เพลงรัตติกาลในอินเดีย: เมื่อการหลงทางคือสารัตถะของชีวิต

“เรามาทำอะไรอยู่ในร่างกายนี้หนอ” 

“เรากำลังเดินทางอยู่ในนี้ก็ได้”

“คุณว่าอะไรนะ”

“ผมหมายถึงร่างกายน่ะครับ … ร่างกายอาจเป็นกระเป๋าเดินทาง ใส่เราไปไหนมาไหน”

เพลงรัตติกาลในอินเดีย เป็นหนังสือว่าด้วยเรื่องราวการเดินทางของชาวอิตาลี ที่ออกตามหาเพื่อนผู้หลงทางในอินเดียจากเบาะแสกระท่อนกระแท่น เริ่มจากจดหมายฉบับเล็กๆ ของโสเภณีที่ติดต่อชาวยุโรปไปว่า เพื่อนเขากำลังเผชิญกับความเดือดร้อน และต้องการความช่วยเหลือ

“ในอินเดียคนหลงทางกันมาก”

“ประเทศนี้มีไว้ให้คนหลงทาง”

อันตอนิโอ ตาบุคคี เขียนการเดินทางครั้งนี้ขึ้นมาอย่างลึกลับ นอกจากความพร่าเลือนของตัวละครหลักชาวยุโรป ที่เรารู้เพียงว่าเขาเป็นมหาเศรษฐีที่ออกตามหาเพื่อน โดยย้ายตัวเองไปในสถานที่ต่างๆ ในอินเดีย ผู้คนที่พบเจอ โรงแรมที่เข้าพัก ตั้งแต่ย่านคอกสัตว์ ไปจนถึงโรงแรมหรูหรา ทุกสิ่งล้วนบอกเรื่องราวและฉายภาพความเป็นอินเดียได้โดยไม่ต้องอธิบายอะไรมากนัก

การเดินทางระหว่างบรรทัดครั้งนี้ ฉายชัดให้ฉันเห็นสองเรื่องคือ ความเป็นอินเดียที่มั่งคั่ง และคุณภาพชีวิตผู้คนในวรรณะระดับล่าง ดังที่ตาบุคคีสอดแทรกไว้ในเนื้อเรื่องว่า

“ร้อนเหลือเกินนะครับ … แถมพัดลมก็ไม่พัดเหลือเชื่อจริงๆ” 

“ในบอมเบย์แรงดันไฟฟ้าตอนกลางคืนต่ำมาก”

 “แต่พวกคุณมีเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่โตรเบย์นะครับ”

“พลังงานเกือบทั้งหมดส่งไปป้อนโรงแรมหรูๆ และย่านมารีนไดรฟ์ อยู่ที่นี่เราต้องพอใจเท่าที่เรามี” 

  พร้อมกันนั้นวรรณกรรมเรื่องนี้ยังทำให้ฉันเห็นภาพความเป็นอินเดียผ่านสายตาของคนนอกและคนใน ไม่ว่าจะเป็นบทสทนาอันเรียบง่ายอย่าง “คุณอ่านหนังสืออะไรก่อนมาอินเดีย” หรือคำพูดปรามอย่าง “เก็บความยุโรปของคุณไว้เถอะ มันเป็นความหรูหราอันโอหัง”

อีกเรื่อง คือการเดินทางในห้วงแห่งการหลับใหล การเฝ้าคำนึง หรือแม้แต่ความทรงจำที่เกิดขึ้นในอดีต ก็อาจรวมเป็นการเดินทางไปเจอใครสักคนได้เช่นกัน 

“อย่าคัดเลือกมาเป็นชิ้นๆ เลยค่ะ ขอร้องล่ะ โปรดเล่าสารัตถะของหนังสือคุณให้ฉันฟัง ฉันอยากรู้เรื่องราวโดยรวมของมันค่ะ”

“ก็ประมาณว่า หนังสือผมจะเป็นคนที่หลงทางในอินเดีย… นี่คือสารัตถะของมัน”

ฉันเขียนเรื่องราวเล่มนี้ขึ้นด้วยความยากเย็น ด้วยไม่รู้ว่าต้องหยิบชิ้นส่วนไหนของหนังสือมาบอกต่อ แม้จะคล้ายว่ากำลังเดินทางเสาะหาเพื่อนที่หลงทางไปพร้อมกับคนเขียน แต่ไม่อาจรู้แน่ชัดได้ว่า นี่เป็นการเดินทางในชีวิตจริง เป็นเส้นทางแห่งความฝัน หรือเป็นเพียงเศษเสี้ยวแห่งความทรงจำกันแน่ และแท้จริงแล้วเขากำลังตามหาอะไรอยู่?

คงเป็นอย่างที่หนังสือบอกมาข้างต้น อินเดียก็เป็นเช่นนี้แหละ ในอินเดียคนหลงทางกันมาก ประเทศนี้มีไว้ให้คนหลงทาง และฉันก็หลงทางไม่ต่างจากหนังสือเพลงรัตติกาลในอินเดีย 

ชีวิตคงหนีไม่พ้นการค้นหาเส้นทาง หรือกำลังวิ่งตามอะไรบางอย่าง หลายครั้งฉันพยายามค้นหาคำตอบในคำถามแสนดาษดื่นอย่างคำว่า ‘ชีวิตคืออะไร’ ผ่านการขุดคุ้ยอดีต เฝ้าฝันถึงอนาคตที่อยากเป็น หรือพยายามหาคำตอบในช่วงเวลาที่เข็มนาฬิกายังเดินต่อไปข้างหน้า

และใช่ ฉันกำลังหลงทาง และติดอยู่ในวังวนของเส้นทางชีวิตครั้งนี้ ไม่ต่างจากตัวละครชาวโปรตุเกสของตาบุคคีที่กำหลงทางในอินเดีย