เทรนต์ เรซเนอร์ ฟรอนต์แมนของไอ้หัวตะปู Nine Inch Nails สู่การเป็นคอมโพเซอร์ผู้อ่อนโยนใน Soul (2020)

ถ้าย้อนกลับไปยังต้นยุค 90s แล้วกระซิบบอกแฟนเพลงที่กำลังครวญท่อน ‘Slave screams, he thinks he knows what he wants’ จากเพลง Happiness In Slavery หรือไม่ก็กำลังคำรามแทร็กดังอย่าง Mr. Self Destruct ของวงอัลเทอร์เนทีฟร็อก Nine Inch Nails ว่าเดี๋ยวอีกสามสิบปีข้างหน้า เทรนต์ เรซเนอร์ ฟรอนต์แมนของวงนี้จะกลายมาเป็นคนทำดนตรีประกอบให้แอนิเมชันจรรโลงจิตใจอย่าง Soul (2020, พีต ด็อกเตอร์, เคมป์ เพาเวอร์ส)

แฟนเพลงคงจะขมวดคิ้ว จินตนาการไม่ออกว่าหัวเรือใหญ่ของ ‘ไอ้หัวตะปู’ จอมเดือดดาลของอุตสาหกรรมดนตรี ที่เขียนเพลงเล่าถึงความกราดเกรี้ยว อัดอั้นของผู้คนในโลกอันสับสนจะมาทำดนตรีประกอบให้แอนิเมชันแสนอ่อนโยนได้อย่างไร และนี่เองคือความมหัศจรรย์ของเรซเนอร์ในการรังสรรค์ดนตรีที่ ‘เข้าอกเข้าใจมนุษย์’ ไม่ว่าจะในยามสิ้นหวังหรือความหวังเรืองรอง ซึ่งสะท้อนผ่านบทเพลงของเขาตลอดระยะเวลาสามทศวรรษที่ผ่านมา

อันที่จริง Soul ไม่ใช่งานแรกที่เรซเนอร์กระโดดเข้ามาในฐานะคนทำสกอร์ เรซเนอร์กับวง Nine Inch Nails เกี่ยวพันกับโลกภาพยนตร์อยู่เนืองๆ หลายเพลงของวงถูกหยิบจับมาใช้ประกอบหนัง เช่น เพลง Something I Can Never Have ซึ่งปล่อยตั้งแต่ปี 1989 และยังเป็นเพลงว่าด้วยความผิดหวังและการฆ่าตัวตาย ที่กลับมาดังระเบิดอีกครั้งหลังมันไปอยู่ในหนัง Natural Born Killers (1994, โอลิเวอร์ สโตน) ขับเน้นความสิ้นหวังแล้งไร้ของคนหนุ่มสาวที่ออกตระเวนฆ่าคนจนกลายเป็นคนดังของสังคมชั่วข้ามคืน, แทร็ก Closer (Precursor) ที่ถูกหยิบไปใช้ใน Se7en (1995, เดวิด ฟินเชอร์ -ในเวลาต่อมากลายเป็นผู้กำกับคู่บุญที่เรซเนอร์ร่วมทำงานด้วยบ่อยที่สุด) หรือเพลง The Perfect Drug ที่เขียนขึ้นเพื่อเอาไปใช้ในหนังนีโอนัวร์หลุดโลกของ เดวิด ลินช์ Lost Highway (1997) มันยิ่งสร้างชื่อให้ Nine Inch Nails และตัวเรซเนอร์เรืองรองในฐานะคนทำเพลงที่คาบเกี่ยวกับอุตสาหกรรมภาพยนตร์

นับตั้งแต่นั้น ชื่อของเรซเนอร์จะวนเวียนในการทำเพลงประกอบหรือทำสกอร์ให้หนังกลิ่นอายธริลเลอร์อยู่เสมอ (ทำร่วมกันกับ แอตติคัส รอสส์ คอมโพเซอร์มืออาชีพคู่บุญอีกคนของฟินเชอร์) นับตั้งแต่ The Social Network (2010, ฟินเชอร์ ซึ่งแม้จริงๆ จะเป็นหนังชีวประวัติ แต่ใครจะปฏิเสธล่ะว่ามันเต็มไปด้วยความระทึกหรือความเดือดพล่านบางอย่าง!), The Girl with the Dragon Tattoo (2011, ฟินเชอร์), Gone Girl (2014, ฟินเชอร์อีกแล้วจ้า) จนมาในปี 2020 ที่ทำทุกคนตื่นตะลึง เพราะนอกจากจะทำเพลงให้ Mank (2020, ฟินเชอร์) ชื่อของเขายังไปอยู่ในตำแหน่งคนทำสกอร์ของแอนิเมชันแสนจรรโลงใจอย่าง Soul อีกต่างหาก และนี่เองที่ทำให้คนดูขยี้ตาซ้ำแล้วซ้ำเล่าว่าคนทำดนตรีอัลเทอร์เนทีฟจอมกราดเกรี้ยว ที่แม้เมื่อมาทำสกอร์หนังก็อยู่ในแวดวงธริลเลอร์ระทึกขวัญอยู่เสมอ วันหนึ่งก็มาอยู่ในแอนิเมชันที่พูดเรื่องชีวิตท่ามกลางบรรยากาศของเพลงแจ๊ซอีกต่างหาก!

ทั้งนี้ Soul เล่าถึงเรื่องราวของ โจ (เจมี ฟ็อกซ์) นักดนตรีคนดำวัยกลางคนที่ไม่ค่อยประสบความสำเร็จนัก วันหนึ่ง โอกาสที่จะได้เป็นนักดนตรีแจ๊ซอย่างที่เฝ้าฝันถึงก็หล่นลงมาอยู่ตรงหน้า ทว่าตัวเองกลับประสบอุบัติเหตุจนวิญญาณหลุดไปอยู่ในโลกอีกมิติที่เต็มไปด้วยวิญญาณเตรียมมาเกิดบนโลก และเพื่อจะกลับมายังดินแดนคนเป็นได้ เขาต้องทำทุกทางเพื่อให้ 22 (ทีนา เฟย์) วิญญาณหัวรั้นที่เกลียดกลัวการไปเกิดบนโลกอันแสนหดหู่ อยากจะไปเกิดกับเขาบ้างให้ได้

เงื่อนไขของการทำดนตรีประกอบให้ Soul จึงซับซ้อนพอสมควร ข้อแรก มันเป็นแอนิเมชันที่ธีมหลักคือการรับรู้ถึงความหวังและคุณค่าของชีวิต อย่างที่สอง ตัวละครหลักคือชายผู้หลงใหลในดนตรีแจ๊ซและรายล้อมชีวิตด้วยเครื่องดนตรีมากหน้าหลายตา ทั้งเปียโน กลองชุด หรือทรอมโบน ด้านหนึ่งมันจึงท้าทายตัวเรซเนอร์ผู้คลุกคลีอยู่ในแวดวงหนังธริลเลอร์ระทึกขวัญมาอย่างยาวนานนับสิบปี “วันหนึ่งผมก็พบว่า ชีวิตผมมันเต็มไปด้วยการงานจากที่ผมไปทำสกอร์ให้หนังทั้งนั้นเลยนี่หว่า” เรซเนอร์บอก “มันไม่ใช่แบบว่า ‘รายได้หนังทำไปได้เท่าไหร่แล้วนะ’ หรือ ‘นี่ไอ้เว็บมะเขือเน่านั่นให้เรากี่คะแนน’ คือถ้ามันออกมาดีก็เยี่ยมไปเลยน่ะนะ แต่ว่าความยากของงาน การได้ร่วมงานกับคนใหม่ๆ อยู่เสมอ ได้เรียนรู้จากพวกเขา ทะเลาะกับพวกเขา แก้ปัญหามาด้วยกัน มันเป็นสิ่งที่น่าตื่นเต้นเสมอเลย

“แล้วมีคนมาถามผมว่า ‘สนใจจะทำงานแอนิเมชันกับค่ายพิกซาร์ไหมล่ะ’ ก็เอาสิ ผมไม่คิดว่าจะมีใครทำแอนิเมชันได้ดีไปกว่าพวกเขาแล้วนะ ผมเลยนัดประชุมกับพีต ด็อกเตอร์” เรซเนอร์เล่าถึงช่วงตั้งต้นการทำงาน “อย่างหนึ่งคือมันไม่ใช่งานแบบเดิมๆ ที่ผมเคยได้ทำ หรือแม้แต่กระทั่งว่าแอนิเมชันเรื่องนี้มันก็เป็นเรื่องใหม่สำหรับพวกเขา (พิกซาร์) เหมือนกัน แล้วเราก็รู้ว่าเราเป็นตัวเลือกที่เสี่ยงมากนะสำหรับพวกเขา เพราะงั้นเราเลยบอกกันว่ามาทำงานนี้ให้ดีกันเถอะ ซึ่งหมายความว่ามันจะพาเราออกจากคอมฟอร์ตโซนด้วยนั่นแหละ”

แล้วถ้าไปถามพีต ด็อกเตอร์ เขาก็จะยอมรับว่าเรซเนอร์เป็นตัวเลือกที่ ‘แปลกใหม่’ ทว่าก็น่าสนใจและเปี่ยมสีสัน “ตอนแรกพวกเรซเนอร์เขากะจะทำเพลงประมาณของ แรนดี นิวแมน (คอมโพเซอร์ที่อยู่กับพิกซาร์มาตั้งแต่ยุคแรกเริ่ม) แต่เป็นอีกเวอร์ชันหนึ่ง ซึ่งผมก็บอกว่าหยุดเลยพวก นี่ผมไม่ได้ให้พวกคุณมาทำเพลงเพราะอยากให้เหมือนนิวแมนนะ เราอยากได้ดนตรีที่มันแปลกใหม่ให้ได้มากที่สุดต่างหากล่ะ”

เรซเนอร์ค่อยๆ เริ่มจากการเห็นธีมโจทย์บางอย่างของ Soul นับตั้งแต่การที่มันเป็นแอนิเมชันที่เล่าถึงความตายไปจนถึงความรื่นรมย์ของชีวิต ตัวละครที่หมกมุ่นกับดนตรีแจ๊ซ หรือตัวละครที่ใช้ชีวิตอย่างไร้ฝัน เครื่องดนตรีหลักที่เขาใช้ในการทำสกอร์จึงเป็นเสียงเปียโนนำชัดมาก่อนเสมอ (เพราะโจ ตัวละครหลักเล่นเปียโนเป็นอาชีพ) สิ่งที่ท้าทายเรซเนอร์มากที่สุดจึงเป็นการโหมขับอารมณ์ความรื่นรมย์อันเป็นเสมือนธีมหลักของเรื่องและหัวใจในการดำรงชีพของโจ เสียงแอมเบียนต์ที่ปรากฏจึงให้บรรยากาศของความสุกสว่างและความหวัง หรีอเสียงกังวานเวิ้งว้างเมื่อตัวละครพลัดหล่นไปยัง The Great Beyond ดินแดนของเหล่าวิญญาณฝึกหัด ที่เรซเนอร์ดึงเอาเสียงอิเล็กทรอนิกส์ผสานกันกับเสียงสังเคราะห์และเสียงเปียโน

แต่ที่โดดเด่นและถูกพูดถึงอย่างมากคือฉากที่ เทอร์รี นักบัญชีผู้เข้มงวดในแดนวิญญาณปรากฏตัวต่อหน้าคนดู เรซเนอร์ใช้เสียงทึบเบสเพื่อเน้นย้ำถึงบรรยากาศคุกคามและ ‘ไร้ตัวตน’ ของเทอร์รี ซึ่งชวนให้นึกถึงงานเก่าๆ ก่อนหน้าสมัยที่เขายังทำสกอร์เพลงให้หนังธริลเลอร์หลายต่อหลายเรื่อง ซึ่งมันมักมีกลิ่นอายความลึกลับดำมืดเช่นเดียวกับสกอร์ประจำตัวของเทอร์รี แต่ยังเทียบไม่ได้กับ Epiphany สกอร์ที่ขมวดสรุปความวาดหวังของโจที่มีต่อชีวิตในช่วงท้ายเรื่อง ที่เรซเนอร์ใช้เสียงเปียโนเป็นพื้นหลักอีกเช่นเคย และทำให้คนดูเสียน้ำตาอย่างง่ายดาย

สิ่งหนึ่งที่เราพบว่าเป็นจุดแข็งของเรซเนอร์ (รวมทั้งรอสส์) คือแม้จะเปลี่ยนสายจากการทำเพลงให้หนังธริลเลอร์มาสู่หนังแอนิเมชัน ดนตรีของเรซเนอร์ไม่เคยทำตัวโดดเด่นเกินงานภาพซึ่งเป็นเสมือนหัวใจสำคัญของภาพยนตร์ แม้กระทั่งใน Soul ที่มีดนตรีเป็นธีมหลัก งานของเรซเนอร์ยังเร้นกายเงียบเชียบและทำหน้าที่เพียงเสริมการเล่าเรื่องและส่งอารมณ์เท่านั้น งานของเขาไม่เคยกระโดดขึ้นมาขโมยพื้นที่หรือความสนใจใดๆ ของคนดู จนเมื่อเราหวนกลับมาฟังเพลงแยกเดี่ยวๆ จึงพบว่ามันแสนจับใจเหลือเกิน และสิ่งนี้นี่เองที่พิสูจน์ฝีมือการทำดนตรีของเรซเนอร์ในฐานะคอมโพเซอร์ ผู้ข้ามพ้นจากพรมแดนการเป็นฟรอนต์แมนวงอัลเทอร์เนทีฟ สร้างพื้นที่ให้คนอื่นได้ระเบิดความอัดอั้นผ่านบทเพลง มาสู่การเป็นคนเบื้องหลังที่ใช้ดนตรีเพื่อร้อยเรียงและเป็นส่วนหนึ่งของเรื่องเล่าในโลกภาพยนตร์