“รวมญาติ วงเหล้าที่บ้าน งานเลี้ยงปีใหม่” อย่าเปิดช่องโหว่ให้ ‘คนที่ไว้ใจ’ ฉวยโอกาส ‘ลวนลาม’ ลูกหลานเราในวันแห่งความสุข

คืนวันสิ้นปีเมื่อเกือบ 20 ปีก่อน ฉันในวัยประถมกับพี่สาววัยมัธยมต้นถ่างตาดูหนังกันจนดึกดื่นทั้งที่ชักจะง่วงแล้ว เพราะพ่อกับแม่บอกว่า ให้อยู่รอเคานต์ดาวน์ด้วยกันก่อน

บ้านเรากินเลี้ยงปีใหม่กันง่ายๆ ชวนญาติสนิท เพื่อนของพ่อ และเพื่อนบ้านมาสังสรรค์กัน แม้ประตูบ้านจะเปิดกว้าง มีคนมากหน้าหลายตาเดินเข้าออก แต่เพราะแถวนั้นไฟยังส่องสว่างกันทุกหลัง แถมยังมีแต่ ‘คนกันเอง’ ทั้งนั้น จึงไม่มีอะไรต้องกลัวอะไร

ฉันจำไม่ได้ด้วยซ้ำว่าเรากินอะไรกัน และดูหนังเรื่องอะไรกันบ้าง แต่สิ่งที่เด่นชัดที่สุดในความทรงจำคือ ตอนที่แม่ใช้ให้เอาถังน้ำแข็งไปให้พ่อหน้าบ้าน พ่อโมโหมากที่มาเจอทีหลังว่า ฉันกับพี่สาวใส่กางเกงนอนขาสั้นลงมา แถมพอลุงแถวบ้านชวนไปซื้อขนม ก็ดันพากันจูงมือเขาหายไปหน้าตาเฉย

ไม่มีอันตรายอะไรเกิดขึ้นกับพวกเราในคืนนั้น ทุกวันนี้ลุงคนนั้นก็ยังเป็นเพื่อนบ้านที่น่ารัก (ถึงจะแก่เลอะเลือนจนลืมไปแล้วว่าฉันเป็นใคร) เอาเข้าจริง คนที่ทำให้ทุกคนกลัวที่สุดตอนนั้นไม่ใช่ลุงคนนั้น แต่คือพ่อที่โมโหน่ากลัวมากๆ ต่างหาก ฉันจำได้ว่าเหตุการณ์นั้นทำให้เวลาพวกเราออกไปไหน จะไม่ค่อยอยากบอกพ่อกันสักเท่าไร เพราะกลัวจะโดนดุ เป็นเวลาหลายปีทีเดียวที่พวกเราไม่เข้าใจเลยว่าพ่อต้องตีโพยตีพายใหญ่โตถึงขนาดนั้น จนกระทั่งโตเป็นสาวหน่อย เราถึงเริ่มเข้าใจ

สาเหตุที่ไม่มีอันตรายอะไรเกิดขึ้น แต่พ่อก็ยังโกรธมากอยู่ดี เป็นเพราะถ้าคืนนั้นมีอะไรเกิดขึ้นกับเราจริงๆ พ่อกับแม่ก็คงจะยุ่งวุ่นวายอยู่กับการรับแขกเกินกว่าจะสังเกตเห็นความผิดปกติ 

โรงพยาบาลเด็กเมืองเดย์ตัน รัฐโอไฮโอ ประเทศสหรัฐอเมริกา เผยว่า ในช่วงเวลาแห่งความสุขอย่างฤดูกาลเฉลิมฉลองสิ้นปี-ปีใหม่ มีเด็กตกเป็นเหยื่อล่วงละเมิดทางเพศมากขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ และหากเราพิจารณาข้อมูลดังกล่าวร่วมกับตัวเลขทางสถิติที่ยืนยันว่า ผู้ก่อคดีล่วงละเมิดทางเพศเด็กน้อยมักจะเป็นคนแปลกหน้า เรื่องนี้จะยิ่งทวีความน่าสะพรึงกลัวขึ้นไปอีก 

อ้างอิงจากแบบสำรวจของเครือข่ายพิทักษ์เหยื่อข่มขืน ล่วงละเมิด และบังคับร่วมประเวณีร่วมสายเลือด (Rape, Abuse & Incest National Network: RAINN) พบว่า กว่า 93% เป็นคนที่เด็กรู้จัก โดยแบ่งเป็น

1. 59% เป็นคนรู้จักทั่วไป อาจเป็นได้ทั้งเพื่อนของพ่อแม่ผู้ปกครอง หรือคนบ้านใกล้เรือนเคียงที่ไปมาหาสู่กันเป็นปกติ 

2. 34% เป็นคนภายในครอบครัวเดียวกันหรือญาติสนิท จึงไม่แปลกที่เราได้ยินทั้งจากหน้าข่าวและเรื่องเล่าบนโลกออนไลน์เป็นประจำว่า ญาติสนิทล่วงละเมิดทางเพศเด็ก พ่อแม่ล่วงละเมิดทางเพศลูก หรือกระทั่งพี่น้องล่วงละเมิดทางเพศกันเอง และมีพ่อแม่ช่วยปกปิดความผิดของเด็กฝ่ายที่ลงมือทำอีกที

Source: Rape, Abuse & Incest National Network (RAINN)

นี่จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้งานเลี้ยงปีใหม่ วงเหล้าสังสรรค์ที่จัดขึ้นที่บ้าน หรือแม้กระทั่งงานรวมญาติ ซึ่งล้วนเป็นโอกาสพิเศษที่ผู้ปกครองเชื้อเชิญผู้คนมากหน้าหลายตาเข้ามาในบ้าน สามารถกลายเป็นพื้นที่เสี่ยงได้ในชั่วพริบตา 

เพราะในขณะที่ผู้ปกครองง่วนอยู่กับการต้อนรับแขก พูดคุย และสังสรรค์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่มีการดื่มแอลกอฮอล์ด้วยแล้ว อาจมีญาติมิตรที่เราไว้ใจฉกฉวยโอกาสนี้เข้าหา ตีสนิท และสร้างความไว้ใจ เพื่อแสวงผลประโยชน์ทางเพศในภายหลัง (Grooming) หรือกระทั่งกระทำการอุกอาจอย่างลวนลามเด็กทางการกระทำและ/หรือวาจาในจังหวะที่ผู้ปกครองไม่ทันสังเกต

ความเชื่อใจของเด็กเกิดจากการ ‘เทกแอ็กชัน’ ของผู้ปกครอง

หลายคนอาจประหลาดใจหากได้รู้ว่า ในกรณีที่ผู้ปกครองมีโอกาสได้รับรู้ว่าลูกหลานโดนลวนลาม หรือกระทั่งว่าการกระทำที่ ‘เข้าข่าย’ เกิดขึ้นในสายตาของผู้ปกครองด้วยซ้ำ หลายครั้งพวกเขามักเผลอเข้าข้างผู้กระทำโดยไม่รู้ตัว ด้วยเหตุผลหลายประการ เช่น

– ไม่อยากทำลายชื่อเสียงของครอบครัว

– ไม่อยากสร้างความร้าวฉานในครอบครัว

– การพูดถึงเรื่องเพศ-ความรุนแรงเป็นเรื่องต้องห้ามในครอบครัว

– ผู้กระทำเป็นคนสำคัญของครอบครัว

– ผู้กระทำมีบุญคุณกับครอบครัว

โดยการกระทำหรือคำพูดที่เข้าข้าง อาจถูกสื่อสารออกมาในรูปแบบที่แตกต่างกันไป ดังนี้

1. ลดทอนความรุนแรง เช่น “เรื่องแค่นี้เอง อย่าทำให้เป็นเรื่องใหญ่เลย” หรือ “เขาหยอกเล่นเพราะเอ็นดู”

2. หาเหตุผลมารองรับการกระทำ เช่น “เด็กผู้ชายก็แบบนี้แหละ” “Boys will be boys.” หรือ “เขาเมาอยู่ ไม่ได้ตั้งใจหรอก”

3. หันมาโทษเหยื่อแทน เช่น “ถึงได้บอกไงว่าอย่าแต่งตัวแบบนี้” หรือ “ทำไมถึงไปอยู่กันสองต่อสอง ทำไมไปยอมให้เขาทำ”

4. ปกปิดความผิดให้ฝ่ายผู้กระทำ เช่น “เอาเรื่องนี้มาพูดอีกทำไม ลืมๆ ไปได้แล้ว” หรือ “อย่าไปเล่าให้คนอื่นฟังนะ” 

5. เกลี้ยกล่อมให้เหยื่อยกโทษให้ผู้กระทำ เช่น “ให้อภัยเขาเถอะ ยังไงเขาก็เป็น … ของเรา”

หลายครั้งปฏิกิริยาเหล่านี้ส่งผลร้ายแรงต่อสภาพจิตใจเด็กระยะยาว ไม่แพ้เหตุการณ์ล่วงละเมิดทางเพศ หรือในบางกรณีก็ส่งผลร้ายแรงกว่า และต่อให้เด็กสามารถก้าวข้ามความบอบช้ำทางกายและใจที่เกิดขึ้นไปได้แล้ว แต่พวกเขาอาจไม่สามารถเชื่อใจครอบครัวตัวเองที่อะลุ่มอล่วยให้ผู้กระทำผิดได้อีกเลย

อดีตเจ้าหน้าศูนย์เยียวยาเหยื่อข่มขืนชื่อ แอนนาลีส (Annalise) เขียนถึงเหยื่อล่วงละเมิดทางเพศรายหนึ่งที่พบเจอเหตุการณ์ตอนเป็นเด็ก แต่ไม่มีโอกาสได้รับการช่วยเหลือ โดยอีกฝ่ายกล่าวกับเธอว่า 

“คุณทำงานที่ศูนย์เหยื่อข่มขืนเหรอคะ คือว่าลุงของฉันน่ะนะ… ลุงเขาเคยทำแบบนั้นกับฉันตอนยังเป็นเด็ก มองย้อนไปแล้วฉันเสียดายที่ไม่เคยไปที่ศูนย์เลย พวกคุณจะช่วยพวกเด็กๆ ด้วยใช่ไหมคะ”

เหยื่อไม่ประสงค์ออกนามรายนี้เผชิญเหตุการณ์ซ้ำๆ เดิมๆ ติดต่อกันหลายปี จนกระทั่งวันขอบคุณพระเจ้าในปีที่เธออายุครบ 12 ปี เธอปฏิเสธที่จะไปร่วมกินเลี้ยงในงานที่มีลุงคนนั้นมาด้วย แม้แม่ของเธอจะสัญญาว่าจะไม่บังคับให้เธอต้องเผชิญหน้ากับลุงอีก แต่คนอื่นๆ ครอบครัวไม่ได้เทกแอ็กชันอะไรมากมายนัก และผู้ชายคนนั้นก็ยังคงเป็นส่วนหนึ่งของครอบครัวใหญ่ต่อไป

ความรู้สึกของเหยื่อที่แอนนาลีสได้พบ สอดคล้องกับบทความของทนายความผู้เชี่ยวชาญคดีล่วงละเมิดทางเพศ อิวานนา อิวาซิคีฟ (Ivanna Iwasykiw) ที่ระบุว่า เมื่อเหยื่อล่วงละเมิดทางเพศเด็กโตขึ้นและย้ายออกมาจากบ้าน พวกเขามักแยกตัวโดดเดี่ยวและรู้สึกว่าตัวเองไม่มีบ้านให้กลับเหมือนคนอื่นๆ ในช่วงหน้าเทศกาล เพราะสำหรับผู้ที่เคยประสบเหตุการณ์ที่ก่อให้เกิดความบอบช้ำทางใจในพื้นที่ปลอดภัยอย่างงานกินเลี้ยงรวมญาติ ไม่ว่างานเลี้ยงฉลองที่อบอุ่นขนาดไหน ก็ดูไม่น่าไว้วางใจไปเสียหมดในสายตาพวกเขา

อ้างอิง

– Children’s Dayton. “Children Are at Increased Risk of Being Sexually Abused During the Holidays.” Dayton Children’s Hospital, 19 Oct. 2022, https://www.childrensdayton.org/the-hub/children-are-increased-risk-being-sexually-abused-during-holidays.

– Gluckstein Lawyers. “No Home for the Holidays for Survivors of Childhood Abuse.” Ivanna Iwasykiw, 13 Dec. 2023, https://www.gluckstein.com/news-item/no-home-for-the-holidays-for-survivors-of-childhood-abuse.

– PsychCentral. “Reasons Family Members Side with Sexual Abusers.” Hilary I. Lebow, 8 Oct. 2021, https://psychcentral.com/lib/reasons-family-members-side-with-sexual-abusers.

– RAINN. “Children and Teens.” Rape, Abuse & Incest National Network, n.d., https://rainn.org/statistics/children-and-teens.

– Stop Abuse Campaign. “Spending the Holidays with Your Abuser.” Annalise, 2 Dec. 2017, https://stopabusecampaign.org/2017/12/02/spending-the-holidays-with-your-abuser/.