช่วยปกป้องพวกเขาจากภูตผีปิศาจ ธรรมเนียมความเชื่อแนวนี้คล้ายคลึงกันทั่วโลก เพียงแต่เปลี่ยนสิ่งที่ปกป้องไปตามความเชื่อในท้องถิ่นนั้นๆ อย่างประเพณีลีซอของบ้านเรา ชาวบ้านจะนำรังผึ้งไปแปะไว้ตรงหน้าประตูบ้าน เพราะเชื่อกันว่ารังผึ้งนั้นมีตาเป็นจำนวนมาก ดวงตาเหล่านั้นจะช่วยป้องกันไม่ให้สิ่งชั่วร้ายรุกล้ำเข้ามาในบ้าน

ขณะเดินเที่ยวชมภายในหมู่บ้าน บ้านหลายหลังได้ทำเป็นบ้านจระเข้ เลี้ยงจระเข้ไว้ด้านในให้นักท่องเที่ยวเข้าไปชม และอุ้มถ่ายรูปได้ หลังจากที่เดินผ่านบ้านจระเข้หลายหลังในที่สุด ไกด์ก็พาพวกเราเข้าไปในบ้านจระเข้หลังหนึ่ง

เจ้าของบ้านพยายามชักชวนให้พวกเราถ่ายรูปคู่กับจระเข้ แต่เมื่อไม่เห็นใครสนใจก็ไม่ว่าอะไร ปล่อยให้พวกเราเดินสำรวจดูข้าวของเครื่องใช้ภายในบ้าน และนั่งดื่มชาท้องถิ่นกันตามสบาย บรรยากาศเริ่มคึกคักสนุกสนานมากขึ้นเมื่อมีนักท่องเที่ยวต่างชาติเข้ามากลุ่มใหญ่ คนไทยนั้นชาชินและไม่สนใจกับจระเข้ผิดกับฝรั่งที่ดูจะตื่นเต้น พากันต่อแถวเพื่อถ่ายรูปอย่างสนุกสนาน สร้างบรรยากาศให้พวกเราที่นั่งอยู่ก่อนหน้าสนุกไปด้วย

บางคนกระซิบ…. โธ่ ไม่ไปเจอการแสดงจระเข้บ้านเราบ้าง ที่นี่ดูจิ๊บๆ ไปเลย

และด้วยความอยากอวด บางคนเลยเปิดภาพการแสดงจระเข้บ้านเรา ที่ผู้แสดงจะยื่นหัวเข้าไปในปากจระเข้ให้ไกด์ดู ไกด์ได้แต่ตีหน้าพิลึกพิลั่น…กดโทรศัพท์มือถือเป็นระวิง ท่าทางอยากอวดบ้าง แต่พอนำมาโชว์ เป็นแค่ภาพจระเข้ขนาดใหญ่ในลุ่มน้ำไนล์เท่านั้น

บ้านจระเข้

หน้าบ้านแต่ละหลังจะมีจระเข้แขวนอยู่ตรงประตูทางเข้า

ภายในบ้านชาวนูเบียน

วิหารคอมออมโบ เป็นวิหารสักการะแฝด สร้างขึ้นเพื่อบูชาเทพเหยี่ยวฮอรัสและเทพจระเข้โซเบก (Sobek) โดยสร้างให้วิหารเทพเหยี่ยวฮอรัสตั้งอยู่ทางทิศเหนือ และวิหารเทพจระเข้โซเบกตั้งอยู่ทางทิศใต้ ทั้งสองวิหารนั้นมีทางเข้าแยกจากกันอย่างชัดเจน  

ชาวอียิปต์นั้นไม่ต่างจากชาวนูเบียนที่กลัวเกรงจระเข้ เมื่อเป็นเช่นนั้นจึงได้เปลี่ยนความกลัว เป็นการบูชายกย่อง เพื่อจะได้รับการคุ้มครองแทน จึงกลายเป็นเทพจระเข้โซเบก เทพแห่งพละกำลังและความแข็งแกร่ง

เมื่อเข้าไปภายในวิหาร บรรยากาศไม่ต่างจากวิหารอาบูซิมเบล และวิหารฟิเล ภาพสลักฝาผนังเต็มไปด้วยภาพกษัตริย์และราชินีที่ถวายเครื่องบูชาแก่เทพเจ้า

รูปสลักเทพเจ้าด้านหน้าป้อมประตูทางเข้า

หากเรื่องราวของเหล่าเทพเจ้าอียิปต์ช่างซับซ้อน อาณาจักรที่ยืนยงอยู่มาอย่างยาวนาน ตำนาน เรื่องเล่า ความเชื่อจึงมีหลายเวอร์ชัน คณะเทพเจ้าที่นี่จึงมีการแยกพรรคพวก นับวงศ์วานกันแปลกประหลาดไม่เหมือนที่ฟิเล

ที่วิหารเทพจระเข้โซเบก เทพโซเบกนั่นร่วมทีมกับเทพีฮาธอร์ และเทพคอนซู (Khonsu) ผู้เป็นเทพแห่งดวงจันทร์ ความสัมพันธ์ของทั้งสามเทพคือ สวามี มเหสี และโอรส

เทพดวงจันทร์คอนซู เทพีฮาธอร์ และเทพจระเข้โซเบก

ภาพสลักผนังเทพจระเข้าโซเบก

งงไหม! ก็ที่วิหารฟิเล เทพีฮาธอร์ยังเป็นมเหสีของเทพเหยี่ยวฮอรัสอยู่เลย แต่พอเข้ามายังวิหารแห่งนี้กลายเป็นมเหสีของเทพจระเข้โซเบกไปเสียแล้ว (แต่ตามตำนานส่วนใหญ่เชื่อกันว่าเทพีฮาธอร์เป็นมเหสีของเทพเหยี่ยวฮอรัส) และมีเทพดวงจันทร์คอนซูเป็นโอรส

ลองเข้าไปดูวิหารเทพเหยี่ยวฮอรัสกันบ้าง ภายในวิหารเทพเหยี่ยวฮอรัส แสดงภาพเทพฮอรัสและครอบครัวเช่นกัน คราวนี้มเหสีของเทพฮอรัสเปลี่ยนเป็นพระนาง Tasenetnefret และมี Panebtawy กษัตริย์ผู้ครอบครองดินแดนอียิปต์ทั้งตอนบนและตอนล่างเป็นโอรส

ภาพสลักบนฝาผนังที่คนสนใจเป็นพิเศษที่ใคร ๆ ก็พากันมุงดู รวมทั้งเป็นภาพที่ไกด์ของคณะเราเองก็พาตรงดิ่งมาดูเป็นจุดแรกๆ คือภาพสลักบนกำแพงด้านในวิหารที่เป็นภาพชุดอุปกรณ์ผ่าตัดทางการแพทย์ที่วาดสลักเรียงรายบนผนัง ประกอบไปด้วย มีด กรรไกร คีม เป็นต้น ที่น่าสนใจคืออุปกรณ์ชนิดเดียวกันถูกวาดเรียงต่อกัน เหมือนให้เลือกเบอร์ เลือกขนาดได้ คล้ายกับการเรียงชุดอุปกรณ์ผ่าตัดของแพทย์ในยุคปัจจุบัน

ภาพสลักผนังอุปกรณ์ผ่าตัดทางการแพทย์

สิ่งที่พิเศษและน่าสนใจของวิหารคอมออมโบที่หลงเหลือให้เห็นใกล้ ๆ กับตัววิหารคือเครื่องมือของชาวอียิปต์โบราณที่เรียกว่า ไนโลมิเตอร์ (Nilometer)  เจ้าไนโลมิเตอร์มีลักษณะคล้ายบ่อน้ำ หากเป็นบ่อน้ำที่เชื่อมต่อกับแม่น้ำไนล์ และมีระดับในการวัดระดับน้ำ เป็นเครื่องมือช่วยในการจดบันทึกและวัดระดับน้ำในแม่น้ำไนล์เพื่อใช้คาดการณ์ว่าน้ำจะท่วมมากน้อยแค่ไหน และใช้เป็นเกณฑ์ในการเก็บภาษี หากคาดการณ์ว่าน้ำจะหลากท่วมหนัก นั่นหมายความว่าปีนั้นพืชผลจะอุดมสมบูรณ์ จะทำการเก็บภาษีสูง หากน้ำท่วมน้อย หมายความว่าปีนั้นจะแห้งแล้ง จึงเรียกเก็บภาษีแต่น้อย

ไนโลมิเตอร์ของวิหารคอมออมโบยังมีลักษณะเฉพาะตรงที่ไม่ได้เป็นแค่มาตรวัดระดับน้ำ แต่นักบวชยังใช้เป็นที่ขังเลี้ยงจระเข้ที่มีอยู่อย่างชุกชุมเพื่อประกอบในพิธีกรรมต่าง ๆ

ไนโลมิเตอร์ที่วิหารคอมออมโบ

ฉันลองชะโงกหน้าลงไปดู.ภายในบ่อยังคงมีน้ำอยู่ แต่ไม่รู้เลยว่าลึกขนาดไหน นั่นชวนให้รู้สึกโหวง ๆ เพราะคาดเดาไม่ออกว่าจะมีอะไรอยู่ด้านในบ้าง

ถัดห่างจากตัววิหารไปทางด้านหน้า มีพิพิธภัณฑ์มัมมีจระเข้เป็นพิพิธภัณฑ์เล็ก ๆ ที่จัดแสดงมัมมีจระเข้ที่พบที่วิหารคอมออมโบโดยเฉพาะ  รวมไปถึงเรื่องราวความเชื่อเกี่ยวกับเทพจระเข้โซเบกผ่านงานปั้นแกะสลักต่าง ๆ

นี่เป็นพิพิธภัฑณ์ที่ฉันชอบมากเป็นพิเศษ ไม่ยักรู้มาก่อนว่าชาวอียิปต์โบราณนั้นนำจระเข้มาทำมัมมีด้วย แถมยังมีทุกช่วงอายุตั้งแต่ตัวเล็กไปถึงตัวโต และมีโลงบรรจุอีกต่างหาก จึงเป็นความรู้ใหม่ว่าชาวอียิปต์ไม่ได้ทำมัมมีร่างคนเพียงอย่างเดียว  พวกเขาทำมัมมีสัตว์ด้วย

วัตถุประสงค์ในการทำมัมมีสัตว์นั้นง่ายนิดเดียว ชีวิตประจำวันเป็นเช่นไร ชีวิตหลังความตายก็เป็นเช่นนั้น  การทำมัมมีร่างสัตว์ ทำให้มีสัตว์เลี้ยง มีอาหาร มีเทพเจ้าไว้บูชา และมีของสำหรับถวายเทพเจ้า

เพระฉะนั้นใช้ชีวิตระหว่างอยู่อย่างไร หลังความตายก็เป็นเช่นนั้น จึงมีมัมมีแมว มัมมีหมา มัมมีลิง เพื่อเป็นสัตว์เลี้ยง มัมมีชิ้นเนื้อ มัมมีปลา มัมมีนกปีกเล็กเพื่อเป็นอาหาร มัมมีนกเหยี่ยว มัมมีจระเข้เพื่อเชื่อมต่อกับเทพเจ้า

ฉันชอบพิพิธภํณฑ์แห่งนี้มากทีเดียว

จระเข้ที่พิพิธภัณฑ์อียิปต์ เมืองไคโร

คงเพราะเป็นพิพิธภัณฑ์ที่จัดแสดงเรื่องราวที่ไม่เคยรู้มาก่อน แล้วจัดวางแสดงได้น่าสนใจไม่แพ้กับสิ่งที่นำมาจัดแสดง เสียแต่ว่าด้านในนั้นห้ามถ่ายรูป ไม่เป็นไรที่นี่อียิปต์ตอนบน เมื่อลงไปถึงอียิปต์ตอนล่าง ภายในพิพิธภัณฑ์อียิปต์ที่เมืองไคโร ด้านในมีมัมมีจระเข้วางแสดงอยู่ และอนุญาติให้ถ่ายรูปได้ เลยนำมาอวดแทนภาพมัมมีจระเข้ที่เมืองคอมออมโบ แต่กระซิบบอกสักนิดว่า มัมมีจระเข้ที่เมืองคอมออมโบ สวยกว่า หลากหลายกว่า แล้วก็ดูสนุกกว่าที่พิพิธภัณฑ์อียิปต์ เมืองไคโร

เครดิตภาพ: krispm3

อ่านอียิปต์ ตอน 1 ได้ที่ : https://themomentum.co/nile-river-egypt-episode-1/

อ่านอียิปต์ ตอน 2 ได้ที่ : https://themomentum.co/aswan-egypt-episode-2/