ในรอบ 10 ปีที่ผ่านมา มีภูเขาไฟระเบิด 5 ครั้งในนิวซีแลนด์ ครั้งล่าสุดคือเมื่อปลายปี 2019 ภูเขาไฟที่เกาะ ไวท์ ไอส์แลนด์ ในอ่าวเพลนตีระเบิดจนทำให้มีผู้เสียชีวิต 21 คน นิวซีแลนด์มีระบบรายงานข้อมูลแผ่นดินไหวและภูเขาไฟระเบิดอยู่ แต่ก็เป็นแค่บันทึกย้อนหลัง ไม่สามารถใช้คาดการณ์ล่วงหน้าได้
เดวิด เดมซีย์ และเชน โครนิน นักวิจัยมหาวิทยาลัยโอ๊คแลนด์พัฒนาระบบตรวจจับภูเขาไฟระเบิดจากข้อมูลย้อนหลังนี้ที่มีการเก็บรวบรวมไว้หลายปี และคำนวณด้วย ‘แมชชีนเลิร์นนิ่ง อัลกอริทึ่ม’ ซึ่งทำให้พวกเขาเห็นรูปแบบของแรงสั่นสะเทือนแผ่นดินไหวก่อนการระเบิดของภูเขาไฟได้ ทั้งคู่ระบุในบทความที่ตีพิมพ์ในวารสารวิชาการ Nature Communications ว่า ถ้าในปี 2019 มีระบบนี้ มันจะแจ้งเตือนล่วงหน้า 16 ชั่วโมงก่อนการเกิดระเบิดได้
จากข้อมูล นักวิจัยพบว่า 17 ชั่วโมงก่อนที่จะมีการระเบิด มีคลื่นการสะเทือนนำมาก่อน ซึ่งพวกเขาคิดว่าเป็นหินร้อนเหลวที่เพิ่มสูงขึ้นจนเพิ่มแรงดันที่ทำให้ก๊าซและน้ำติดอยู่ใต้หิน จนทำให้เกิดการระเบิดในที่สุด เหมือนฝาหม้อที่ของเหลวพวยพุ่งออกมา สัญญาณเตือนนี้คล้ายกับเหตุระเบิดเมื่อปี 2013 ซึ่งมีการบันทึกเหตุการณ์แบบเดียวกันนี้ 30 ชั่วโมงก่อนหน้าที่ภูเขาไฟจะระเบิด รวมทั้งเหตุภูเขาไฟระเบิดอีก 2 ครั้งในปี 2012
ระบบนี้ยังสามารถแจ้งเตือนได้เฉพาะภูเขาไฟ 4 ลูกจากภูเขาไฟที่มีการระเบิด 5 ลูกบนเกาะ ไวท์ ไอส์แลนด์ แต่นักธรณีวิทยาก็ยังหวังว่าจะนำข้อมูลนี้ไปใช้กับภูเขาไฟอื่นๆ ได้ด้วย ประโยชน์ที่ได้รับจากการพัฒนาระบบแจ้งเตือนภูเขาไฟระเบิดที่มีประสิทธิภาพคือ ทำให้มีนักท่องเที่ยวเดินทางไปเยือนได้ประมาณ 1 เดือนต่อปี ระบบนี้จะช่วยให้บริษัทท่องเที่ยวสามารถตัดสินใจได้ว่าควรจะดำเนินการหรือไม่
เดมซีย์กล่าวว่า เท่าที่เขารู้ยังไม่มีประเทศใดใช้ระบบนี้ อย่างไรก็ตาม GNS Science หน่วยงานเฝ้าระวังภูเขาไฟระเบิดของนิวซีแลนด์เตือนว่า เทคนิคที่ใช้ยังมีข้อจำกัดอยู่ เราจึงไม่สามารถพึ่งพาระบบนี้ได้สมบูรณ์ ความไม่แน่นอนยังเป็นหนึ่งในโจทย์ใหญ่ของการสร้างระบบพยากรณ์การระเบิดที่ใช้ประโยชน์ได้
ที่มา:
https://www.theguardian.com/world/2020/jul/20/new-zealand-scientists-invent-volcano-warning-system
https://www.nzherald.co.nz/nz/news/article.cfm?c_id=1&objectid=12349124
ภาพ: REUTERS/Jorge Silva
Tags: นิวซีแลนด์
